شرح دعای روز شانزدهم ماه رمضان / همنشین نیک یاوری برای رسیدن به بهشت

حجت‌الاسلام والمسلمین هادی عباسی، مدرس سطح عالی حوزه علمیه در شرح دعای روز شانزدهم ماه رمضان گفت: در دعای روز شانزدهم این ماه میخوانیم: «اللهم وفقنی فیه لموافق الأبرار و جنبنی فیه مرافق الأشرار و آونی فیه برحمتک الی [فی] دار القرار بالهیتک یا اله العالمین؛ یعنی خدایا مرا در این ماه به همراهی و همسویی با نیکان توفیق ده و از همنشینی با بدان دور بدار و به حق رحمتت به خانه آرامش جایم ده و به پرستیدگی‌ات ای پرستیده جهانیان». وی در شرح فراز «اللهم وفقنی فیه لموافق الأبرار» افزود: در این روز از ماه مبارک رمضان از خداوند می‌خواهیم به ما توفیق همراهی با ابرار را عنایت کند؛ یکی از مسائلی که بسیار مورد توجه اسلام است، انتخاب دوست و همنشین مناسب است؛ چراکه دوست خوب انسان را هدایت و دوست بد انسان را گمراه می‌کند. این مدرس حوزه تصریح کرد: امام علی (ع) می‌فرماید: فمن اشتبه علیکم أمره ولم تعرفوه فانظروا الی خلطائه؛ فان کانو أهل دین الله، فهو علی دین الله و ان کانوا علی غیر دین الله، فلاحظ له فی دین الله؛ پس کسی که امرش به شما مشتبه شده و او را نمی‌شناسید، باید به همنشینان او نگاه کنید، اگر ایشان اهل دین خدا بودند، او نیز بر دین خداست و اگر همنشینان او اهل دین خدا نبودند، وی نیز هیچ بهره‌ای از دین خدا ندارد. وی گفت: رسول خدا (ص) فرمودند: المرء مع من احب؛ هر کسی با آن که دوست دارد محشور خواهد شد. (معراج‌السعاده ج 3- ص 540) با توجه به این روایات انتخاب دوست و همنشین بسیار اهمیت دارد؛ بنابراین در چنین روزی دوستی و همراهی ابرار و نیکان را از خدا می‌طلبیم. عباسی‌خراسانی اظهار کرد: ابرار جمع بر یا بار و به معنای کسی است که خوبی را به خاطر حقیقت خیر انجام می‌دهد و به‌دنبال منافع خود نیست، بلکه تنها به‌دنبال جلب توجه خدا و رضایت او است؛ ابرار (نیکوکاران) اراده خدا را بر اراده خود ترجیح می‌دهند و در پی کسب خشنودی و رضوان الهی هستند. وی گفت: خداوند در سوره مبارکه انسان، آیات 5 تا 10، ابرار را این‌گونه معرفی می‌فرماید: «ان الأبرار یشربون من کأس کان مزاجها کافورا * عینا یشرب بها عباد الله یفجرونها تفجیرا* یوفون بالنذر و یخافون یوما کان شره مستطیرا * و یطعمون الطعام علی حبه مسکینا و یتیما و أسیرا * انما نطعمکم لوجه الله لا نرید منکم جزاء و لا شکورا * انا نخاف من ربنا یوما عبوسا قمطریرا؛ همانا نیکان از جامی نوشند که با عطر خوشی آمیخته است، چشمه‌ای که بندگان [خاص] خدا از آن بنوشند و [هر جا بخواهند] جاری‌اش سازند، [آنها] به نذر خود وفا کنند و از روزی که شر آن فراگیر است بترسند و طعام را با آن که دوستش دارند، به مستمند و یتیم و اسیر دهند، [و در دل گویند:] ما فقط برای رضای خدا شما را اطعام می‌کنیم و هیچ پاداش و سپاسی از شما نمی‌خواهیم، ما از پروردگار خود از روزی که سخت غمبار است هراسان هستییم. عباسی‌خراسانی تصریح کرد: اوصافی که خداوند در این آیات برای ابرار ذکر می‌کند، عبارتند از؛ وفای به نذر، ترس از قیامت، اخلاص، اطعام، ایثارگری، بی‌توقعی، پایبندی به ولایت و ترس از پروردگار؛ پیامبر (ص) نشانه نیکوکار را این گونه بیان می‌فرماید: أما علام البار فعشر؛ یحب فی الله، ویبغض فی الله، و یصاحب فی الله، و یفارق فی الله، و یغضب فی الله، و یرضی فی الله، و یعمل لله، و یطلب الیه، و یخشع لله خائفا مخوفا طاهرا مخلصا مستحییا مراقبا، و یحسن فی الله؛ نشانه نیکوکار 10 چیز است؛ برای خدا دوست دارد، برای خدا دشمنی می‌ورزد، برای خدا یار و همراه می‌شود، برای خدا جدا می‌شود، برای خدا خشمم بگیرد، برای خدا خشنود می‌شود، برای خدا کار می‌کند، خدا جوست، در برابر خدا خاشع و ترسان و هراسان و پاک و با اخلاص و با حیا و مراقب خود است و برای خدا احسان و نیکی می‌کند. (تحف‌العقول، 21) وی گفت: بنابراین با توجه به صفات و ویژگی‌های ابرار و این‌که هر عمل خیری را تنها به خاطر خدا انجام می‌دهند، می‌توان گفت به یقین این‌ها ایمان به خدا، رسول (ص) و روز قیامت دارند که خیر را به خاطر ایمانشان انجام می‌دهند؛ در روایات آمده است که مراد از ابرار در آیه فوق (آیه 5 سوره انسان)، امام علی (ع)، حضرت فاطمه (س)، امام حسن (ع)، امام حسین (ع) و شیعیان ایشان است. این مدرس حوزه یادآور شد: در دعای امروز از خدا خواستاریم که توفیق همراهی با ابرار را نصیب ما گرداند تا این ویژگی‌ها در ما نیز ایجاد شود. موافقت و همراهی به این معناست که هر کاری ابرار انجام دادند، ما نیز انجام دهیم و اعتراض نکنیم و آن عمل بر ما سنگین نیاید. نویسنده الهی‌نامه بیان کرد: در فراز دوم «و جنبنی فیه مرافق الأشرار» از خداوند می‌خواهیم دوستی و همنشینی با اشرار و بدان را از ما دور گرداند؛ اشرار جمع شریر و صفت مشبهه از شر است؛ شر چیزی است که همه از آن دوری می‌کنند و مقابل خیر است که همه به آن مایل می‌شوند، برخی اشرار را فتنه‌انگیزان و برخی مفسدان و ظالمان معنا کرده‌اند. وی گفت: امام علی (ع) در مورد همنشینی با اشرار و ابرار فرموده‌اند: «مجالس الأشرار تورث سوءالظن بالأخیار، و مجالس الأخیار تلحق الأشرار بالأخیار و مجالس الفجار للأبرار تلحق الفجار بالأبرار فمن اشتبه علیکم أمره ولم تعرفوه فانظروا الی خلطائه؛ فان کانو أهل دین الله، فهو علی دین الله و ان کانوا علی غیر دین الله، فلاحظ له فی دین الله.» این مدرس حوزه اظهار کرد: ان رسول الله (ص) کان یقول: من کان یؤمن بالله والیوم الآخر فلا یؤاخین کافرا، و لایخالطن فاجرا، و من آخی کافرا أو خالط فاجرا کان کافرا فاجرا؛ همنشینی با بدان بدگمانی به خوبان را در پی دارد و همنشینی با خوبان، بدان را به خوبان ملحق می‌کند و همنشینی فجار با ابرار نیز فجار را به ابرار ملحق می‌کند؛ پس کسی که امرش به شما مشتبه شده و او را نمی‌شناسید، باید به همنشینان او نگاه کنید، اگر ایشان اهل دین خدا بودند، او نیز بر دین خداست و اگر همنشینان او اهل دین خدا نبودند، وی نیز هیچ بهره‌ای از دین خدا ندارد» وی گفت: همانا رسول خدا (ص) می‌فرماید: کسی که ایمان به خدا و روز قیامت دارد با کافری دوستی نمی‌کند و با فاجری رفت و آمد ندارد و کسی که کافری را دوست خود گرفت و یا با گنهکار (فاجری) رفت و آمد کرد، کافر و فاجر است. (خصال شیخ صدوق) انسان از همنشین خود اثر می‌پذیرد عباسی‌خراسانی عنوان کرد: یکی از آثار همنشینی با اشرار که در کلام حضرت آمده است، بدگمانی به ابرار است، انسان از دوست همنشین خود اثر می‌پذیرد، همان‌گونه که اشرار نسبت به اخیار و نیکان بدگمان هستند، در دوست و همنشین خود نیز خواسته یا ناخواسته اثر می‌گذارند. وی افزود: هم‌نشینی با اشرار و بدان، روشنایی روح را از بین می‌برد و قدرت تشخیص انسان را نسبت به خیر و شر می‌کاهد. امام محمد تقی (ع) می‌فرماید: ایاک ومصاحب الشریر فانه کالسیف المسلول یحسن منظره و یقبح أثره؛ زنهار از هم‌نشینی با بدکار، زیرا او همچون شمشیر آخته است که ظاهرش زیبا و نشانی که می‌گذارد زشت است. امام علی (ع) نیز رفاقت با اشرار را موجب تباهی و سقوط انسان می‌دانند و می‌فرمایند: مصاحبه الأشرار توجب التلف؛ دوستی با اشرار موجب تلف و نابودی انسان خواهد شد. اشرار با ابرار قابل جمع نیستند. این مدرس حوزه گفت: اشرار با ابرار قابل جمع نیستند، کسی که هم‌نشینی با نیکان و ابرار را می‌طلبد، نمی‌تواند دوست و همراه اشرار باشد؛ بنابراین از خدا می‌خواهیم نه تنها ما را همراه و همنشین ابرار قراردهد، بلکه از اشرار دور نگه‌دارد. وی یادآورشد: در فراز «و آونی فیه برحمتک الی [فی] دار القرار» از خداوند خواستاریم که با رحمتش ما را در بهشت که دار قرار است، جای دهد؛ دار قرار یعنی سرای آرامش و آرامش حقیقی تنها در بهشت الهی محقق می‌شود، مأوای ابرار بهشت و مأوای اشرار جهنم است، وقتی انسان با ابرار همراه شد و از اشرار دوری جست، شایسته ورود به دارالقرار و بهشت موعود می‌شود. این مدرس حوزه افزود: خداوند در قرآن جایگاه ابرار را چنین توصیف می‌فرماید: «لکن الذین اتقوا ربهم لهم جنت تجری من تحتها الأنهر خلدین فیها نزلا من عندالله و ما عندالله خیر للأبرار؛ ولی کسانی که پروای پروردگارشان را پیشه ساخته‌اند، باغ‌هایی خواهند داشت که از زیر [درختان] آن‌ها، نهرها روان است؛ در آن‌جا جاودانه بمانند. [این پذیرایی] از جانب خدا است و آن‌چه نزد خدا وجود دارد، برای نیکان بهتر است». وی گفت: در فراز پایانی «بالهیتک یا اله العالمین»، خدا را به اله و معبود بودنش قسم می‌دهیم تا خواسته ما را اجابت کند، ابرار اله دارند؛ ولی اشرار آلهه دارند، ابرار اله و معبود واحد را می‌پرستند که پروردگار جهانیان است، اما اشرار آلهه و خدایان متعدد دارند؛ بنابراین اشرار مشرک هستند و ابرار موحد، از خداوند می‌خواهیم با رحمت خویش ما را جزو ابرار و موحدین واقعی قرار دهد و از اشرار و مشرکان دور نگه دارد تا به سبب بر و نیکی به دارالقرار و سرای آرامش برسیم. انتهای پیام