زیر و بم NGL 3200 از زبان مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران

خجسته مهر گفت: جمع آوری و جلوگیری از سوزانده شدن 500 میلیون فوت مکعب روزانه گازهای همراه میادین غرب کارون از مهم ترین اهدف اجرای طرح ان جی ال 3200 است.

به گزارش خبرنگار مهر طرح احداث کارخانه گاز و گاز مایع (NGL 3200)، یکی از بزرگترین طرح‌های صنعتی است که علاوه بر آثار اقتصادی قابل توجه، گام بلندی در مسیر جمع آوری گازهای همراه و حفظ محیط زیست خواهد بود.

از جمله مزایا و اهداف اجرای این طرح نیز می‌توان به کاهش آلودگی زیست محیطی، راندمان بیشتر در تصفیه نفت و گاز در نتیجه افزایش واحدهای جداساز و شیرین سازی گاز ترش، افزایش چشمگیر ظرفیت تولید کاندنسیت و گازهای سبک و تصفیه شده نظیر پروپان، بوتان، متان و... که سهم بزرگی در پیشرفت طرح‌های حوزه پتروشیمی دارد، اشاره کرد.

اینک در آستانه راه اندازی فاز نخست این طرح بزرگ، فرصت را مغتنم دانسته و گفت و گویی با محسن خجسته مهر؛ مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران داشته ایم تا ضمن اطلاع از دستاوردهای این طرح بزرگ، فراز و فرودهای مربوط به این طرح را از ابتدای تعریف پروژه تا به امروز مورد واکاوی قرار دهیم.

به عنوان نخستین سوال، کلیاتی از تاریخچه اجرای این طرح بزرگ در حوزه جمع آوری گازهای همراه نفت بفرمائید

احداث کارخانه گاز و گاز مایع (3200-NGL) از ابتدا در منطقه غرب کارون و به منظور جمع آوری و فرآورش گازهای همراه میادین آن حوزه (آزادگان شمالی و جنوبی، یادآوران، دارخوین، یاران شمالی و جنوبی، سهراب، سپهر، جفیر، سوسنگرد و بند کرخه) به ظرفیت روزانه 500 میلیون فوت مکعب تعریف شد.

این کارخانه در دو ردیف فرآورشی طراحی شد و در سال 1390 قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا به عنوان پیمانکار اجرایی آن انتخاب شد و متعاقب آن، فرآیند تأمین مالی به کنسرسیوم‌های قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا و پتروشیمی بندر امام خمینی واگذار شد. در عین حال با توجه به رویکرد جدید وزارت نفت مبنی بر واگذاری تأسیسات NGL و روند کند عملیات اجرایی آن با پیشرفت حدود 45 درصد، طرح مذکور در سال 1396 به شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس واگذار شد.

اجرای قرارداد این طرح در قالب ساخت، تملک و بهره برداری (BOO) و مشتمل بر فروش خوراک گاز است و فاز نخست آن با هزینه‌ای در حدود 1400 میلیون دلار از سوی سرمایه گذار اجرایی می‌شود.

همانطور که قبلاً اشاره کردم، جمع آوری و جلوگیری از سوزانده شدن 500 میلیون فوت مکعب در روز از گازهای همراه میادین غرب کارون و فازهای توسعه‌ای آتی میادین آزادگان، یادآوران و... مهم‌ترین هدف اجرای این طرح است.

این طرح چه کمکی در جمع آوری گازهای همراه خواهد کرد؟

با راه اندازی ردیف اول این طرح، گازهای همراه تولیدی میادین آزادگان شمالی، یادآوران و یاران فرآورش خواهد شد و با اجرای ردیف دوم این واحد نیز ظرفیت لازم برای جمع‌آوری تمامی گازهای همراه میدان‌های غرب کارون در شرایط توسعه کامل فراهم می‌شود.

با اجرای کامل این طرح همچنین ظرفیت استحصال یک میلیون و 800 هزار تن در سال اتان و ترکیبات سنگین‌تر از آن ایجاد خواهد شد.

تولید روزانه 70 میلیون فوت مکعب گاز سبک شیرین و حدود یک‌هزار و 200 تن میعانات گازی از دیگر مزایای این طرح است.

این مقادیر در فاز اول شامل ظرفیت فرآورش 250 م‌ف‌م‌ر گاز ترش همراه میادین حوزه غرب کارون و تولید حدود 180 م‌ف‌م‌ر گاز شیرین و سالانه 900 هزارتن ترکیبات سنگین‌تر از اتان خواهد بود.

در عین حال، هم اکنون به میزان روزانه 20 میلیون فوت مکعب از گازهای فلر آزادگان شمالی به سمت NGL 3200 منتقل می‌شود و به تدریج دبی گاز ارسالی به 30 میلیون فوت مکعب در روز خواهد رسید که با توقف گازسوزی در این کارخانه و همه میادین غرب کارون ضمن مولد سازی، حفظ سرمایه ملی و تولید ثروت، شاهد صنعت نفتی بیش از پیش سبز در غرب کارون و پایان آلودگی‌های محیط زیستی مشعل‌های نفتی استان‌های نفتخیر به ویژه استان‌های خوزستان، کهکیلویه و بویراحمد، بوشهر و ایلام خواهیم بود.

مقصد اصلی گازهای فرآورش شده کجاست؟

این مجتمع در مجموع با ظرفیت استحصال یک میلیون و 800 هزار تن در سال اتان و ترکیبات سنگین‌تر، تأمین بخشی از خوراک واحدهای پتروشیمی بندر امام خمینی (ره) را بر عهده دارد و در جبران کمبود خوراک فعلی و آتی این مجتمع پتروشیمی بسیار مؤثر خواهد بود. علاوه بر این گازهای سبک و تصفیه شده در حدود 80 میلیون فوت مکعب در روز نیز برای تأمین گاز کشور به شبکه سراسری گاز ارسال می‌شود. گوگرد گرانول شده نیز از تولیدات کارخانه‌ای خواهد بود که می‌تواند در صنایع شیمیایی و کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد.

در اجرای این طرح تا چه میزان از توان داخلی استفاده شده است؟

یکی از موارد قابل توجه در راه اندازی طرح NGL 3200، بومی سازی بیش از 60 درصد تجهیزات کاربردی در این طرح بزرگ، (از طراحی تا ساخت و راه اندازی) است که با توجه به پیچیدگی فرآورش گاز و استحصال ترکیبات و محصولات گازی و تحریم‌های غرب که عملاً دستیابی به این تکنولوژی‌ها را غیرممکن ساخته است، بسیار با اهمیت است.

در عین حال با اجرای این طرح، برای حدود 1500 نفر به صورت مستقیم و حدود 3500 نفر به صورت غیرمستقیم شغل می‌شود که با اولویت به کارگیری نیروهای بومی منطقه دشت آزادگان انجام می‌شود.

کمی درباره وضعیت پیشرفت و جریان‌های خوراک و محصولات این طرح بگویید

همانطور که گفتم، با اجرای کامل این طرح، امکان پالایش روزانه 500 میلیون فوت مکعب گاز ترش میادین غرب کارون فراهم می‌شود. در این میان حدود 80 میلیون فوت مکعب در روز گاز ترش از میدان نفتی یادآوران تأمین می‌شود که در قالب خط لوله‌ای به طول 22 کیلومتر به این واحد فرآورشی ارسال می‌شود.

در عین حال 30 میلیون فوت مکعب در روز گاز ترش از واحد CTEP میدان آزادگان شمالی با یک خط لوله 44 کیلومتری و گاز ترش مرکز تفکیک یاران در خط لوله‌ای به طول 47 کیلومتر به این مجتمع منتقل می‌شود.

حدود 170 میلیون فوت مکعب در روز گاز ترش CTEP میدان نفتی آزادگان جنوبی با یک خط لوله 16 کیلومتری و 70 میلیون فوت مکعب در روز گاز ترش استحصالی میدان نفتی دارخوین با یک خط لوله 70 کیلومتری و همچنین 110 میلیون فوت مکعب در روز گاز ترش از ایستگاه جمع آوری گازهای همراه غرب کارون (فاز اول 35 و فاز دوم 75 میلیون فوت مکعب در روز) در قالب خط لوله‌ای به طول 12 کیلومتر به NGL 3200 منتقل می‌شود.

زمانبندی مورد نظرتان برای تحقق کامل این طرح چیست؟

ردیف 1 کارخانه NGL 3200 تا پایان این هفته به بهره برداری می‌رسد و بنا شده است تا راه اندازی واحد بهره برداری آزادگان جنوبی و راه اندازی ردیف دوم این طرح نیز تا پایان سال به انجام برسد.

در سال آینده برنامه راه اندازی خط انتقال گاز دارخوین و در سال 1404 نیز احداث ایستگاه تقویت فشار گاز غرب کارون به سرانجام می‌رسد و با توسعه سایر میادین غرب کارون تا پایان سال 1405، عملاً اجرای این طرح بزرگ نیز به اتمام می‌رسد.

شما قبلاً در بخشی از صحبت‌هایتان به سهم 50 درصدی NGL 3200 در جمع آوری گازهای همراه غرب کارون اشاره کرده بودید. کمی درباره این فرآیند بگویید

بنابر برنامه ریزی انجام شده، مقرر شده تا پایان امسال، چیزی نزدیک به 50 درصد گازهای مشعل همراه نفت جمع‌آوری شود که طرح NGL 3200 یکی از مهمترین طرح‌های تعریف شده در این بازه زمانی است. در واقع تا پایان امسال به طور میانگین معادل 26.4 میلیون مترمکعب گاز به‌صورت روزانه از مشعل‌ها جمع‌آوری خواهد شد که خود به معنای جمع آوری 50 درصدی گازهای مشعل است.

در عین حال با توجه به اهمیت جمع آوری گازهای همراه نفت، مقرر شده تا میزان گازهای حاصل از جمع آوری مشعل‌ها در سال 1403، روزانه 17 میلیون مترمکعب و در سال 1404 نیز حدود 7 میلیون مترمکعب در روز افزایش یابد و در پایان افق 1404، باقی‌مانده این گازها نیز جمع‌آوری خواهد شد.

مساله جمع آوری گازهای همراه نفت، از دغدغه‌های همیشگی شرکت ملی نفت ایران و وزارت نفت بوده است. در این حوزه از چه اهرم‌های سیاستی استفاده شده است؟

همانطور که گفتید این موضوع همواره در برنامه شرکت ملی نفت ایران بوده است و توجه ویژه ای بدان شده است. با این وجود اتخاذ برخی از سیاست‌های راهبردی و اهتمام دولت سیزدهم به اجرای این طرح‌ها، باعث شتاب بخشی به فعالیت‌های تعریف شده ذیل این طرح شده است که نمونه عملی آن را در افتتاح فاز نخست NGL 3200 تا پایان این هفته شاهد خواهیم بود.

می‌توانید به صورت دقیق‌تر به این موارد قانونی اشاره کنید؟

بله. بند (15) سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه از سوی مقام معظم رهبری (مدظله العالی) که در 9 تیرماه 1394 ابلاغ شد و در آن به صراحت به واگذاری طرح‌های جمع‌آوری، مهار، کنترل و بهره‌برداری از گازهای همراه تولید در کلیه‌ی میادین نفتی و تأسیسات صنعت نفت به مردم اشاره شده است، یکی از این سیاست‌های راهبردی است.

در عین حال، بند (الف) ماده (48) قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه مصوب سال 1395 جهت واگذاری حداقل نود درصدگازهای مشعل و مهار و کنترل آنها توسط بخش خصوصی تا پایان برنامه ششم و همچنین بند (د) تبصره (4) ماده واحده قانون بودجه سال 1400 جهت بازیابی اتان، پروپان و بوتان (ال‌پی‌جی) و میعانات گازی (ان‌جی‌ال) حداقل به میزان یک میلیون تن در سال از دیگر راهبردهای قانونی است که مورد توجه بوده است.

به افتتاح این طرح تا پایان این هفته اشاره کردید. آیا طرح‌های دیگری نیز در حوزه جمع آوری گازهای همراه در این مدت تعریف شده است؟

بله. احداث ایستگاه پیش تراکم کارخانه گاز و گازمایع 900 و کارخانه گاز و گازمایع 1000 از دیگر طرح‌های تعریف شده در این حوزه است که تا پایان هفته و در قالب سفر مقام محترم ریاست جمهوری به صورت رسمی افتتاح می‌شود.

در اجرای این دو طرح نیز به ترتیب در حدود 1,773 میلیارد ریال + 3/4 میلیون یورو و 1,687 میلیارد ریال + 4/95 میلیون یورو سرمایه گذاری صورت گرفته است