روسیه شریک معدنی ایران می‌شود
بخش معدن ایران به دلیل در اختیار داشتن مواد معدنی متفاوت برای کشورهای دیگر جذابیت دارد.
این موضوع را می‌توان در اخبار معدنی پس از برجام مشاهده کرد که هیات‌های خارجی، گروه گروه راهی ایران می‌شدند تا بتوانند همکاری‌های مشترکی را در بخش معدن داشته باشند. اما پس از خروج امریکا از برجام شرایط دوباره تغییر کرد و ارتباط با شرکت‌های خارجی فعال در حوزه معدن متفاوت شد. براساس اخبار ایران اخیرا وارد همکاری‌های مشترک با روسیه در حوزه معدن شده است تا بتواند توسعه در بخش اکتشافات و همچنین هوشمندسازی معادن را سرعت بخشد. روسیه یکی از کشورهای معدنی است که به دلیل در اختیار داشتن ذخایر الماس و زغال‌سنگ نقش مهمی در بازار محصولات معدنی و صنایع معدنی مثل آلومینیوم ایفا می‌کند. اما در این بین با آغاز جنگ میان این کشور و اوکراین شرایط به سمت دیگری تغییر کرد. با وضع تحریم‌های اروپا و امریکا علیه روسیه باید این کشور به سراغ بازارهای دیگری برود تا بتواند در حوزه صادرات فعالیت خود را حفظ کند. درست با شروع این جنگ، قیمت‌ها در بازار کامودیتی‌ها روند صعودی را پیش گرفتند، فرصتی که در اختیار بسیاری از کشورهای معدنی قرار گرفت تا میزان صادرات را افزایش دهند.
از سویی دیگر حذف روسیه از برخی بازارها می‌توانست فضا را برای دیگر رقبا باز کند. هرچند در آن دوره طلایی ایران فرصت‌های زیادی را در حوزه صادرات با وضع عوارض ناگهانی از دست داد اما امروز شاهد همکاری‌های مشترک بین ایران و روسیه هستیم. پیش از این موضوع روسیه در حوزه بازار فولاد سعی داشت با نرخ شکنی بازار منطقه را در دست بگیرد. چین نیز با خرید فولاد ارزان از روسیه بخشی از نیاز داخلی خود را تأمین و تولیدات خود را با قیمت‌های به‌روز راهی بازارهای جهانی می‌کرد. درواقع این اقدام روسیه برای برخی کشورها سودده بود. اما حالا همکاری‌ها در حوزه اکتشافات معدنی با روسیه کلید خورده است. چندی پیش بوده که هیات روسی به سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ایران آمدند تا در این حوزه وارد همکاری شوند.
بزرگترین طرح پیمایش زمینشناسی
علیرضا شهیدی رئیس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ایران با بیان این‌که بزرگترین طرح پیمایش زمین شناسی به وسعت80هزار کیلومتر مربع در کشور اجرا می‌شود، اظهار کرد: در این طرح علاوه بر استفاده از توانمندی داخلی در بحث نیروی انسانی از همکاری‌های بین‌المللی نیز بهره خواهیم برد. وی خاطرنشان کرد: با توجه به کارنامه خوب کشور روسیه در زمین شناسی و اکتشاف در نظر داریم تا بخشی از مناطق را از طریق زمین‌شناسان روسیه اکتشاف کنیم. به گفته وی، در این طرح با پیمایش‌هایی که در مناطق انجام می‌شود منابع قابل توجهی از کانسارهای فلزی مانند آهن، مس، پلی متال‌ها، طلا و... را اکتشاف می‌کنیم. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان این‌که در دیواندره استان کردستان با اجرای ژئوفیزیک هوایی منابع قابل توجهی از ذخایر پنهان کانسار آهن را اکتشاف کردیم، تصریح کرد: امیدواریم که این کانسار آهن بتواند در صنایع معدنی استان استفاده شود و در آنجا موجب رشد تولید و کاهش بیکاری شود. شهیدی افزود: امیدواریم در ادامه طرح پیمایش بتوانیم ذخایر قابل توجهی را در استان‌هایی همچون استان قم، مرکزی، اصفهان، آذربایجان‌غربی اکتشاف کنیم. آن طور که پیداست ایران می‌خواهد از فرصت پیش آمده استفاده کرده و روسیه را راهی بخش معدن کند تا با استفاده از تجربیات این کشور، برخی عقب‌ماندگی‌ها در حوزه اکتشاف را جبران کند. اما حالا در کنار توسعه اکتشافات، ایران در حوزه هوشمند سازی معادن هم با روسیه وارد همکاری می‌شود.
هوشمندسازی معادن
بحث هوشمند سازی معادن در سال‌های اخیر بسیار مورد بحث و بررسی است و حرکت در این سمت از الزاماتی است که نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد. امروز کشورهای معدنی دنیا با حرکت در مسیر هوشمندسازی علاوه بر افزایش تولید، توانسته‌اند با کاهش خطرات میزان بهره‌وری را هم بالا ببرند. این موضوع نشان می‌دهد در سال‌های پیش رو کشوری در بازارهای جهانی موفق‌تر است که در حوزه هوشمندسازی گام‌های مهمی برداشته باشد. این در حالی است که بخش معدن ایران با چالش‌های بسیاری همراه است و امروز در حوزه ماشین‌آلات چالش جدی پیش روی معدنکاران قرار دارد. بخش معدن ایران با وجود در اختیار داشتن ذخایر بسیار معدنی و قرار گرفتن در میان 15 کشور معدنی جهان با کمبودهای بسیاری همراه است که برای جبران انها مسیر طولانی در پیش دارد و همچنان چالش‌های دیگری در حال اضافه شدن است. اما با این حال باید به سمت هوشمند سازی معادن حرکت کرده و از این تغییر جهانی عقب نماند. حالا روسیه می‌تواند شریک خوبی برای این بخش باشد.
در همین زمینه معاون صنایع، ماشین‌آلات و تجهیزات وزارت صمت گفت: به دنبال گفت‌وگوهای صورت گرفته در حاشیه اجلاس کازان، جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در زمینه تبادل فناوری و هوشمندسازی معادن همکاری‌های جدیدی طرح‌ریزی خواهند کرد. سیدمحمد موسوی در حاشیه چهاردهمین اجلاس همکاری‌های اقتصادی روسیه - جهان اسلام در کازان مرکز جمهوری تاتارستان روسیه افزود: در بازدیدی که با همراهی آقای علیرضا پیمان‌پاک معاون وزیر صمت و رئیس سازمان توسعه تجارت از منطقه توسعه فناوری و نوآوری اینوپلیس جمهوری تاتارستان داشتیم، مقرر شد ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران در شرایط تحریم‌های اخیر علیه روسیه به یاری این منطقه بیاید. وی اظهارکرد: در این بازدید، با اشاره به ظرفیت‌های شرکت‌های خصوصی جمهوری اسلامی ایران در صنایع نرم‌افزاری، مقرر شد که نقشه‌راه همکاری‌های دوجانبه در این زمینه ترسیم شود. معاون وزیر صمت گفت: شرکت‌های ایرانی با وجود تحریم‌های ظالمانه در حوزه‌های مختلف به فناوری‌های پیشرفته دست یافته‌اند و افزون بر 2هزار شرکت ایرانی توانمند در عرصه ساخت بیشتر تجهیزات ثابت و دوار و برخی تجهیزات فرآیندی فعال هستند. موسوی خاطرنشان کرد: در دیدار با مسئولان منطقه توسعه فناوری و نوآوری اینوپلیس تاتارستان، مقرر شد که ظرفیت شرکت‌های ایرانی به یاری این منطقه نفت خیز روسیه در زمینه ساخت تجهیزات بیاید. معاون صنایع، ماشین‌آلات و تجهیزات وزارت صمت همچنین با اشاره به مذاکرات هیات ایرانی با پتروف اوگینو رئیس آژانس فدرال صنایع منابع معدنی روسیه گفت: با توجه به توانمندی طرف روس در عرصه معادن، در این مذاکرات مقرر شد که از دانش فنی روسیه در راستای هوشمندسازی معادن و ماشین‌آلات حفاری استفاده کنیم. موسوی ادامه داد: این مذاکرات در آینده نزدیک به تفاهمنامه همکاری دوجانبه منجر خواهد شد. وی خاطرنشان کرد: از آنجا که معادن و ماشین‌آلات معدنی از مزیت‌های اصلی کشور ایران است، این همکاری، در سطح راهبردی تلقی می‌شود.
سخن پایانی
این همکاری دوجانبه می‌تواند دسترسی بخش معدن به تجهیزات به‌روز را تسهیل بخشد و سرعت هوشمند سازی افزایش یابد. هرچند همکاری با روسیه می‌تواند اتفاق خوبی محسوب شود، اما باید به این نکته توجه داشت که این همکاری باید با دیگر کشورهای معدنی شکل بگیرد. بخش معدن برای جبران عقب‌ماندگی‌ها نیازمند توسعه همکاری‌های بین‌المللی است. از سویی دیگر تشدید تحریم‌ها علیه روسیه می‌تواند بر اقدامات این کشور در حوزه معدن هم اثرگذار باشد، پس نباید تمام تخم‌مرغ‌ها را در سبد روسیه قرارداد. باید با نگاهی به برنامه‌های کشورهای همسایه در بخش معدن و بازارهای جهانی، برنامه‌ریزی دقیقی در این زمینه داشت و به سمت توسعه فعالیت‌ها پیش رفت. در کنار این موضوع باید باثبات در قوانین و مقررات فضا را برای حضور بخش خصوصی و افزایش فعالیت‌های آن فراهم کرد. بخش خصوصی امروز در فعالیت‌های معدنی عملکرد خوبی از خود نشان داده و با تسهیل مسیر توسعه می‌تواند در ایجاد ارتباط‌های بین‌المللی برای بخش معدن کمک‌کننده باشد. اما در این میان باید با بازنگری در قوانین و مقررات فرصت را برای ایجاد همکاری‌های خارجی فراهم کرد تا بتوان در شرایطی که کشورهای منطقه نیز خیز جدی برای توسعه فعالیت‌های معدنی برداشته‌اند نه‌تنها سهم بازارها را حفظ کرد بلکه به سراغ توسعه آنها رفت. در غیر این صورت به‌راحتی و با از دست دادن فرصت‌ها از بازارهای صادراتی حذف خواهیم شد یا هزینه صادرات با افزایش زیادی همراه می‌شود./ روزنامه صمت