سقوط آراء قالیباف / او با چند درصد رأی مردم به مجلس رفت؟
محمدباقر قالیباف که در انتخابات ریاست جمهوری خود را کاندیدای 96 درصدی ها می دانست و می گفت آمده است تا جلوی پیروزی دولت چهار درصد زالوصفت را بگیرد امروز بر صندلی ریاست مجلسی نشسته است که به مجلس چهار درصدی ها شهرت پیدا کرده است؛ خود او نیز با 5.7 درصد رای رئیس قوه مقننه است.
این روزها تصمیمات نمایندگان مجلس به خاطر آرای اندکی که با آن‌ها به مجلس راه پیدا کرده‌اند، از سوی بسیاری از ناظران و کنشگران سیاسی زیر سوال می‌رود.
از زمانی که انتخابات مجلس دوازدهم برگزار شد، نمایندگان راه‌یافته به این مجلس در معرض این انتقاد بوده‌اند که به دلیل مشارکت حداقلی مردم در انتخابات، نمی‌توانند معرف دیدگاه‌های جامعه باشند و آن‌ها را نمایندگی کنند.
در تهران که سال‌هاست میزان مشارکت در انتخابات نسبت به سایر نقاط کشور کمتر است، این موضوع شدت بیشتری دارد. در دوره دوازدهم، از هفت میلیون و 775 هزار نفر واجد شرایط، فقط یک میلیون و 569 هزار نفر پای صندوق‌ها رفتند و میزان مشارکت به 14 درصد رسید. اگر آرای نمایندگانی که با پشتوانه اندک به مجلس راه پیدا کرده‌اند را نسبت به کل واجدین شرایط محاسبه کنیم، اعداد و ارقام دو رقمی نخواهد بود.
کاهش شدید آرای رئیس مجلس
نکته قابل توجه در مجلس دوازدهم این است که رئیس مجلس آن، ریزش رای شدیدی برای دومین دوره نمایندگی خود تجربه کرد. او که سال 98 با یک میلیون و 365 هزار رای به بهارستان راه پیدا کرده بود، در انتخابات مجلس دوازدهم فقط نزدیک به 448 هزار رای کسب کرد. حتی در انتخابات 1402 نفر اول تهران هم نبود و به عنوان چهارمین راه‌یافته تهران به مجلس شناخته شد.
البته رتبه رئیس مجلس لزوماً ارتباطی با دوره ریاست او ندارد. برای نمونه، علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی زمانی که بر صندلی ریاست مجلس نخست نشست، رای چهاردهم تهران را داشت و نفر اول فخرالدین حجازی بود. اما رای یک میلیونی او در سال 59 پشتوانه‌ای برای ادامه سیاست‌ورزی‌اش شد. هاشمی در همین مجلس رئیس شد، رای به عدم کفایت سیاسی بنی‌صدر را اعلام کرد و در روند تصمیم‌سازی کشور نقش داشت. سپس در انتخابات دوره دوم مجلس با رای نزدیک به دو میلیون نفر، به عنوان نفر اول به مجلس راه پیدا کرد.
از آنجایی که وجهه روسای مجلس تصویری از کلیت مجلس ارائه می‌کند، نگاهی به آرای روسای مجلس در تاریخ جمهوری اسلامی نشان می‌دهد که آرای تهران معمولاً با کل کشور فاصله دارد. فقط در انتخابات مجلس دوم میزان مشارکت تهرانی‌ها از میانگین مشارکت کل کشور بالاتر بوده است و در اغلب انتخابات مشارکت پایتخت‌نشینان از 50 درصد تجاوز نکرده است. مشارکت زیر 10 درصد نیز کاملاً بی‌سابقه بوده است.
دوره
میزان مشارکت در انتخابات
رئیس مجلس
حوزه انتخابیه
تعداد رای
مشارکت کنندگان
(در حوزه انتخابیه رئیس مجلس)
درصد آرا
نسبت به رای دهندگان
درصد آرا نسبت به کل واجدین شرایط
درصد مشارکت در حوزه انتخابیه
1
52.1
اکبر هاشمی رفسنجانی
تهران
یک میلیون و 151 هزار و 514
دو میلیون و 134هزار و 434
54
-
61.13
2
64.6
اکبر هاشمی رفسنجانی
تهران
یک میلیون و 891 هزار و 264
دو میلیون و 308 هزار و 587
81
-
74.05
3
59.72
اکبر هاشمی رفسنجانی (از 67 تا 68)
تهران
یک میلیون و 249 هزار و 419
یک میلیون و 745هزار و 587
71
-
23.43
مهدی کروبی (از 68 تا 71)
تهران
-
-
-
4
57.81
علی‌اکبر ناطق نوری (از 71 تا 75)
تهران
487 هزار و 212
یک میلیون و 701هزار و 299
28.6
-
39
5
71.1
علی‌اکبر ناطق نوری
تهران
879 هزار و 893
دو میلیون و 444هزار و 415
35
-
55.74
6
67.35
مهدی کروبی
تهران
586 هزار و 276
دو میلیون و 204هزار و 847
26
-
46.88
7
51.21
غلامعلی حداد عادل
تهران
888 هزار و 276
یک میلیون و 971هزار و 557
45
-
32.5
8
55.4
علی لاریجانی
قم
239 هزار و 436
327هزار و 436
73
-
نا معلوم
9
63.87
علی لاریجانی
قم
270 هزار و 382
414هزار و 800
65
-
نا معلوم
10
61.83
علی لاریجانی
قم
162 هزار و 40
464هزار و 71
34
-
نا معلوم
11.
42.57
قالیباف
تهران
یک میلیون و 265 هزار و 287
یک میلیون و 900هزار (حدودی)
50
17.63
25.68
12.
40
قالیباف
تهران
447 هزار و 905
یک میلیون و 569 هزار و 857
28.5
5.7
14 درصد (بر اساس تخمین)
فاصله مجلس دوازدهم با مجالس قبل به روایت آمار
در اطلاعات منتشر شده از دوره‌های انتخابات مجلس، برخی داده‌ها مانند تعداد واجدین شرایط در حوزه انتخابیه تهران موجود نیست و معمولاً آمار به صورت استانی اعلام می‌شود. بنابراین برای محاسبه رای هر رئیس مجلس نسبت به کل واجدین شرایط، باید از تخمین استفاده کرد.
بر اساس میزان مشارکت 61.13 درصدی تهرانی‌ها در انتخابات مجلس اول و تعداد 2 میلیون و 134 هزار و 434 نفری آن‌ها، حدود 3 میلیون و 100 هزار نفر واجد شرایط رای دادن بودند و هاشمی رفسنجانی از حدود 35 درصد رای خالص برخوردار بود. در انتخابات دوره دوم نیز 60 درصد رای نسبت به کل واجدین شرایط را داشت و در مجلس سوم این رقم به 16 درصد رسید. این رقم برای ناطق نوری در مجلس چهارم حدود 11 درصد و در مجلس پنجم به 20 درصد رسید. برای کروبی در مجلس ششم 12 درصد و برای حدادعادل در مجلس هفتم 14 درصد بود.
آرای علی لاریجانی و تفاوت حوزه‌ها
در مورد علی لاریجانی به آسانی نمی توان محاسبه کرد چرا که او نه از تهران بلکه از قم کاندیدای ورود به مجلس می شد. جمعیت قم به مراتب نسبت به تهران کمتر است و به واسطه اعتقادات دینی و سیاسی انتظار می‌رود این اعداد و ارقام متفاوت باشد. ضمن آنکه آمارهایی که برای میزان واجدین شرایط و مشارکت وجود دارد نه در خصوص شهر قم بلکه مربوط به استان قم است. اما اگر میزان مشارکت در این استان را با مشارکت در قم یکی فرض کنیم با درصدهای مشارکت 54 درصد، 66 درصد و 61 درصد در سه دوره انتخابات مجالس هشتم تا دهم آرای خالص لاریجانی چنین است: حدود 39 درصد در انتخابات مجلس هشتم، 43درصد در مجلس نهم و 21 درصد در مجلس دهم بوده است.
چرا مجلس دوازدهم چهار درصدی است؟
اما قالیباف، او که در انتخابات دوره یازدهم 17 درصد خالص واجدین را داشت در انتخابات 1402 رای او به 5.7 درصد رسید و بر خلاف روسای ادوار گذشته که اگر آرایشان سیر نزولی داشت، باز هم آرای خالص آن ها بالاتر از قالیباف بود؛ همان کسی که در انتخابات 96 رقیب خود را به چهار درصدی بودن متهم می‌کرد. اما وقتی قالیباف برجسته‌ترین نماینده مجلس دوازدهم است، روند ریزش آرای او نشان‌دهنده این است که نمایندگان مجلس کنونی با جامعه ایران فرسنگ‌ها فاصله دارند.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.