سرهنگی: ما علیه فراموشی می‌نویسیم / باید از بهناز ضرابی‌زاده الگو ساخت

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، بهناز ضرابی‌زاده در ابتدا عنوان کرد: من با «دختر شینا» به طور جدی وارد این حوزه شدم که درباره همسر شهید بود و بعد از آن، «گلستان یازدهم» و «ساجی». هر سه کاری که درباره ادبیات پایداری در حوزه خاطره‌نگاری داشتم، خاطرات همسران شهدا بود.

او با بیان اینکه از نوجوانی دغدغه مادران شهدا را داشته گفت: من ساکن همدان بودم که شهر جنگی بود. خانواده‌هایی که نزدیک ما بودند، فرزندانشان می‌رفتند به خطوط مقدم جنگ و ما شاهد شهادتشان بودیم. در این میان، خانواده‌ای بود به نام بهادربیگی که وقتی چهارمین فرزندش شهید شد، آنها را شناختم. زندگی ایشان برای من رازآلود و عجیب بود؛ به‌خصوص مادر خانواده.

وی افزود: در نوجوانی یکی از دغدغه‌هایم این بود که این مادر را ببینم. تنها مرگی که دیده بودم، مرگ پدربزرگ‌هایم بود و می‌دیدم مادرم و پدرم چقدر سوگواری می‌کردند. وقتی شهادت این چهار شهید را شنیدم و در شهرمان ماجرای این خانواده پیچید، می‌شنیدم که مادر شهید برای فرزندانش گریه نمی‌کند و این برایم باورنکردنی نبود. دوست داشتم او را ببینم. آن زمان نتوانستم با این خانواده دیدار کنم و برایم تبدیل به یک حسرت شد. این مادر شهید بعدها در سانحه تصادفی فوت شدند و هرگز ایشان را ندیدم؛ اما این دغدغه و سوال بزرگ در ذهنم ماند و سال‌ها گذشت. همیشه فکر می‌کردم چطور این دست از خانواده‌ها صبوری کردند و چطور افرادی بودند. تا اینکه به من برای این کار پیشنهاد و از آن استقبال کردم تا به جواب آن سوالم برسم.

طرح تاب‌آوری مادران شهدا در «پری خانه ما»

او با اشاره به ویژگی و نوع تدوین خاطرات این اثر گفت: تلاشم این بود که در این خاطرات شکل جدیدی را ارائه کنم. در کتاب «دختر شینا» همسر شهید زندگی‌اش را از ابتدا تا لحظه شهادت همسرش بیان کرد. در «ساجی» انقدر زندگی شخصیت داستان فراز و فرود داشت که نفس کم می‌آوردم. اما در «پری خانه ما» خیلی سال از این خاطرات گذشته بود و فقط توانستم با پنج مادر شهید مصاحبه کنم. در این خاطرات چندصدایی می‌بینید. در هر فصل ممکن است مادر و خواهر و همسر شهید خاطره بگویند و طوری اینها را کنار هم چیدم که مکمل یکدیگر باشند.

او هدفش را درباره نگارش این کتاب اینطور بیان کرد: در خاطرات به دنبال تاب‌آوری مادران بودم و دلم می‌خواست شهادت و نحوه تحمل شهادت فرزندانشان را بیان کنند. همه این مادران همدانی هستند و در کتاب به 27 شهید اشاره می‌شود.

نویسندگان جوان حرمت قلم را حفظ کنند

ضرابی‌زاده عنوان کرد: در جنگ عیار زنان ما مشخص شد و این افتخاری برای من است که از زنان بنویسم و رنج‌هایشان را بیان کنم.

نویسنده «گلستان یازدهم» افزود: به دنبال تکرار سوژه‌های تکراری نباید باشیم. اگر موضوعی خوب دیده می‌شود، نباید فکر کنیم اگر ما هم آن سوژه را بنویسیم، به‌خوبی آن اثر دیگر دیده می‌شود. جوانان بدانند حرمت قلم را باید حفظ کرد. درباره همسران شهدا خاطراتی نوشته می‌شود تا مخاطب را راضی کنند و دست به اغراق می‌زنند. عاشقانه‌هایی می‌نویسند تا کارهایشان دیده شود و به صراحت می‌گویم که انقدر سوژه‌های بکر و ناب داریم که بهتر است به سراغ آنها برویم.

باورناپذیری متن موجب شکست آن می‌شود

در ادامه مرتضی سرهنگی گفت: ما یک گونه ادبی به نام خانواده در جنگ داریم. در جنگ‌های دفاعی کسی پیرمرد یا پیرزن یا بچه نیست. در جنگ‌های دفاعی مردم ناگهان سرباز می‌شوند. از جایی به بعد، خانم‌ها وارد جنگ شدند؛ به این معنا که مقاومت مردان در خطوط نبرد بستگی به استقامت زنان در پشت جبهه داشت. اگر مادری می‌تواند شهادت چهار پسرش را ببیند و تحمل کند، پسر پنجمش را هم می‌دهد. جنگ ما به شدت وابسته به زنان بود. در کشورهای دیگر هم همین است.

رئیس دفتر ادبیات پایداری حوزه هنری ادامه داد: موقع خواندن آثار ایشان مطمئنیم چیزی جز حقیقت نمی‌خوانیم. این موضوع برای کار مستند مهم است. اگر خواننده کتاب ما را بخواند و بداند یا فکر کند ما داریم اغراق می‌کنیم، قانع نمی‌شود و اگر برایش باورپذیر نباشد، هم نویسنده شکست خورده، هم ناشر و هم آن موضوع. به عنوان کسی که بیست سال است با ایشان کار می‌کنم، یکی از بی‌دردسرترین و روان‌ترین متون، آثار ایشان است.

سرهنگی با اشاره به عناوین آثار بهناز ضرابی‌زاده گفت: یکی از ویژگی‌های آثارشان نام‌گذاری کتاب‌هایشان است. از «دختر شینا» گرفته تا «پری خانه ما». این اثر کاری لطیف به لحاظ متن است و متنی باورپذیر و بدون اغراق درباره مادران شهدا دارد. این مبالغه در ادبیات جنگ آسیب‌های زیادی به ما زده است. اینکه متن بنویسیم اما کسی باور نکند، برای ما شکست است.

وی افزود: یکی دیگر از خصوصیات ایشان نثرشان است که روان و ساده و شفاف است و به راحتی پیامش را می‌رساند. نویسنده باید ساده و نه سطحی بنویسد. متن کتاب‌های ایشان چون به دلیل سادگی کار کمی دارند، با فاصله کمی از نوشتن منتشر می‌شوند. الان به دنبال کسانی هستیم که مثل ایشان بنویسند و می‌خواهیم از نوشته‌های ایشان الگو بسازیم.

سرهنگ در پایان تاکید کرد: ما علیه فراموشی می‌نویسیم. رهبر انقلاب گفته‌اند برای خاطرات زنان یک برنامه بیست‌ساله بریزید.