سکاندار راهبردی بازار نفت
دنیای اقتصاد - حمید ملازاده: در هفته‌ای که گذشت، بازار جهانی نفت شاهد یکی از تحولات سرنوشت‌ساز خود در سال‌جاری بود؛ تغییری بنیادین که نه‌تنها بر قیمت‌ها تاثیر گذاشت، بلکه بازتابی از جهت‌گیری تازه در سیاست‌های تولیدی اوپک‌پلاس محسوب می‌شود.
تا لحظه تنظیم این خبر و با استناد به تارنمای tradingeconomics.com، بهای شاخص برنت در روز دوشنبه 7 ژوئیه حدود 68 دلار در هر بشکه معامله شد، آن هم در شرایطی که بازارها در پی اعلام رسمی اوپک پلاس برای تسریع در روند افزایش تولید، به شدت نسبت به افزایش عرضه حساس شده اند.
این گروه، که متشکل از کشورهای عضو اوپک و متحدانشان از جمله روسیه است، در نشست 5 ژوئیه خود توافق کرد که تولید نفت را در ماه اوت 2025 به میزان 548هزار بشکه در روز بالا ببرد؛ افزایشی که به طور چشمگیری از روند صعودی 411هزار بشکه ای ماه های مه، ژوئن و ژوئیه فراتر رفته و نشانه ای از اراده جدی برای بازگرداندن سهم بیشتری از عرضه به بازار جهانی است.
این تصمیم، نه تنها چشم انداز قیمت‌ها را با تردیدهایی مواجه کرده، بلکه مسیر جدیدی را برای توازن میان عرضه و تقاضا در بازار جهانی نفت ترسیم می‌کند. این اقدام بخشی از روند بازگشت تدریجی کاهش داوطلبانه 2 میلیون و 200هزار بشکه ای تولید از سوی هشت کشور عضو اوپک پلاس محسوب می‌شود؛ روندی که از ماه آوریل آغاز شد و به صورت مرحله ای ادامه یافته است: ابتدا با افزایش 138هزار بشکه ای، سپس افزایش های ماهانه 411هزار بشکه ای برای ماه های مه، ژوئن و ژوئیه، و حالا جهش قابل توجه ماه اوت. با توجه به گفته های منابع آگاه، انتظار می‌رود در نشست بعدی اوپک پلاس که در سوم ماه اوت برگزار خواهد شد، این گروه با افزایش دیگری به میزان تقریبی 550هزار بشکه در روز برای ماه سپتامبر موافقت کند.
این تصمیم نه تنها گام نهایی برای پایان رسمی کاهش داوطلبانه 2 میلیون بشکه ای تولید از سوی کشورهای عربستان، روسیه، امارات، عراق، کویت، عمان، قزاقستان و الجزایر خواهد بود، بلکه مجوز افزایش ظرفیت تولید امارات متحده عربی تا 300هزار بشکه در روز بیشتر از گذشته را نیز صادر خواهد کرد. افزایش های پی درپی عرضه در حالی انجام می‌شود که قیمت نفت همچنان تحت فشار باقی مانده و بازارها به دنبال نشانه هایی از تعادل میان عرضه و تقاضا هستند. تحلیلگران موسسهRBC Capital اعلام کرده اند که با تحقق کامل این افزایش ها، حدود 80درصد از کاهش های داوطلبانه به بازار باز خواهد گشت.
با این حال، تاکید می‌شود که بخش عمده ای از این عرضه جدید تاکنون از سوی عربستان بوده و بسیاری از دیگر کشورها از برنامه های خود عقب تر هستند. در این بین، عربستان در اقدامی معنادار، قیمت نفت شاخص «عرب لایت» خود برای آسیا را در ماه اوت به بالاترین سطح چهار ماه اخیر افزایش داده است؛ نشانه ای از اعتماد این کشور به بهبود تقاضای منطقه ای.
پیش‌بینی گلدمن ساکس
بانک گلدمن ساکس به عنوان بزرگ ترین موسسه سرمایه‌گذاری جهان در آمریکا نیز با انتشار گزارشی اعلام کرد که افزایش تولید ماه سپتامبر به میزان 550هزار بشکه در روز به معنای پایان کامل فاز کاهش داوطلبانه اوپک پلاس خواهد بود. به گفته این موسسه مالی، این روند نشان می‌دهد که این ائتلاف به سمت تعادلی پایدارتر در حال حرکت است؛ تعادلی که با اهدافی همچون بازگرداندن ظرفیت مازاد، تثبیت سهم بازار، حفظ انسجام داخلی و مهار راهبردی نفت شیل آمریکا طراحی شده است.
این سیاست، همچنین تلاشی برای مقابله با نوسانات غیرقابل پیش‌بینی در بازار و افزایش شفافیت در رفتارهای تولیدی اعضای اوپک پلاس تلقی می‌شود. بر پایه پیش‌بینی گلدمن، تولید هشت کشور یادشده از ماه مارس تا سپتامبر 2025 در مجموع 1 میلیون و 670هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت و به رقم 33 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. عربستان سعودی نقش محوری در این میان ایفا خواهد کرد و بیش از 60درصد از این افزایش تولید را به تنهایی بر عهده خواهد داشت. این کشور نه تنها با سرعت بیشتری ظرفیت تولیدی خود را بازمی گرداند، بلکه با افزایش قیمت نفت سبک عربی برای بازار آسیا به بالاترین سطح در چهار ماه اخیر، سیگنال مثبتی از اعتماد به تداوم تقاضا در این منطقه ارسال کرده است.
با وجود فشارهای نزولی ناشی از افزایش عرضه و همچنین نگرانی‌های مربوط به تعرفه های تجاری ایالات متحده، گلدمن ساکس همچنان پیش‌بینی خود را برای قیمت نفت خام برنت در سه ماهه چهارم سال 2025 در سطح 59 دلار و برای سال 2026 در سطح 56 دلار حفظ کرده است. این پیش‌بینی با در نظر گرفتن کاستی های عرضه، به ویژه در روسیه و کاهش ظرفیت مازاد اوپک پلاس انجام شده و نشان دهنده دیدگاهی محتاطانه اما باثبات نسبت به روند آتی قیمت‌هاست.
از سوی دیگر، این بانک به رشد تقاضای جهانی نیز اشاره کرده؛ به ویژه رشد قابل توجه مصرف نفت در چین، تداوم فعالیت های اقتصادی جهانی، و ضعف دلار آمریکا که می‌تواند به تقویت واردات نفت توسط کشورهای مصرف‌کننده منجر شود. در همین راستا، گلدمن ساکس پیش‌بینی کرده که مصرف جهانی نفت در سال 2025 حدود 600هزار بشکه در روز و در سال 2026 حدود 1 میلیون بشکه در روز افزایش یابد؛ افزایشی که خود می‌تواند تا حدودی فشارهای ناشی از رشد عرضه را تعدیل کند. با وجود این چشم انداز، گلدمن ریسک های موجود را برای سال 2025 متوازن، اما برای سال 2026 بیشتر نزولی ارزیابی کرده است.
تهدیدهای تعادل بازار
این بانک معتقد است که دو عامل می‌توانند به طور بالقوه تهدیدی برای تعادل بازار در سال 2026 باشند: نخست، احتمال لغو دور دوم کاهش های داوطلبانه پساکرونا از سوی اوپک پلاس که معادل 1 میلیون و 650هزار بشکه در روز خواهد بود؛ و دوم، خطر وقوع رکود اقتصادی در ایالات متحده، که اقتصاددانان گلدمن احتمال آن را در حدود 30درصد برآورد کرده اند. این عوامل در مجموع می‌توانند روند قیمتی بازار نفت را در سال 2026 با چالش هایی جدی مواجه کنند.
از سوی دیگر، سیاست های تجاری ایالات متحده نیز عامل فشار دیگری بر بازار به شمار می آید. ترامپ اعلام کرده که آمریکا به زودی توافق های تجاری جدیدی را نهایی خواهد کرد و تا 9 ژوئیه سایر کشورها را از تعرفه های جدید مطلع خواهد ساخت؛ تعرفه هایی که از اول ماه اوت اجرایی خواهند شد. سرمایه‌گذاران نگران هستند که این تعرفه ها به کاهش رشد اقتصادی و در نتیجه کاهش تقاضای انرژی منجر شود. در مجموع، بازار نفت وارد مرحله ای تازه از بازتعریف توازن تولید، قیمت گذاری و سیاستگذاری جهانی شده است.
بازگشت گام به گام اوپک پلاس به تولید کامل، افزایش قیمت نفت عربستان، پیش‌بینی های دقیق و محتاطانه بانک‌های بزرگ و هم زمان سایه تهدیدهای ژئوپلیتیک و اقتصادی، همگی نشانه هایی از نبردی پیچیده میان عرضه، تقاضا و سیاست در قلب بازار جهانی نفت هستند.