سفر به شهرستان مرزی خراسان شمالی از ارگ آلما دوشن تا پارک جنگلی گوی نیک

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از عصراترک، اقوام ساکن درخراسان شمالی را بیشتر تات ها، کرمانج ها، ترک ها، ترکمن ها و فارس های مهاجر از سایر استانها تشکیل می دهند، علاوه بر این قومیت ها به تعداد محدودی اقوام عرب، بلوچ و لر نیز در چند روستای استان سکونت دارند، براین اساس وجود اقوام مختلف با فرهنگ ها و آداب و رسوم متفاوت سبب شده این استان به گنجینه فرهنگ ها شهرت پیدا کند.

در نوروز 1401 با هدف معرفی مناطق گردشگری خراسان شمالی روزانه یکی از شهرستان ها و مناطق دیدنی شان تقدیم نگاه تان می شود:

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی عصراترک، شهرستان راز و جرگلان به مرکزیت شهر راز، در گوشه شمال غربی استان خراسان شمالی قرار دارد و از شمال با کشور ترکمنستان، از شرق به شهرستان شیروان، از غرب به شهرستان مانه و سملقان و استان گلستان و از جنوب به شهرستان های بجنورد و مانه و سملقان محدود می شود.

این شهرستان با مساحت حدود 3138 کیلومتر مربع یک شهر و سه بخش دارد.

بخش وسیعی از شهرستان راز و جرگلان مناطق کوهستانی و دره‌های نه چندان عمیق است، رودها و حوضه های آبریز منطقه شامل رود سومبار، رود جرگلان و رود غلامان در شمال منطقه و حوضه آبریز رود تنگه ترکمن در جنوب شهرستان است.

رشته کوه کپه داغ و دره سومبار در شمال به عنوان مرزی طبیعی بین ترکمنستان و شهرستان قرار گرفته و از جنوب به ارتفاعات شهرستان بجنورد و شهرستان مانه و سملقان محدود می شود، ساکنان این شهرستان ترکمن، تات، ترک و نیز چند روستا کرد هستند.

براساس بررسی ها و مطالعات تاریخی و باستان شناسی، شهرستان رازو جرگلان از دوران پیش از تاریخ (هزاره سوم پیش از میلاد) مسکونی بوده است، وجود محوطه های استقراری پیش از تاریخ در حوضه رود غلامان و تپه های مربوط به دوره تاریخی در دره های راز و جرگلان گواه سکونت مستمر بشر در پهنه این شهرستان در دوران مختلف پیش از تاریخ و تاریخی است.

ارگ باستانی آلما دوشن از محوطه های استقراری بسیار بااهمیت دوران تاریخی و اوایل اسلامی، از نظر موقعیت استراتژیک و اشراف به دشت های اطراف دژی استوار و کم نظیر بوده است.

در جنوب شرقی این شهرستان نیز محوطه های باستانی متعددی چون تپه ارگ بالا غلامان، تپه ارگ کوچک و بزرگ روستای داشلی قلعه، تپه ارگ پائین غلامان، همگی حکایت از اهمیت حیات تاریخی این نواحی در هزاره های اخیر تاریخی و اسلامی دارند.

فرهنگ و هنر:

تات ها ریشه دارترین قوم خراسان شمالی و از جمله منطقه راز و جرگلان هستند و این قوم امروزه میراث دار بخش قابل توجهی از فرهنگ و آئین های اصیل خود هستند.

علاوه بر شهر راز (مرکز شهرستان)، روستاهای گوی نیک، راستقان، اسفروج، قوش تپه، آنابای و سوخسو رحیمی به زبان و گویش تاتی سخن می گویند، همچنین گویش «رازی» مملو از واژگان و مفاهیمی است که در شناخت تاریخی و ریشه های فرهنگی این قوم بسیار مفید و موثر خواهد بود.

ترک های بومی بخش غلامان (غلامان وآلمادوشن) در عصر قاجار از گرماب ترکمنستان به این مناطق آمده اند. گفته می شود ترک های آذری زبان تازه قلعه نیز در اواخر قاجار واوائل دوره پهلوی از سراب و تبریز و... آذربایجان به این حدود کوچ کرده اند.

زیارت و نذورات بقعه امامزاده نبی غلامان، جشن های نوروزی، عروسی ها، آیین ها و سنتهای سوگواری محرم و صفر، لباس سنتی زنان ترک غلامان و نیز پخت نان «یوخا» در عید سعید فطر جزء زیبائی های فرهنگی ترک های غلامان بشمار می رود.

ترکمنان مسلمان و اهل سنت (بیشتر حنفی) نیز از ایل گوکلان، طایفه مستقل نُخورلی، طایفه مستقل تَکه و طایفه مستقل مقدس تیره آتا تشکیل می شوند.

ترکمن ها با فرهنگ و هنر و سنت ها و آداب و رسوم متنوع، قومی جذاب برای گردشگران سراسر ایران و جهان هستند.

قالیچه ترکمن، قالیچه دو رو ابریشم روستای دویدوخ شهرتی جهانی دارند.

از دیگر ویژگیهای این قوم علاقمندی به پرورش اسب است. اسب اصیل ترکمن یکی از گونه های خاص و منحصربفرد در دنیاست.

تات ها، ترکمن و ترک ها و کردها چهار قومی هستند که امروزه در نهایت امنیت و صحت و سلامت در کنار یکدیگر زندگی می کنند و به یک جاذبه و ویژگی منحصر بفرد شهرستان راز و جرگلان بدل گشته است.

کشتی آلیش یا گورَش:

گورش در زبان ترکمنی بمعنی «دیدار» است و ترکمن ها این اسم را به کشتی سنتی خود داده اند که بنظر به معنی «مواجهه رودررو» در این نوع کشتی است.

گورش در اعیاد و جشن عروسی ترکمن ها برگزار می شود، خود ترکمن ها به این کشتی «گورش» می گویند اما عنوان رسمی ملی و بین المللی آن «آلیش» است.

با دستور داور و صدای بلند: «آلیش» دو کشتی گیر، مبارزه را با گرفتن کمربند یکدیگر به شیوه ای خاص، آغاز می کنند.

هم اکنون 54 کشور جهان دارای فدراسیون کشتی آلیش می باشند. مسابقات قهرمانی این کشتی سنتی از سال 1381 در ایران برگزار شد و تنها نوع کشتی ایرانی است که بانوان نیز در آن فعالیت دارند.

ارگ باستانی آلما دوشن به شماره ثبت ملی 23170:

ارگ یا دژ باستانی آلمادوشن در بلندترین بخش کوهی بلند و استوانه‌ای شکل و منفرد قرار گرفته‌است، سطح این کوه نسبتا مسطح است.

طول شمالی جنوبی قلعه حدود 500 متر و عرض شرقی_غربی آن، بیش از 100متر است که آثار و بقایای معماری و آوار و توده‌های لاشه‌سنگ در جای جای سطح این کوه بچشم می خورد، آوارهایی که هر کدام بقایای یک بنای عظیم بوده است.

در جنوبی‌ترین سطح این کوه و در نزدیکی لبه پرتگاهی آن بقایای یک بنای مستطیل شکل بزرگ وجود دارد که به نظرمی‌رسد مهمترین ساختمان این قلعه بوده است.

اسم این دژعظیم برگرفته از روستای آلمادوشن (نزدیکترین روستا به آن) است، ارگ آلمادوشن دژی نظامی است که به دوران اشکانی تا قرون میانه اسلامی یعنی قرون 6 و 7 هجری قمری تعلق داشته است.

ارس کهنسال راز به شماره ثبت میراث طبیعی 141:

ارس کهنسال شهر راز امروزه به نمادی از دیرینگی تاریخ و طبیعت دوستی رازی ها تبدیل شده است.

این درخت کهنسال در خیابان شهید بهشتی جنوبی واقع شده و در سالیان گذشته بعنوان یکی از مواریث ارزشمند طبیعی استان در فهرست میراث ملی قرار گرفته است.

مسجد قاولقا:

این مسجد در روستای قاولقا از توابع بخش جرگلان، در فاصله 40 کیلومتری از مرکز شهرستان قرار دارد، قدمت مسجد حدود 100 سال است و ویژگی برجسته آن طرحهای منحصر به فرد گیاهی دیوارهای داخلی آن است.

نمونه این طرح ها شبیه شاخ قوچ در دستبافته های قوم ترکمن از قبیل نمد، فرش و پارچه های ابریشمی قابل مشاهده است که تنوع نقش و رنگ بکار رفته در این نگاره ها شاد و جالب توجه است.

بقعه شاهزاده نبی غلامان به شماره ثبت ملی 24233:

بقعه متبرکه شاهزاده نبی (ع) در جنوب غلامان و مشرف به آن قرار گرفته‌است که این بقعه تاریخی در سال 1318 به دستور امیر عباس دیباج حاکم وقت منطقه تجدید بنا شد. بنای امروزی تماماً متعلق به دوره پهلوی اول است.

این بنا به شکل شش ضلعی ایوان‌دار و با مصالح عمده آجر، گچ، ملات گلی و چوب است. این امامزاده در میان مردم منطقه بسیار مورد احترام است و گورستان امروزی غلامان نیز در اطراف آن شکل گرفته است.

روستای گردشگری دویدُخ:

روستای دویدُخ از توابع دهستان یکه صعود و نزدیک به آن در بخش جرگلان در فاصله 70 کیلومتری شهر راز مرکز شهرستان قرار دارد.

ترکمن های ساکن این روستا از طایفه «تکه» می باشند. این روستا دارای بافت معماری سنتی بسیار زیبائی است و مهمترین مرکز بافت قالی دو روی ابریشمین و نیز پارچه های ابریشمی و سوزن دوزی های سنتی و... می باشد.

حفظ لباس سنتی و اصیل ترکمنی و فرهنگ و آئین های سنتی از ویژگی های این روستای هدف گردشگری است.

تفرجگاه مرزی «قرخ امجک» آیرقایه:

این تفرجگاه در فاصله یک کیلومتری جنوب غربی روستای مرزی آیرقایه قرار دارد. این تفرجگاه در میان دره ای از جنس صخره ایجاد گردیده و دارای پوشش جنگلی و چشمه آب می باشد. پوشش جنگلی آن اغلب از درختان و نیز میوه های وحشی از قبیل انار، انگور، انجیر و... است.

تفرجگاه مرزی «قرخ امجک» آیرقایه:

این تفرجگاه در فاصله یک کیلومتری جنوب غربی روستای مرزی آیرقایه قرار دارد. این تفرجگاه در میان دره ای از جنس صخره ایجاد گردیده و دارای پوشش جنگلی و چشمه آب می باشد. پوشش جنگلی آن اغلب از درختان و نیز میوه های وحشی از قبیل انار، انگور، انجیر و... است.

روستای راستقان:

راستقان از توابع دهستان راستقان، بخش غلامان از روستاهای مرزی شهرستان راز و جرگلان است. این روستا با 300 خانوار و هزار و 500 نفر جمعیت در 60 کیلومتری شمال شهر راز مرکز استان واقع شده است.

زبان و گویش اهالی راستقان تاتی است. جاذبه های این روستا، علاوه بر فرهنگ سنتی و آیین های محلی، باغ پادشاهی، بقعه شاهزاده حمید، چشمه سید نصیب و... می باشد و صنایع دستی آن دست بافته های کرکی از قبیل کلاه، دستکش و شال کرکی است.

انتهای پیام / آرزو رحمانی