سال 1400؛ سال حسرت فاصله ها

دنیای کنونی در تضادی بین فقر وثروت به شدت دست وپا می زند و هیچ توازنی بین رفاه ملت ها دیده نمی شود. یکی در عرش و دیگری در فرش. همین مدتی پیش بود که در حاشیه اجلاس داووس اعلام شد 82 درصد ثروت جهان در اختیار تنها یک درصد از جمعیت کره زمین است. نه تنها کشورها در مقایسه تطبیقی با یکدیگر شکاف های معناداری در بخش های مختلف با هم دارند بلکه در ساختارهای درونی هم پر از تبعیض و نابرابری اند و با فاصله طبقاتی بسیار شدیدی روبرو هستند.

کشور ما هم شرایط خاص خود را دارد. در آستانه سال 1400 گاهی که فاصله طبقه خود را با دیگر طبقه های جامعه و فاصله توسعه کشور خود را با دیگر ملت ها می بینم دچار حسرت های نامنتها می شویم واحساس خوبی نداریم.

گفتار اول:

سال 1400؛ سال حسرت فاصله هاست؛ وقتی کارنامه فساد 2020 کشورها منتشر می شود و از کشور ما با فاصله زیاد، بعنوان یکی از فاسدترین کشورهای جهان یاد می شود. آخرین رده بندی سازمان شفافیت بین المللی که به بررسی فساد اداری و اقتصادی در 180 کشور پرداخته، حاکیست که دانمارک با فاصله زیاد از ما سالم ترین کشور دنیا و ما در کنار سومالی و سودان جنوبی در پایین ترین رتبه ها قرار گرفته ایم. به عبارتی ایران در میان. 180 کشور جهان در رتبه 149 قرار گرفته است، سه پله بدتر از سال گذشته.

سال 1400؛ سال حسرت فاصله هاست؛ وقتی صلح آمیزترین کشورهای جهان در سال 2020 معرفی می شود و دوباره از کشور ما با فاصله زیاد بعنوان یکی از ناآرام ترین کشورهای جهان نام برده می شود. ناآرامی تنها در صدای تیر وتفنگ نیست. امنیت اجتماعی یکی از مهم ترین شاخص های آرامش در جهان به شمار می رود. موسسه اقتصاد و صلح (IEP) صلح آمیزترین کشورهای جهان را هرساله مورد ارزیابی قرار داده و نتایج آن را منتشر می‌کند. این شاخص در 163 کشور مستقل جهان و بر اساس 3 معیار کلی (ایمنی و امنیت اجتماعی، میزان درگیری‌های داخلی و بین المللی و درجه نظامی‌گری) طبقه‌بندی شده است. بر این اساس اروپا آرام‌ترین منطقه جهان شناخته می‌شود؛ ایسلند رتبه نخست جهان، نیوزلند رتبه دوم، پرتغال رتبه سوم، استرالیا رتبه چهارم، دانمارک رتبه پنجم، کانادا رتبه ششم، سنگاپور رتبه هفتم و ایران در رتبه 142 قرار گرفته است.

سال 1400 برای ما؛ سال حسرت فاصله هاست؛ وقتی گفته می شود ژاپن با قوی‌ترین پاسپورت جهان و ایران با رتبه 101 و با دو رتبه بهتر از کره شمالی، جزو ضعیف‌ترین پاسپورت‌های جهان است.

سال 1400؛ سال حسرت فاصله هاست؛ وقتی برنامه ریزی ها در کشور به گونه ای است که گاز بعنوان مهم ترین انرژی و ثروت ملی؛ به جای ارز آوری و آبادانی مملکت به بدترین شکل ممکن مصرف می شود. فاصله مصرف گاز در ایران با اروپا رقمی اعجاب انگیز است. صنعت نفت در سال های گذشته تولید گاز را به یک‌هزار میلیون متر مکعب در روز رسانده است و با صادرات بخشی از این تولید می شد کشور را گلستان کرد؛ اما تقریبا همه را یعنی معادل نیمی از مصرف گاز 27 کشور اروپایی یک جا در داخل مصرف می‌کنیم و همچنان هشدار داده می شود که در سالهای آینده ممکن است وارد کننده گاز باشیم.

سال 1400؛ سال حسرت فاصله هاست؛ فاصله ارزش پول ملی کشور من با سایر کشورها از زمین است تا آسمان. پول ملی کشور من در کنار ونزئولا، کامبوج و گینه آفریقا در رده بی ارزش ترین ارزهای جهان شناخته می شود. آخرین بررسی های صورت گرفته توسط موسسه FXSSI در سال 2020 نشان می دهد که در حال حاضر ریال ایران با کنار زدن بولیوار ونزوئلا به عنوان کم ارزش ترین واحد پولی دنیا محسوب می شود.

سال 1400؛ سال حسرت فاصله هاست؛ وقتی که سازمان گزارشگران بدون مرز در تازه ترین گزارش سال 2020 خود، کشور ایران را در میان 180 کشور درقعر جدول و در مقام 173 و در گروه کشورهای با " وضعیت بسیار بد" توصیف می کند. نروژ، فنلاند و دانمارک سالهای متوالی است که در صدر جدول قرار دارند. وقتی به توسعه و رفاه در این کشورها نگاه می کنیم به خوبی رابطه بین آزادی رسانه با خوشبختی را می توان فهمید.

سال 1400؛ سال حسرت فاصله هاست؛ شبکه های تلویزیونی در جهان متنوع است و هر نهادی آزادانه به صورت مستقل برنامه های خود را پخش می کند. در همسایگی ما و در همین افغانستان؛ انواع شبکه های خصوصی فعال است اما در ایران ما همه صوت وصداو تصویر در انحصار یک سازمان است و اجازه راه اندازی شبکه های خصوصی مستقل در ایران وجود ندارد. این فاصله خود طنز تلخی است که در قرن بیست ویکم هیچ توجیهی نمی توان داشت.

سال 1400؛ سال حسرت فاصله هاست؛ شب تا صبح کار می کنیم اما حداکثر دریافتی ما با حداقل حقوق ماهانه در کشورهای جنوب خلیج فارس هم برابری نمی کند و فاصله بسیار زیاد است. در حال حاضرکویت با 4684 دلار، بیشترین مقدار حداقل دستمزد را در میان کشورهای جنوب خلیج فارس دارد. قطر، امارات، عربستان، وعمان به ترتیب در رده های بعدی هستند. همینطور ما فقیرتر می شویم و دیگران غنی تر. گفته می شود" 41 فرد میلیاردر در جهان به اندازه نیمی از جمعیت جهان ثروت دارند".

سال 1400، سال حسرت فاصله هاست؛ وقتی که سنگاپور و هنک گنک و سوئیس در صدر پرسرعت ترین اینترنت جهان در سال 2020، با بیش از 200 مگابیت بر ثانیه سرعت اینترنت ثابت و 60 مگابیت بر ثانیه سرعت اینترنت موبایل معرفی می شوند، اما در کشور ما، وزیر به خاطر افزایش پهنای باند به دادگاه احضار می شود.

سال 1400؛ سال حسرت فاصله هاست؛ وقتی که شب و روز در تحریمم. در بسیاری از کشورهای جهان، مردمان شان حتی یک بار فشار تحریم را احساس نکردند. ترکش هایی که تحریم مدام بر پیکره اقتصاد ما وارد کرده است دیگر امری عادی شده است. خطرناک تر از این چه چیزی می تواند باشد. مشاور سابق رییس جمهور در توئیتی خطاب به یکی از حامیان تحریم نوشت:‌درست می‌فرمایید؛ "تحریم هایی که حاصل مذاکره نکردن در دوران جنابعالی است 802 تحریم است؛ و تحریم هایی که حاصل مخالفت با تداوم مذاکره، و دلواپسی است 751 تحریم؛ آیا هنوز زمان شروع مذاکره جهت رفع همین 1500 تحریم فلج کننده نرسیده است؟ آیاهنوز نباید نتیجه گرفت که اصل مذاکره و گفتگو تابو نیست؟!"

در مقایسه تطبیقی وضعیت کشورمان با سایرکشورها می توان مصداق های فراوان بیشتری آورد که نشان می دهد حال که به سال 1400 رسیده ایم؛ چه حسرت های فراوانی که بر دل مانده است. امارات وزارت هوش مصنوعی ایجاد می کند و اولین وزیر هوش مصنوعی جهان را منصوب می کند. او می داند سهم هوش مصنوعی در اقتصاد جهان در سال 2030 به بیش از 15 تریلیون دلار می رسد و می خواهد دوبی را به شهر تمام هوشمند جهان تبدیل کند. دولت کره قصد دارد میلیاردها میلیارد دلار بر روی نسل جدید اتومبیل های خودران وبرقی سرمایه گذاری کند. گوگل می خواهد میلیاردها دلار در هند سرمایه‌گذاری کند و گردش مالی استارت‌آپ های هندی را چند برابر کند. اما ما همچنان اندرخم یک کوچه ایم و بر سر نیازهای اولیه زندگی دست وپا می زنیم. گفتار دوم: طبیعی است این همه فاصله ما با جهان بیرون، محصول فاصله های ما در جهان درون خودمان است. رفتارهای ایدئولوگ گونه در درون سبب شده است، آرزوی ترنم توسعه بر دل ما بماند. اصول توسعه یافتگی جهانشمول و شفاف است اما به قول دکتر محمود سریع القلم در کتاب عقلانیت وتوسعه یافتگی ایران، یکی از دلایل ناکامی ما در توسعه " مسئله نداشتن اتفاق نظربر سر اصول توسعه وفاصله هایی است که در دیدگاه ها وجود دارد."

فاصله دیدگاه ها در مورد اصول توسعه، حسرت توسعه را به دل ما نشانده است. رئیس جمهور در مراسم سالروز پیروزی انقلاب اسلامی می خواهد برای رقیبانش از مذاکره خط و نشان بکشد. او به رقیبان می گوید " مذاکره چیز منفی نیست ومن به آن افتخار می کنم". این حرف رئیس جمهور بدان معنی است که در سال 1400 و قرن بیست ویکم؛ جریانی قوی در مملکت وجود دارد که می گوید مذاکره چیز منفی است. از این همه فاصله به کجا باید پناه برد. سالانه هزاران دختر معصوم در جلو چشمانمان ازدواج می کنند در حالی که هنوز سن کودکی شان تمام نشده است. هنوز از زندگی مشترک آنها یک سال نگذشته است مهر طلاق بر شناسنامه آنها دیده می شود. ما نتوانستیم ضعف های قانونی برای جلوگیری از کودک همسری را مرتفع کنیم و با تصویب وام های بیشتر، عملا کودک همسری را ترغیب کردیم. طبق آمار سال 1399 ازدواج دختران 10 تا 14 سال درکشور رشد 23 درصدی را نشان می دهد.

چقدر فاصله میان دیدگاهی است که می گوید هزینه تعلل در تصویب FATF سالانه 20 میلیارد دلار برای ملت ایران است که به جیب دلالان می رود و از طرفی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اعتقاد دارد پیوستن به FATF وضعیت کشور را بدتر می کند.

فاصله نابرابری در کشور آن جایی خود را نشان می دهد که درجه فلاکت در برخی از نقاط استان ها بالای 53 درصد اعلام می شود ودر جایی دیگر از کشورمعاملات فقط با اعداد میلیاردی انجام می شود.

حسرت خانه دار شدن در دل جوان ها می ماند و آنگاه مدام توصیه به افزایش جمعیت می شود. طول انتظار برای خرید مسکن در تهران با نرخ فعلی پس‌انداز به 109 سال رسیده است. در دنیا، زمان بالای 10 سال برای آنکه صاحب خانه شوید «غیرعادی» توصیف می‌شود؛

گفتار آخر:

در سال 1400 یک مسیربرای ما ونزوئلایی شدن است که تداوم عدم سرمایه گذاری و تورم رکودی ادامه دار است و راه دوم آغاز یک مسیر سازندگی و رونق.

زندگی در میان فاصله ها یعنی حسرت های نامنتها و مرگ امیدها. امید من به کمتر شدن فاصله ها میان شاخص های توسعه در کشورم با دیگر کشورهای توسعه یافته خیلی زیاد نیست و نمی توان از این حقیقت مسلم دور شد و به خود فریبی دل خوش کرد. خوش بحال کسانی که یا تعمدا و یا سهوا این آمارها و فاصله ها را قبول ندارند.

من اگر بودم نام سال 1400 را سال آشنایی با روندهای جهانی می گذاشتم و افق فکری برنامه ریزان را گسترده می کردم و می خواستم تا ذهن خود را رها کنند وکشور را از مسائل فرسایشی برهانند. جهان هرگز منتظر ما نمی ایستد و به ما رحم نمی کند. باید امید را زنده کرد و گرنه مردمی که مدام در حسرت فاصله ها باشند نمی توانند به توسعه کمک کنند.