رویکرد تحولی عدلیه در ارتقای جایگاه ستادحقوق بشر

به گزارش مشرق، دستگاه قضا همواره بر صیانت از حقوق بشر و کرامت انسانی تاکید داشته است و در این راستا دستورالعمل ها و بخشنامه هایی نیز صادر کرده است. این اقدامات مثمر ثمر قوه قضاییه در کنار تاکیدات رئیس قوه قصاییه مبنی بر ارتقای کرامت انسانی و حقوق بشر حرکت متعالی را در راستای ارتقای حقوق بشر در داخل و خارج از کشور صورت داده است. در همین راستا رییس دستگاه قضا چندی پیش در جلسه عالی ستاد حقوق بشر بر ارتقای جایگاه ستاد حقوق بشر در داخل و خارج از کشور و تغییر رویکرد منفعلانه این ستاد تاکید کرد. مواضع جدید رئیس عدلیه در این خصوص با استقبال صاحب نظران و کارشناسان روبرو شد.

در همین زمینه رئیس دستگاه قضا 15 دی ماه در جلسه شورای عالی ستاد حقوق بشر بر خروج ستاد حقوق بشر از رویکرد انفعالی، اتخاذ رویکرد آفندی و مطالبه‌گرایانه در امر حقوق بشر در عرصه جهانی و اهتمام دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های ذی‌صلاح در امر قوام بخشی به دستاوردهای حقوق بشری تاکید کرد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسنی‌اژه‌ای در این جلسه با بیان اینکه ما در زمینه حقوق بشر نباید رویکرد انفعالی داشته باشیم، تصریح کرد: چرا غربی‌ها باید سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشری را تشکیل دهند و برای ما و سایر ملل مستقل در زمینه حقوق بشر اتخاذ تصمیم کنند؟! ضرورت دارد با همکاری سایر ملل مستقل و آزادیخواه بر مبنای تعریف متعالی از انسان تحولات اساسی در این حوزه صورت پذیرد.

رئیس دستگاه قضا همچنین با تاکید بر اهمیت اتخاذ رویکرد آفندی و مطالبه‌گرایانه در امر حقوق بشر در عرصه جهانی، بیان کرد: اگر بخواهیم در زمینه مسائل حقوق بشری رویکرد و حالتی فعال و آفندی داشته باشیم، باید به رصد کامل موضوعات حقوق بشری و پیش‌بینی کامل مقوله‌ها، ابعاد و مصادیق این حوزه و آینده‌نگری بلندمدت در این راستا اهتمام بورزیم؛ همچنین ضروری است راهبردهای حقوق بشری خود را مشخص و تبیین کرده و در این جهت برنامه‌ها و اقداماتی را تدوین کنیم و در صورت نیاز، به وضع قانون و احیاناً تغییر ساختار مبادرت ورزیم.

همچنین رئیس قوه قضاییه به موضوع حقوق بشر اسلامی اشاره و بیان کرد: جایگاه ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی باید ارتقا یابد و ضرورت دارد متولی این مقوله مهم، نظام جمهوری اسلامی باشد، چرا که ما از یک سو در زمینه حقوق بشر آموزه‌ها و دستاوردهای بسیاری داریم و از سویی دیگر نیز هجمه‌ها و تحمیل‌های ناروایی به لحاظ حقوق بشری بر کشور و نظام ما از ناحیه غربی‌ها وارد می‌شود.

*تاکید رئیس عدلیه بر اهتمام دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های ذی‌صلاح در امر قوام بخشی به دستاوردهای حقوق بشری

رئیس قوه قضاییه همچنین بر تشریک مساعی و اهتمام همه دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های ذی‌صلاح در امر قوام بخشی به دستاوردهای حقوق بشری کشور و نظام تاکید کرد و گفت: باید در همه دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های ذیربط که به نحوی از انحا با مقولات حقوق بشری مرتبط هستند، بخش‌های تخصصی ویژه حقوق بشر شکل گیرد تا ضمن رصد موضوعات و مصادیق حقوق بشری در داخل و خارج کشور، نقطه نظرات و پیشنهادات لازم در این زمینه را به دستگاه‌های متولی نظیر ستاد حقوق بشر ارائه دهند تا شاهد نوعی انسجام و یکپارچگی در این بخش باشیم.

*ایجاد مرکز پایش وضعیت حقوق بشر و تدوین سازوکار مربوط به آن

دبیر ستاد حقوق بشر نیز در این نشست بر ضرورت تغییر آرایش حوزه حقوق بشری کشورمان تاکید کرد و گفت: در همین راستا، تطبیق‌پذیری ساختار و وظایف ستاد حقوق بشر با تحولات جاری و همچنین طراحی برنامه‌های آفندی، پدافندی، تبیینی، تعاملی و رسانه‌ای از سوی ستاد حقوق بشر ضرورت دارد که البته در دست اقدام قرار دارد.

کاظم غریب‌آبادی همچنین از تدوین سازوکاری پیرامون تعیین وظایف ستاد حقوق بشر درخصوص مسائل داخلی کشور که مرتبط با حوزه حقوق بشر هستند و ایجاد مرکز پایش وضعیت حقوق بشر در ستاد خبر داد. مواضع جدید رئیس

دستگاه قضا در خصوص ستاد حقوق بشر مورد استقبال بسیاری از صاحبنظران و کارشناسان قرار گرفت.

*نظرات رئیس قوه‌قضاییه درباره فعال‌تر شدن ستاد حقوق بشر کارشناسانه است 

در همین زمینه سیدحسین موسوی‌فر مدیر گروه حقوق بین‌الملل و بشر پژوهشگاه قوه‌قضاییه درباره مواضع جدید رئیس قوه‌قضاییه در خصوص ارتقای ستاد حقوق بشر ایران، اظهار کرد: نظرات رئیس قوه‌قضاییه درباره فعال‌تر شدن ستاد حقوق بشر کارشناسانه است ما باید از حوزه تدافعی به حوزه تهاجمی و حتی ادبیات سازی حرکت کنیم؛ هم در مسائل حقوق بشر اسلام و هم در امور مربوط به قوانین داخلی خودمان بسیاری از موارد وجود دارد که قابل عرضه در عرصه بین المللی هستند و این موضوع می‌تواند به مواضع ما در مجامع بین المللی کمک کند.

وی با بیان اینکه در سال‌های اخیر در این حوزه کم کاری صورت گرفته است، گفت: تاکید رئیس دستگاه قضا مبنی بر اینکه رویکرد باید تغییر یابد درست و به جا بوده و راه حل آن هم این است که ستاد حقوق بشر تغییر جهت راهبردی دهد و ضمن هماهنگی با دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه در مواردی که حقوق بشر اسلامی مطرح است به مسایل ورود پیدا کند.

مدیر گروه حقوق بین‌الملل و بشر پژوهشگاه قوه‌قضاییه در خصوص اقدامات لازم برای اتخاذ رویکردهای مناسب و تدوین ساز و کارهای مناسب، گفت: ساز و کارهایی در کشور وجود دارد، اما باید رویکرد این ساز و کارها به روز شود و راهبرد را به سمتی بیاورند که ادبیات‌سازی تهاجمی شود نه تدافعی. همچنین نقش دانشگاه‌ها در یاری رسانی به دستگاه‌های مربوطه پررنگ شود، زیرا این اقدام به کار علمی احتیاج دارد.

*گام مثبت دستگاه قضا در مضوع حقوق بشر

همچنین نادر میرزاده، وکیل دادگستری در همین زمینه، عنوان کرد: رئیس قوه‌قضاییه تا کنون عملکرد مثبتی داشته و غالباً به طور حرفه‌ای و تخصصی به مسائل مختلف مربوط به قوه‌قضاییه پرداخته است و در موضوع حقوق بشر هم چنانچه از دیدگاه‌های اندیشمندان این حوزه استفاده شود قطعا گام‌های مثبتی برداشته می‌شود.

این وکیل با بیان اینکه در حقوق بشر باید مسائل را به دو بخش تقسیم کرد گفت: در بخش اول و در بعد داخلی باید قوه‌قضاییه و همه نهادهای حاکمیتی حداکثر تلاش خود را به کار گیرند تا تمامی شهروندان در بالاترین سطح ممکن از حقوق بشر بهره‌مند شوند و این حقوق به طور همه جانبه تضمین شود.

وی ادامه داد:، اما در بخش دیگر موضوع که مربوط به مواجهه با برخی کشورهای مدعی حقوق بشر در دنیا و نهادهای بین المللی است، در کنار دفاع از مواضع کشور باید به صورت فعال وضعیت واقعی حقوق بشر در کشورهای مدعی حقوق بشر و استفاده ابزاری آن‌ها از حقوق بشر تبیین شود و با همکاری کشورهای اسلامی و کشورهای دارای مواضع مشابه، نسبت به حقوق بشر مسلمانان و مظلومان در دنیا موضع مدعی و مطالبه گر را داشت. همچنین نادیده گرفتن هر یک از دو بخش برای کشور مشکل ساز خواهد شد.

*پیشنهاد رئیس قوه‌قضاییه بسیار مناسب است

احمد مومنی‌راد حقوقدان و استاد دانشگاه تهران با مثبت خواندن مواضع جدید دستگاه قضا در خصوص ارتقای جایگاه ستاد حقوق بشر، گفت: برای بهبود چهره حقوق بشری ایران باید با آن دسته از کشورهایی که عنادی با ما ندارند و در شورای حقوق بشر موثر هستند تعامل سازنده ومثبت داشته باشیم. این تعامل در قالب گفتگوهای مستمر می‌تواند بسیاری از برداشت‌های غلط و سو تفاهم‌ها را برطرف کند.

وی همچنین با اشاره به صحبت رئیس دستگاه قضا مبنی بر اینکه ستاد حقوق بشر، نهادی فراقوه‌ای محسوب می‌شود گفت: پیشنهاد رئیس قوه‌قضاییه بسیار مناسب است و برای آنکه جایگاه شورای عالی ستاد حقوق بشر ارتقا یابد بهتر است روسای سه قوه در در آن عضو باشند و پیشنهاد من در چارچوب عزت و حکمت و مصلحت، اتخاذ راهبرد تهاجم مبتکرانه بجای دفاع منفعلانه در مجامع بین المللی است.

این حقوقدان با بیان اینکه کوچکترین نقض حقوق بشر در ایران توسط دشمنان بزرگ‌نمایی می‌شود، گفت: آن‌ها وارد یک نبرد نرم تمام عیارعلیه ما شده‌اند و ارائه چهره سیاه از ایران در افکار عمومی دنیا یک راهبرد مشخص و برنامه عملی دشمن است آن‌ها با صرف میلیاردها دلار در شبکه‌های متعدد تلویزیونی و رادیویی و فضای مجازی شبانه روزعلیه ایران تبلیغ می‌کنند، اما باید با اتخاذ راهبردی که گفته شد اقدامات آن‌ها را خنثی کنیم.

وی با بیان اینکه تعداد موارد نقض حقوق بشر در کشورهای مختلف بویژه در کشورهای مدعی بسیار زیاد است، اظهار کرد: آنچه شورای حقوق بشر و نهادهای حقوق بشری دنیا در قبال ایران انجام می‌دهند مغرضانه و سیاسی است و حقوق بشر اکنون ابزاری برای کشورها شده و نباید اجازه دهیم تا آن‌ها ما را با این ابزار مورد هجوم قرار دهند.

این حقوقدان تصریح کرد: باید این ابزار را با اطلاع رسانی درست، شفاف سازی و رفع نواقص حقوق بشری داخل کشور از دست آن‌ها بگیریم.

این استاد دانشگاه ضمن تاکید بر اینکه قطعی است که قدرت‌های غربی رفتارهای دوگانه از خود نشان می‌دهند گفت: در حال حاضر با با پدیده وارونگی در دنیا مواجه هستیم دولت‌های غربی ناقض حقوق بشر هستند و دیگران را ناقض معرفی می‌کنند جای دزد و پلیس سال‌هاست که در دنیا عوض شده است.

*ارتقای جایگاه ستاد حقوق بشر یکی از دغدغه‌های رئیس قوه قضاییه است

همچنبن داریوش اشرافی یک حقوقدان با مثبت ارزیابی کردن روبکرد جدید دستگاه قضا در ارتقای جایگاه ستاد حقوق بشر، عنوان کرد: برای ارتقا جایگاه ستاد حقوق بشر که یکی از دغدغه‌های رئیس قوه قضاییه است باید اجرای نظام‌مند قوانین و مقررات را در دستور کار قرار دهیم.

وی با اشاره به این مطلب که بخشی از حقوق بشر به حفظ حقوق و آزادی‌های اجتماعی و حفظ کرامت انسانی که بر عهده قوه‌قضاییه است پرداخته، تصریح کرد: مجری و حامی حقوق بشر و همچنین ساز و کار و ناظر بر آن در واقع سه قوه هستند و بخشی از آن به جامعه باز می‌گردد تا زمانی که حقوق بشر و حفظ حقوق شهروندی توسط شهروندان در جامعه نهادینه نشود صرف اقدامات قوای سه گانه به تنهایی نمی‌تواند کارگشا باشد چرا که حقوق بشر گستره وسیعی را شامل می‌شود.

اشرافی با اشاره بر جایگاه ستاد حقوق بشر در حمایت از اتباع ایرانی در سایر کشورها، گفت: مستقل از دولت و حمایت‌های دیپلماتیک صورت گرفته، ستاد حقوق بشر می‌تواند برای حمایت از اتباع ایرانی در سایر کشورها نقش موثری را ایفا کند.

این وکیل ادامه داد: رئیس دستگاه قضا حساسیت ویژه‌ای نسبت به عملکرد کارکنان دستگاه قضایی دارد همچنین در ارتباط با تکریم مردم و ارباب رجوع نیز که یکی از موارد حفظ حقوق شهروندی ذیل حقوق بشر است تاکید دارد.

*نگاه حرفه‌ای و تخصصی به ستاد می‌تواند حقوق بشری ایران را ارتقا دهد

محمد صالح نقره کار وکیل دادگستری و دبیر کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای دادگستری مرکز نیز ضمن استقبال از مواضع رییس

قوه‌قضاییه در خصوص عملکرد ستاد حقوق بشر گفت: باید ساختار و عملکرد این نهاد تغییر کند.

وی با بیان اینکه ستاد در حوزه‌های مختلف حقوق بشری با رویکرد تخصصی باید نهادهای مدنی را به مشارکت بگیرد گفت: این ستاد باید گزارشگری حقوق بشری را پی جویی کند تا به جای اینکه همیشه در معرض تهاجم باشیم از خاستگاه کنشی و فعالانه رویکردهای ترویجی و توصیفی و تضمینی حقوق بشری را بررسی کنیم.

این وکیل دادگستری گفت: نظام سلطه و رسانه‌های مستکبران سو نیت دارند و بزرگ نمایی و سیاه نمایی می‌کنند و متاسفانه سازمان‌های بین المللی و مناسبات جهانی بر مبنای پول و زور، کشورهای مستقل را تحمل نمی‌کنند و تصویری که از ایران و حقوق بشر داخلی ترسیم می‌کنند کذابانه است و خودشان بزرگترین ناقضان حقوق بشر و محیط زیست و ارزش‌های اخلاقی و انسانی هستند.

وی ادامه داد: این ستاد باید پشتوانه حقوق بشر باشد و صدای ستاد باید در برابر تمامی موارد اعم از نقض آزادی‌های فردی و صدور قطعنامه‌های ضد ایرانی بلند شود.

نقره کار گفت: نگاه حرفه‌ای و تخصصی به ستاد می‌تواند وجهه حقوق بشری ایران را ارتقا و در وضعیت عینی هم شاخص‌های برخورداری از حقوق بشر را بهبود بخشد مهمترین جلوه حقوق بشر، ارتقای کیفیت نظام قضایی در جهت تحکیم حقوق و آزادی‌های مردم و تثبیت مالکیت و تکریم حقوق انسانی و شهروندی است.

*تأکید رئیس قوه قضاییه برای ارتقای ستاد حقوق بشر مثبت است

همچنین محمدعلی بهمنی قاجار وکیل دادگستری با اشاره به تاکید رییس قوه‌قضاییه در خصوص ارتقای جایگاه ستاد حقوق بشر، اظهار کرد: در بدنه قوه قضاییه نگاه به حقوق بشر پر رنگ‌تر شده است و قضات اقبال ویژه‌ای به حقوق بشر نشان می‌دهند و قضات اقبال ویژه‌ای به حقوق بشر نشان می‌دهند و به مقررات حقوق بشری استناد می‌کنند و به تعهداتی که ایران در میثاق نامه‌های بین‌المللی دارد تأکید می‌کنند و سعی دارند از ظرفیت داخلی برگرفته از قوانین در حفظ حقوق شهروندی بهره ببرند.

بهمنی قاجار با اشاره به صحبت‌های رئیس قوه قضاییه مبنی بر به پویایی بهتر ستاد و شورای حقوق بشر گفت: رئیس قوه قضاییه به عنوان عالی‌ترین مقام قضایی پاسخ مثبتی به تحولات درونی قوه قضاییه می‌دهد.

وی در پاسخ به این سوال که برای ارتقای بهتر عملکرد ستاد حقوق بشر چه می‌توان کرد گفت: همکاری با وکلا، دانشگاه‌ها و انجمن‌هایی که درباره دفاع از حقوق زندانیان و متهمان فعالیت دارند می‌توانند به ستاد حقوق بشر کمک کنند تا با عینک مجهزی به مسائل حقوق بشری نگاه کنند و حقوق بشر را ارتقا دهند.

*ارتقای جایگاه ستاد حقوق بشر نیازمند اجرای کامل مواد قانونی است

پیمان حاج محمود عطار، وکیل دادگستری ضمن استقبال از مواضع جدید رییس دستگاه قضا در خصوص تغییر رویکرد منفعلانه ستاد حقوق بشر، بیان کرد: باید نسبت به اجرای مواد قانونی اعم از قانون مجازات اسلامی و قانون آئین دادرسی کیفری توجه کافی و کامل شود، خوشبختانه از نظر مواد قانونی برای ارتقای جایگاه حقوق بشر و رعایت حقوق شهروندی غنی هستیم.

وی با بیان اینکه در مجموعه قوانین و مقررات ایران بر حفظ و رعایت حقوق شهروندی تاکید شده است، گفت: به عنوان مثال در مواد یک تا هفت قانون آئین دادرسی کیفری مصوب سال 1392 به همه مراجع انتظامی و قضایی اعم از دادسراها، دادگاه‌های بدوی و تجدید نظر و... تکلیف شده تا اصول دادرسی منصفانه طبق مقررات و قانون برای حفظ حقوق شهروندی رعایت شود.

این حقوقدان تاکید کرد: یکی از این موارد برای ارتقای جایگاه ستاد حقوق بشر لزوم رعایت قوانین و مقررات به ویژه مقررات آئین دادرسی کیفری است.

وی ادامه داد: دومین رکن لازم برای رعایت و ارتقای جایگاه ستاد حقوق بشر نیاز است سامانه‌ای در قوه قضاییه طراحی شود تا همه احکام و آرای محاکم با حذف نام افراد به صورت آزادانه در دسترس همه مردم و شهروندان و دستگاه‌های نظارتی قرار گیرد.

عطار گفت: انتشار کامل احکام دادگاه‌ها در سامانه قابل دسترس شهروندان موجب دقت و توجه بیشتر مراجع قضایی در صدور آرا و انطباق احکام صادره با قوانین و مقررات و ارتقای جایگاه ستاد حقوق بشر برای اجرای عدالت خواهد شد.

*اقدامات قوه قضاییه در زمینه حقوق بشر بسیار مقتدرانه است

همچنین شاهپور شیخ میلان، حقوقدان با استقبال از رویکرد جدید دستگاه قضا در خصوص ارتقای جایگاه ستاد حقوق بشر با تاکید بر این که هیچگاه کشورهای سلطه‌گر به دنبال اجرای حقوق بشر نبودهاند، اظهار کرد: هدف این کشورها از حقوق بشر ایجاد زمینه‌ای برای استعمار دیگر کشورها است تا به این وسیله بر دیگر کشورها سلطه پیدا کنند.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه بر اساس منشور سازمان ملل متحد و مواد قانونی آن هر زمانی که حقوق بشر نیاز به اصلاح داشته باشد باید اصلاح آن انجام شود، تاکید کرد:، اما کشورهای سلطه گر از انجام این کار خودداری می‌کنند چرا که در صورت تغییر قوانین سلطه شان به واسطه کشورهای قدرتمندی مانند ایران از دست می‌رود و زمینه اعتراضات در تمام جهان فراهم می‌شود.

وی افزود: سازمان ملل هرساله مطالبی را تحت ذیل حقوق بشر منتشر می‌کند، اما با توجه به دنیای امروز باید تغییراتی در خصوص مسائل حقوق بشر در دنیا صورت گیرد، ولی کشورهای سلطه گر نمی‌گذارند چنین اتفاقی بیفتد و حتی نمی‌گذارند چنین موضوعاتی مطرح شود. حال این سوال مطرح می‌شود که آنان با این اقدامات ضد بشری چطور می‌توانند حقوق بشر را رعایت کنند.

شیخ میلان با تاکید بر اینکه عملکرد قوه قضاییه در زمینه حقوق بشر بسیار مقتدرانه است، گفت: انتظار از کشور مقتدری مانند ایران این است که در برابر استعمارگران بایستد. تنها کشوری که می‌تواند ایده‌های حقوق بشری را به صورت مستقل در جهان پیاده سازی کند، ایران است.

این حقوقدان افزود: قوه قضاییه و ستاد حقوق بشر باید قطعنامه‌هایی را در زمینه حقوق بشر مورد تصویب قرار دهد و این قطعنامه‌ها را به اطلاع سازمان‌های بین المللی برساند تا در تمام جهان عرضه شود. خوشبختانه قوه قضاییه اقدامات مناسبی را آغاز کرده است و وظیفه همگان است که در این خصوص به قوه قضاییه کمک دهند.

شیخ میلان بابیان اینکه تنها جنگ ما جنگ برجام نیست بلکه ما در جنگ حقوق بشری هم قرار داریم، گفت: قوه قضاییه و ستاد حقوق بشر باید از ظرفیت‌هایی که وجود دارد نهایت استفاده را ببرند. نقض حقوق بشر در کشورهای سلطه گر به دفعات تکرار می‌شود و ستاد بشر قوه قضاییه باید از این موضوع استفاده کند و به رسوا سازی کشورهای سلطه گر بپردازد.