سقوط هواپیمای اوکراینی؛ چالش جعبه سیاه و غرامت
فرانسوا فیلیپ شامپاین، وزیر امور خارجه کانادا نیز در حاشیه نشست امنیتی مونیخ اعلام کرد که مقامات افغانستان، کانادا، بریتانیا، سویدن و اوکراین خواستار آن هستند که ایران فورا جبران خسارت به خانواده‌های کشته شدگان هواپیمای اوکراین، بپردازد.
فرارو - چهل روز از سقوط هواپیمای اوکراینی توسط شلیک پدافند خودی به هواپیمای مسافربری اوکراینی می‌گذرد هنوز ابعاد ماجرا کاملا روشن نشده است و ابهاماتی درباره آن وجود دارد. ایران با کشور‌های درگیر در این ماجرا درباره نحوه ادامه تحقیقات اختلافاتی دارد. مهمترین موضوع خوانش محتوای جعبه سیاه هواپیماست. ایران اصرار دارد که جعبه سیاه را در ایران داخل کشور بررسی کند این درحالی است که دیگر کشور‌ها می‌گویند جعبه سیاه باید در کشور دیگری خوانده شود.
به گزارش فرارو، روز گذشته محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی درباره آخرین وضعیت بازخوانی جعبه سیاه بوئینگ اوکراینی اظهار کرد: "هنوز در فرایند بررسی هستیم و جعبه سیاه فقط یکی از این موارد بررسی است و موارد دیگر هم وجود دارد."
او برای اولین بار از احتمال فرستادن جعبه سیاه هواپیما به یک کشور دیگر حرف زد. وزیر راه گفت: «روز گذشته اوکراینی‌ها مدارک هواپیما را تحویل ما دادند که ممیزی می‌شود همچنین شواهد موجود روی زمین و دیگر موارد را بررسی می‌کنیم و اگر نتوانیم جعبه سیاه را بخوانیم با هماهنگی کشور اوکراین در کشور ثالث این کار انجام می‌شود.»
اسلامی تاکید کرد که بازخوانی اطلاعات جعبه سیاه کار پیچیده‌ای نیست، اما از این جهت که ایران این نوع هواپیما را در کشور ندارد امکانات خوانش جعبه سیاه آن را هم ندارد.
او تاکید کرد "هیچ حساسیتی درباره جعبه سیاه نداریم و موضوع در کمیته بررسی سانحه توسط ایران و اوکراین در حال بررسی است و قطعا با هماهنگی این دو کشور تصمیم گرفته می‌شود که در صورت بروز مشکل در بازخوانی اطلاعات جعبه سیاه این کار در کشور ثالث انجام شود"
پیشتر نیز علی عابدزاده رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، بیستم دی‌ماه گفته بود: «ما قادر هستیم جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی سقوط کرده را بازخوانی کنیم و کار پیچیده‌ای نیست.»
این اظهار نظر با موضع پیشین ایران تناقض دارد. چند روز پیش محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان در این باره گفت که قادر به خواندن جعبه سیاه نیستیم، اما آن را تحویل نمی‌دهیم.
ایران خواستار دریافت دانش بازخوانی جعبه سیاه هواپیما شده است، اما ظاهرا هیچ کشوری حاضر نشده این دانش را در اختیار ایران قرار دهد.
ظریف گفت که دانش بازخوانی جعبه سیاه در دسترس همه هست، از جمله آمریکا، اما کسی به ما اطلاعات لازم را نمی‌دهد، حق ملی ماست که بدانیم.
کمیته بررسی سانحه هواپیمای اوکراینی تاکنون دو گزارش درباره آن ارائه کرده است. در این گزارش‌ها سقوط هواپیما براثر شلیک دو فروند موشک پدافند هوایی تهران تائید شده است. کمیته بررسی سانحه در گزارش دوم خود تاکید کرده بود که ایران جعبه سیاه را به کشور دیگری نمی‌فرستد و خواستار فروش امکانات خوانش جعبه سیاه به ایران شد.
اما وزیر خارجه کانادا در واکنش به این درخواست گفته است "انتقال تجهیزات رمزگشایی جعبه سیاه به ایران ممکن نیست."
اودر این باره گفت که جعبه سیاه این هواپیما باید به کشور ثالثی - احتمالا فرانسه - منتقل شود تا محتوای آن توسط کارشناسان مورد ارزیابی قرار گیرد.
*س_ایران خواستار دریافت دانش خوانش جعبه سیاه است_س* پیشتر نیز 5 کشور کانادا، اوکراین، افغانستان، سوئد و انگلیس در دومین نشست مشترک خود درباره هواپیمای اوکراینی سقوط کرده در ایران بر لزوم پاسخگویی تهران به سوالات متعدد درباره این حادثه تاکید کرده و خواستار ارسال جعبه سیاه هواپیما به خارج از ایران برای بازخوانی آن شدند.
هواپیمای مسافربری اوکراین در مسیر تهران به کی‌یف روز 18 دی‌ماه امسال سرنگون شد و تمامی 176 سرنشین آن از جمله ده‌ها ایرانی- کانادایی کشته شدند. سه روز پس از کتمان شلیک پدافند هوایی به این هواپیما، مقام‌های ایران در نهایت آن را پذیرفتند و اعلام کردند ناشی از خطای انسانی بوده است.
ایالات متحده آمریکا شرکت آمریکایی جنرال‌الکتریک، سازنده موتور این هواپیما، را موقتا از تحریم‌های آمریکا علیه ایران معاف کرد تا در تحقیقات پیرامون این حادثه شرکت کند. با این حال نه جنرال الکتریک و نه کشور‌های اروپایی هیچ کدام حاضر به فروش فناوری خوانش جعبه سیاه به ایران نیستند.
در همین حال امروز وزیر خارجه اوکراین گفته که تحقیقات درباره سقوط هواپیما ادامه دارد و اوکراین خواستار تشکیل یک تیم تحقیقاتی مشترک است. وادیم پریستایکو، وزیر خارجه اوکراین، در پی مراسم رونمایی از سنگ یادبود جان‌باختگان پرواز 752، به خبرنگاران گفت: «دفتر دادستانی کل از طرف‌های ایرانی خواسته تا یک گروه تحقیقاتی مشترک تشکیل شود که به محاکمه تمامی کسانی که مقصر بودند منجر شود، نه فقط کسی که دکمه [شلیک موشک] را زده است».
*س_کنفرانس خبری مقامات پنج کشور کانادا، اوکراین، افغانستان، سوئد و بریتانیا ماه گذشته در لندن برگزار شد_س* *س_غرامت_س* چالش دیگری که پس از این واقعه برای این ایجاد شده مسئله پرداخت غرامت به طرف‌های خارجی است. چندی پیش وکلای کانادایی به نیابت از بستگان قربانیان پرواز 752 اوکراین، پرونده‌ای جهت دریافت غرامت به ارزش 1.5 میلیارد دلار کانادا (1.1 میلیارد دلار آمریکا) در دادگاه‌های این کشور گشوده‌اند.
فرانسوا فیلیپ شامپاین، وزیر امور خارجه کانادا نیز در حاشیه نشست امنیتی مونیخ اعلام کرد که مقامات افغانستان، کانادا، بریتانیا، سویدن و اوکراین خواستار آن هستند که ایران فورا جبران خسارت به خانواده‌های کشته شدگان هواپیمای اوکراین، بپردازد.
شامپاین، گفت: "ما اصرار داریم که ایران فورا به خانواده‌های قربانیان مطابق با معیار‌های بین المللی غرامت بپردازد." به گفته او، میزان غرامت باید برای همگی که بالای آن‌ها حق دارند یکسان باشد و روند پرداخت باید "در اسرع وقت" آغاز شود.
در همین حال اوکراین نیز خواستار دریافت مبلغ کلانی به عنوان غرامت شده است. ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهوری اوکراین 13 بهمن گفت: «ایرانی‌ها بلافاصله 80 هزار دلار به خانواده هر قربانی پرداخت کردند. این مبلغ خیلی کم است. ما برای اینکه غرامت بیشتری بپردازند به آنان فشار خواهیم آورد.»
ایران خسارات ناشی از حمله موشکی سپاه به هواپیمای مسافربری اوکراینی را بین 100 تا 150 میلیون دلار برآورد کرده است. با این حال به صورت رسمی اعلام نکرده که چقدر غرامت پرداخت خواهد کرد. به نظر می رسد پنج کشور درگیر در این ماجرا غرامت بسیار بیشتری طلب می کنند.
