سفر به گذرگاه جاده ابریشم در خراسان شمالی از نارین قلعه تا رباط قِلی

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از عصراترک، اقوام ساکن در خراسان شمالی را بیشتر تات ها، کرمانج ها، ترک ها، ترکمن ها و فارسهای مهاجر از سایر استانها تشکیل می دهند. علاوه بر این قومیتها به تعداد محدودی اقوام عرب، بلوچ و لر نیز در چند روستای استان سکونت دارند. وجود اقوام مختلف با فرهنگها و آداب و رسوم متفاوت سبب شده این استان به گنجینه فرهنگ‌ها شهرت یابد.

در نوروز 1401 با هدف معرفی مناطق گردشگری خراسان شمالی روزانه یکی از شهرستان ها و مناطق دیدنی شان تقدیم نگاه تان می شود:

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی عصراترک، جاجرم از شمال به شهرستان مانه و سملقان، از غرب به شهرستان گرمه، از جنوب به استان سمنان، از جنوب شرق به استان خراسان رضوی، از شرق به شهرستان اسفراین و از شمال شرق به شهرستان بجنورد محدود می شود.

این شهرستان با مساحت سه هزار و 654 کیلومتری دارای سه شهر جاجرم، سنخواست و شوقان، سه بخش، پنج دهستان و 55 آبادی است.

پراکندگی زیاد محوطه های باستانی مربوط به دوران اشکانی و ساسانی در این شهرستان، از شکوفایی این خطه در دوره تاریخی با بهره گیری از موقعیت مناسب آن بر سر راه ابریشم و معادلات سیاسی و تجاری آن دوران حکایت دارد.

جاجرم را باید کانون و جلوه گاه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی در خراسان شمالی دانست.

آیین نخل گردانی جاجرمی ها در حسینیه بزرگ این شهر در عاشورای حسینی هزاران جاجرمی را از سراسر کشور و خیل علاقه مندان را از سراسر استان بسوی خود فرا می خواند.

جاجرمی ها مردمی مذهبی و مقید و مشتهر به دینداری اند. شهر های جاجرم و سنخواست و روستاهایی چون خراشا، طبر، کرف و... کانون های پویای مذهبی و فرهنگی این شهرستان هستند.

نقوش صخره ای جربت به شماره ثبت ملی 24662

نقوش صخره ای جربت که در منطقه به «سنگ نگاره» معروف شده اند در پنج کیلومتری شرق روستای جربت در بخش سنخواست واقع شده اند و عبارتند از مجموعه ای از نقوش حیوانی شامل کَل، بز کوهی با شاخ های بلند، شتر، انسان اسب سوار و برخی نمادهای مذهبیِ اسلامی و کتیبه هایی به خط عربی و فارسی که با خراش و ضربه یک شیء نوک تیز بر بدنه صخره های سیاه رنگِ فروغلتیده در پای دامنه کوه، نقش شده اند. این مجموعه نقوش کم نظیر به دوران پیش از تاریخ تا اسلامی تعلق دارند.

نارین قلعه به شماره ثبت ملی 1593

نارین قلعه نماد تاریخ کهن جاجرم در دل این شهر مهم دوران اسلامی قرار دارد.

در «مطلع الشمس» در باره نارین قلعه جاجرم آمده است: «در وسط جاجرم بر روی تل مصنوعی مرتفعی قلعه ای است خراب و خالی از سکنه و نارین قلعه این بلد است، چهار برج دارد».

چارلز ادوار ییت نیز در «سفر نامه خراسان و سیستان» می نویسد: «در وسط جاجرم یک تل خاک عظیم به ارتفاع 21تا 24متر هست که بقایای ارک شهر قدیمی محسوب می گردد و به آن نارین قلعه می گویند.»

مسجد جامع جاجرم به شماره ثبت ملی 1580

مسجد جامع جاجرم از جمله مساجد کهن ایران متعلق به قرون اولیه اسلامی، درمحدوده بافت تاریخی شهر و خیابان شهید رجائی - خیابان 15 خرداد جنوبی واقع شده است.

این مسجد دارای صحنی کوچک و دو شبستان باریک در طرفین آن می باشد، بر پیشانی ایوان ورودی گنبدخانه یک کتیبه کاشی فیروزه ای وجود دارد که به شدت آسیب دیده است در این کتیبه عبارت «بتاریخ بیستم ماه سنه سبع و سبیعن» دیده می شود و مابقی آسیب دیده است که به احتمال قریب به یقین «خمس مائه» بوده، یعنی تاریخ 597 هجری.

آرامگاه خواجه علی ابن مهزیار به شماره ثبت ملی 16583

آرامگاه خواجه علی ابن مهزیار از جمله آثار ارزشمند تاریخی جاجرم به شمار می رود که ساخت آن را به دوره ایلخانی نسبت می دهند.

براساس بررسی های بعمل آمده، تا دوره قاجار فضای داخلی بقعه و به ویژه مرقد تزیینات آجرهای لعابدار فیروزه ای با نقش برجسته آیات شریفه قرآنی به خط ثلث و نقوش گیاهی داشته که بعدها از اینجا به مقبره یارمحمد خان شادلو «سردار مفخم» در بش قارداش منتقل و در آنجا نصب شده است، بعد ها هم به «گنجینه اسلامی» موزه ملی ایران انتقال داده شده و در آنجا به شماره ثبت 3278 نگهداری می شوند.

طبق برخی روایات مذهبی این بنا مدفن ابوالحسن علی بن مهزیار، از یاران صدیق امام علی ابن موسی الرضا (ع) است. علی بن مهزیار از سوی امام رضا (ع) و امام جواد (ع) مقام نمایندگی و وکالت در نواحی جاجرم داشته و تألیفات و آثار متعدد ی از او برجای مانده است. آرامگاه خواجه مهزیار در حومه شرقی جاجرم، ابتدای جاده جاجرم - سبزوار قرار داد.

رباط قِلی به شماره ثبت ملی 4574

رباط قلی یکی از باشکوه ترین کاروانسراهای خراسان شمالی واقع در بخش سنخواست شهرستان جاجرم است.

این بنای تاریخی در سه کیلومتری شرق روستای گازان و سه کیلومتری جنوب روستای قلی واقع شده است.

طرح کلی رباط قلی مستطیل است با چهار برج در چهار گوشه بنا و یک برج نیز در وسط ضلع های شمالی، غربی و جنوبی آن ورودی بنا در وسط ضلع شرقی قرار دارد.

بعد از ورودی از طریق یک فضای سرپوشیده چهارطاقی شکل به چهار طرف دسترسی می یابد. بارانداز یا حیاط کاروانسرا به صورت یک صحن چهار ایوانی است در فرورفتگی ایوان جنوبی یک محراب با بقایای گچبری که بی شک نمازخانه کاروانسرا بوده، قرار داشته است.

براساس آثار و شواهد کتیبه گچبری موجود بر سر در ورودی به خط ثلث که اکنون بکلی از بین رفته و نیزسبک و سیاق معماری و طرح کلی بنا، نماسازی داخل و خارج بنا و مصالح میتوان این اثر را جزء آثار شاخص دوران تیموری بشمار آورد.

حمام تاریخی جاجرم (موزه گرمابه و تاریخ شهر جاجرم) به شماره ثبت ملی 22212

حمام خزینه ای جاجرم با700مترمربع مساحت در دل بافت تاریخی شهر (خیابان 15 خرداد) و در کنار بقایای ارگ قدیم شهر معروف به نارین قلعه و مسجد جامع قرار گرفته و به دوره قاجاری تعلق دارد. ورودی حمام از طریق 5پله به رختکن است که خود با یک راهروارتباطی موسوم به «میاندر» به گرمخانه متصل می شود.

در مجموع، این حمام از پنج بخش رختکن یا سربینه، گرمخانه، خزینه و آب انبار، گلخن (منبع آب گرم و سرد) و مخزن سوخت تشکیل شده است.

مطالعات و مرمت حمام تاریخی جاجرم در 1390 به انجام رسیده و با عنوان موزه تاریخ شهر به بهره برداری رسیده است.

موزه گرمابه و تاریخ شهر جاجرم شامل هشت غرفه است که در هریک گوشه ای از آداب و رسوم و تاریخ و فرهنگ مردم منطقه به نمایش در آمده است.

غرفه های موزه عبارتند از: غرفه استاد حمامی و غرفه پوشاک در قسمت سربینه، غرفه های دلاکی، عطاری و باستان شناسی در گرمخانه، غرفه محرم برای معرفی آیین نخل گردانی، غرفه معرفی مشاهیر و نیز غرفه معرفی صنایع دستی شهرستان جاجرم که در کنار هم تصویر گویایی از تاریخ و فرهنگ منطقه جاجرم برای بازدید کننده ترسیم می کنند.

خانه شاه نشین بنی هاشم به شماره ثبت ملی 18740

خانه معروف به «شاه نشین بنی هاشم» روستای خراشا یکی از آثار ارزشمند دوره قاجار در شهرستان جاجرم است که در دو طبقه ساخته شده و طبقه فوقانی محل پذیرایی از مهمانان رسمی و رجال دولتی بوده است.

این بنا به لحاظ داشتن تزیینات زیبای گچبری که به ویژه در اطراف شومینه ها تمرکز یافته و نیز کتیبه های ثلث شامل آیات قرآنی، ادعیه، نام پنج تن، تاریخ ساخت بنا و نام استاد گچکار و کاتب (به ترتیب «علی طهرانی» و «علی موسوی» به سال 1310 هجری)، زیبا و کم نظیر است.

منطقه حفاظت شده میاندشت

این منطقه به وسعت 85 هزار هکتار، از قدیمی ترین مناطق 4 گانه کشور به شمار می رود که از سال 1352 تحت حفاظت قرار گرفته است. میاندشت منطقه ای پوشیده از دشت ها و کفه های وسیع با اقلیمی خشک، نیمه خشک و تراکم گیاهی نسبتاً خوب با دارا بودن یک رودخانه فصلی به نام کال شور به یکی از بهترین زیستگاه ها برای یوزپلنگ ایرانی (آسیایی) بدل گشته است. همچنین این منطقه با داشتن گونه های جانوری چون کاراکال، گرگ، شغال، کفتار، آهو، قوچ و میش، هوبره، گراز، تشی، زرده بر و خرگوش، از جمله غنی ترین و متراکم ترین زیستگاه ها برای این گونه های جانوری استپی محسوب می شود.

روستای هدف گردشگری طبر

طبر از روستاهای بخش جلگه شوقان با داشتن باغات فراوان زردآلو، گردو، گلابی و انگور بیشترین باغات منطقه را داراست. قلعه کمرسفید، قلعه سنگینه، حمام تاریخی، چنار کهنسال و چشمه واقع در مرکز روستا، برج‌های نگهبانی، گورستان قدیمی روستا، آسیاب قدیمی، 2 خانه تاریخی و...، از جمله آثار تاریخی روستا محسوب می‌شوند. صنایع دستی روستا عبارتند از: چلنگری، قالی بافی، نمدمالی و.... در این روستا چند چشمه و قنات وجود دارد که آب مورد نیاز روستا را تامین می‌کند.

سرچشمه شوقان

در فاصله حدود 5/1 کیلومتری از شمال غربی میدان امام خمینی شهر شوقان، چشمه زیبا و معروفی به نام سرچشمه شوقان قرار گرفته است. این چشمه در مجاورت یک کوه واقع شده و آب آن از زیر چندین نقطه از شکاف های کوه خارج می شود.

بدلیل حیاتی بودن این چشمه در تامین آب شرب مردم شهر شوقان، مردم به این چشمه اعتقاد دارند و به آن نذر می کنند. بخشی از آب چشمه نیز پس از گذر از باغات و مزارع وارد جوی های شهر شده و فضای سبز شهر را آبیاری می کند.

انتهای پیام /