روسیه برای دریای خزر هشدار جدی صادر کرد

فهرست محتوا
• عوامل اصلی کاهش آب؛ نقش رودخانه ولگا
• پیامدهای زیست‌محیطی و اقتصادی
• هشدارهای پیشین و پیش‌بینی‌های نگران‌کننده
• ویژگی‌های دریای خزر و اهمیت آن
• ضرورت همکاری منطقه‌ای

سرگئی شیپولین، از مؤسسه تحقیقات شیلات و اقیانوس‌شناسی روسیه، در نشست بوم‌شناسی و انرژی دهمین مجمع رسانه‌ای خزر در آستراخان اعلام کرد که تراز آب دریای خزر تا پایان سال 2025 (دی 1404) ممکن است 20 تا 30 سانتی‌متر کاهش یابد. این کاهش، شدیدترین روند کاهشی در پنج سال اخیر است و از سال 2020 شتاب گرفته است. وی هشدار داد که اگر وضعیت بارندگی‌ها به همین منوال ادامه یابد، تا سال 2030 تراز آب خزر ممکن است یک متر دیگر افت کند.

عوامل اصلی کاهش آب؛ نقش رودخانه ولگا

سطح آب دریای خزر از اواسط دهه 1990 رو به کاهش بوده و این روند به کاهش ورودی آب از رودخانه ولگا، که حدود 85 درصد آب این دریا را تأمین می‌کند، نسبت داده می‌شود. شیپولین خاطرنشان کرد که کم‌عمق‌ترین بخش خزر در شمال (نزدیک روسیه) و پرآب‌ترین بخش آن در جنوب (نزدیک ایران) قرار دارد. کاهش آبدهی ولگا، همراه با تبخیر ناشی از افزایش دما، از عوامل کلیدی این بحران است.

پیامدهای زیست‌محیطی و اقتصادی

کاهش تراز آب خزر تهدیدی جدی برای اکوسیستم منطقه، به‌ویژه تالاب‌های حساسی مانند گمیشان و خلیج گرگان است که ممکن است به نمکزار تبدیل شوند. این امر شوری آب را افزایش داده و حیات جانوران و بوم‌سازگان‌های ساحلی را به خطر می‌اندازد. رومل یونسوف، رئیس سرویس مدیریت طبیعت و حفاظت محیط زیست آستراخان، تأکید کرد که کشورهای حاشیه خزر باید بنادر، مسیرهای ماهیگیری و کشتیرانی را با این شرایط سازگار کنند و همکاری منطقه‌ای برای حفظ منابع آبی را آغاز کنند.

هشدارهای پیشین و پیش‌بینی‌های نگران‌کننده

شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران، در اجلاس اکولوژی نوسکی در سن‌پترزبورگ (خرداد 1404) هشدار داد که تا سال 2050، سطح آب خزر ممکن است تا 18 متر کاهش یابد، که پیامدهای ویرانگری برای ماهیگیری و گردشگری منطقه خواهد داشت. الکساندر کوزلوف، وزیر منابع طبیعی روسیه، نیز از کاهش 2.4 متری تراز آب خزر در 20 سال گذشته خبر داده بود. سازمان فضایی ایران با تصاویر ماهواره‌ای، این روند کاهشی را تأیید کرده است.

ویژگی‌های دریای خزر و اهمیت آن

دریای خزر، با مساحت 376 هزار کیلومتر مربع و عمق حداکثر 1025 متر، بزرگ‌ترین دریاچه جهان است. حدود 130 رودخانه، از جمله ولگا، اورال و سفیدرود، به آن می‌ریزند و حوضه آبریز آن 3.5 میلیون کیلومتر مربع را دربرمی‌گیرد. این دریا با چالش‌های زیست‌محیطی متعددی از جمله آلودگی نفتی و فاضلاب مواجه است، اما کاهش تراز آب، نگرانی اصلی سال‌های اخیر بوده است.

ضرورت همکاری منطقه‌ای

دهمین مجمع رسانه‌ای خزر در 31 مرداد 1404 در آستراخان با موضوع «تاریخ خزر؛ از گذشته تا آینده» برگزار شد. این مجمع، که ایده آن در سال 2014 شکل گرفت، بر لزوم همکاری ایران، روسیه، قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان برای مقابله با این بحران تأکید کرد. انصاری خواستار تشکیل کارگروه منطقه‌ای برای تدوین برنامه‌های عملی شد.