سامانه پدافند اس -500 چیست؟ آیا می‌تواند علیه موشک‌های هایپرسونیک عمل کند؟

به گزارش خبرآنلاین، «سرگئی شویگو» وزیر دفاع روسیه اعلام کرد که نیروهای مسلح روسیه در سال جاری، اولین محموله از سامانه موشکی پدافند هوایی نسل بعدی اس -500 را دریافت خواهند کرد. اعلامیه وزیر دفاع روسیه که از سوی خبرگزاری دولتی TASS گزارش شده، نشان‌دهنده پیشرفت قابل‌توجهی در توانایی‌های نظامی روسیه است.

شویگو تصریح کرده است که سامانه اس -500 در دو نوع تحویل می‌شود: سامانه‌های موشکی دوربرد دفاع هوایی و مجتمع‌های دفاع ضد موشکی. علاوه بر این، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای برای تأمین سامانه‌های دفاعی دیگر ازجمله سامانه‌های موشکی پدافند هوایی S-400 و S-300V4، سامانه‌های موشکی Buk-M3 و Tor-M2U و ایستگاه‌های راداری نسل بعدی در دست اجرا است.

تاریخچه اس -500

سامانه پدافندS-500 که به سیستم دفاع هوایی پرومتئوس معروف است، در شرکت دفاع هوایی و فضایی Almaz-Antey توسعه پیدا کرده و برای خنثی کردن طیف گسترده‌ای از تهدیدات ناشی از فناوری‌های هوافضای فعلی و آینده در ارتفاعات و سرعت‌های مختلف طراحی شده است.

توسعه اس -500 از سال 2010 (1389) و به دنبال استقرار موفق سامانه اس -400 روسیه آغاز شد. طراحی این سامانه، نخست در سال 2011 تکمیل شد، اما تولید پیوسته آن با تأخیرهای متعددی همراه بوده به‌طوری‌که بر اساس آخرین پیش‌بینی‌ها، تولید منظم و پیوسته آن از سال 2025 آغاز خواهد شد.

اس -500 قرار است که بازی پدافند را تغییر دهد؛ چراکه بنا به اعلام مقامات رسمی روسیه، این سامانه می‌تواند با هواپیماهای نسل پنجم (پنهان‌کار و رادارگریز)، ماهواره‌های مدار پایین و طیفی از تهدیدات موشکی مقابله کند. البته سامانه اس -500 آزمایش‌های سختی را برای تأیید قابلیت‌های خود انجام داده است.

در ماه مه 2018 (اردیبهشت 1397)، روسیه اعلام کرد که «طولانی‌ترین آزمایش موشکی زمین به هوای جهان» را انجام داده و با هدف قرار دادن موفق هدفی در فاصله نزدیک به 482 کیلومتر، توان این سیستم را نشان داد. هم‌چنین در زمستان گذشته، گزارش‌هایی منتشر شد کهS-500 به طور مؤثر، اهداف هایپرسونیکی را ردیابی و رهگیری کرده است که انعطاف‌پذیری و مناسب بودن آن را در شرایط متغیر امنیتی برجسته‌تر می‌کند.

ویژگی‌های سامانه دفاع هوایی اس -500 پرومتئوس

روسیه ادعا می‌کند که سامانه موشکی ضدهوایی اس -500 توانایی مقابله مؤثری با طیف گسترده‌ای از تهدیدهای هوایی فعلی و آینده ناشی از دشمنان بالقوه در ارتفاع‌ها و سرعت‌های مختلف دارد.

یکی از ویژگی‌های برجسته این سیستم، توانایی ظاهری آن در خنثی کردن تهدیدات در ارتفاعات و سرعت‌های مختلف است. همچنین انعطاف‌پذیری بالای آن در برابر تداخل الکترونیکی، بقای آن را در سناریوهای جنگی چالش‌برانگیز افزایش می‌دهد و از کارایی آن حتی در مواجهه با تاکتیک‌های پیچیده جنگ الکترونیکی اطمینان حاصل می‌کند.

اس -500 که به‌عنوان جانشین سیستم‌های موشکی قدیمی A-135 طراحی شده، قرار است مکمل سیستم‌های اس -400 روسیه باشد و شبکه دفاعی جامعی را تشکیل دهد. هدف از استقرار آن، حفاظت از مراکز مهم اداری و صنعتی در روسیه و تقویت زیرساخت امنیت ملی در برابر تهدیدات هوابرد است.

سامانه S-500 مانند اسلاف خود در زرادخانه دفاع هوایی روسیه، سازگاری را به‌عنوان ویژگی اصلی خود به نمایش می‌گذارد. این سامانه متناسب با تهدیدات، قادر به پرتاب انواع مختلفی از موشک‌ها و الزامات عملیاتی خاص است که تطبیق‌پذیری و کارایی آن را در مقابله با خطرات در حال تکامل هوایی افزایش می‌دهد.

بر اساس جزئیات منتشرشده در مرکز مطالعات بین‌المللی و استراتژیک، اس -500 شامل چهار فروند موشک زمین به هوای دوربرد 40N6M یا دو رهگیر 77N6 است که روی یک پرتابگر نصب شده‌اند. موشک‌های دوربرد 40N6M تا 400 کیلومتر برد مؤثر دارند، درحالی‌که رهگیرهای سری 77N6 می‌توانند تا شعاع 600 کیلومتری را پوشش دهند.

این سامانه از مجموعه راداری پیچیده‌ای بهره می‌برد که به ازای هر باتری از چهار وسیله نقلیه راداری تشکیل می‌شود. این مجموعه شامل رادار شناسایی 91N6E(M) باندS، رادار شناسایی 96L6-TsP باندC، رادار درگیری چند حالته 76T6 و رادار درگیری ضد موشک بالستیک 77T6 است.

این سامانه‌های راداری پیشرفته به اس -500 امکان می‌دهند تا اهداف بالستیک و هوابرد را در فواصل قابل‌توجهی شناسایی کند به‌طوری‌که شعاع شناسایی تا 2000 کیلومتر برای اهداف بالستیک و 800 کیلومتر برای تهدیدات هوابرد گسترش می‌یابد. ارتفاع اوج پرواز موشک‌های رهگیر حدود 185 کیلومتر اعلام شده است. سیستم اس -500 می‌تواند طی 3 تا 4 ثانیه پس از شناسایی هدف، واکنش نشان دهد و هم‌زمان علیه 10 هدف وارد عمل شود.

اس -500 علیه موشک‌های هایپرسونیک

شرح عکس: موشک هایپرسونیک کینژال، سوار بر جنگنده میگ 31

کرملین هم‌چنین ادعا کرده است که اس -500، تنها سلاحی است که می‌تواند موشک‌های هایپرسونیک کینژال روسیه را رهگیری کند. موشک کینژال که از هوا پرتاب می‌شود، به دلیل سرعت‌های فراصوت (هایپرسونیک، بیشتر از 5 ماخ) و مانورپذیری‌اش، چالش مهمی را علیه سیستم‌های دفاعی و پدافندی ایجاد می‌کند. در مقابل، اوکراینی‌ها مدعی شده‌اند که موشک‌های هایپرسونیک کینژال را با سامانه آمریکایی پاتریوت در جنگ جاری سرنگون کرده‌اند.

شایان ذکر است که هزینه هر سیستم اس -500 در حال حاضر 2.5 میلیارد دلار برآورد شده است.

منبع: اوراسیا تایمز

5454