رویکرد امتی و جهانی رسانه ملی

حمید مولانا، استاد بین‌الملل علوم ارتباطات که روز دوشنبه سوم اردیبهشت سال 1403 در جمع مدیران و برنامه‌سازان سازمان صداوسیما در نشست اندیشه‌ورزی شورای فرهنگی رسانه ملی حضور یافته بود، نظام رسانه‌ای سازمان صداوسیما را امتی و جهانی دانست و گفت: در روزگار کنونی می‌توان دو نظام رسانه‌ای را برای رادیووتلویزیون‌های جهان ترسیم کرد. اولین نظام رسانه‌ای که بسیار هم در دنیا فراگیر است، نظام دولتی و حکومتی است که تلاش می‌کند خدمات مختلفی را به جامعه ارائه دهد و بنگاه خبری برای نظام خودش باشد. شبکه‌های بی‌بی‌سی انگلستان، ان. اچ. کی. ژاپن و سی. بی. اس کانادا از مدعیان این نظام رسانه‌ای‌اند.

وی افزود: نمونه دوم نظام رسانه‌ای که کاملاً خصوصی و بازرگانی است، رسانه‌های آمریکایی‌اند که هدف اولیه‌شان تنها اطلاع‌رسانی نیست، بلکه ماهیت بازرگانی دارند.

مولانا نظام رسانه‌ای ایران را نظامی متفاوت از دیگر رسانه‌های جهان دانست و گفت: روند شکل‌گیری سازمان صداوسیما مفهومی‌برخاسته از نظام امتی است که تنوع اجتماعی و سیاسی را در دل خود دارد و به‌لحاظ نظری نیز با دیگر نظام‌ها متفاوت است؛ چراکه نه مبتنی بر خصوصی و بازرگانی است و نه بر پایه نظام دولتی و خدماتی شکل گرفته است.

این استاد رشته علوم ارتباطات دانشگاه آمریکن واشنگتن آمریکا تصریح کرد: آنچه این نظام را از نظام‌های رسانه‌ای دنیا متمایز می‌کند، دو عنصر استقلال فکری و اصالت رسانه است. رسانه ملی باید با عدم وابستگی به جریان خاص به ویژگی امتی خود که برخاسته از مردم است، توجه کند و در کنار آن در تولیداتش خلاقیت داشته باشد؛ چراکه نماینده طبقه وسیعی از جامعه متکثر ایران است.

وی افزود: این روند تغییرناپذیر است، به این معنی که یک نظام رسانه‌ای نمی‌تواند در میانه راه تغییر هویت دهد؛ کمااینکه هیچ‌گاه رسانه بی. بی. سی. تغییر دیدگاه نداده و مسیر نظام رسانه‌ای‌اش را تغییر نمی‌دهد.

مولانا در خصوص نظام رسانه‌ای صداوسیمای ایران اظهار کرد: این نظام رسانه‌ای ریشه در اندیشه اسلامی دارد و مبتنی بر قانون اساسی، وصیت‌نامه امام (ره) و فرهنگ ایرانی است و جلوه آن را در انعکاس حضور مردم در رسانه می‌بینیم. این رسانه بر حضور فعال مردم و لایه‌های مختلف اجتماع استوار است و بیشتر حول محور مخاطب گستره داخلی برنامه‌سازی می‌کند. این استاد دانشگاه گفت: در رسانه امتی باید پیشرفت‌های کشور دیده شود؛ چراکه مردم می‌خواهند روند روبه‌رشد کشورشان را مشاهده کنند.

مولانا با اشاره به لزوم مشروعیت افرادی که در تولیدات رسانه‌ای سهیم‌اند، اظهار کرد: این مشروعیت برخاسته از مشروعیت حرفه‌ای، علمی و تجربی است که صاحبان رسانه را قدرتمند می‌کند و به نظام‌های رسانه‌ای اعتبار و قدرت می‌بخشد. به‌گفته این کارشناس رسانه، رسانه ملی باید همسو با رسانه‌های مردمی‌باشد و در مسیر بهتر شدن نماینده همه گروه‌های جامعه باشد، چراکه بنیان این رسانه بر امت نهاده شده است.

مولانا بر اهمیت پژوهش‌های بنیادی در رسانه تأکید کرد و گفت: بخش مهمی از کارکرد و بقای رسانه مبتنی بر پژوهش‌های علمی و رسانه‌ای است که باید در کنار پژوهش‌های معمول رسانه ملی انجام شود. این پژوهش‌ها بازوی عملیاتی رسانه‌ها در سطح ملی و بین‌المللی خواهند بود.

مؤلف کتاب ارتباطات جهانی درحال گذار در پایان، درخصوص تهیه آرشیو تاریخی و اجتماعی به‌عنوان آرشیو ملی بیان کرد: رسانه ملی در کنار آرشیو صوتی و تصویری‌ای که از محتوا‌های تولیداتش دارد، باید با اهتمام برای گردآوری منابع مختلف رسانه‌ای، مرجعی برای رسانه‌های داخلی و بین‌المللی باشد.