شهرری؛ از صدر اسلام تا ورود عبدالعظیم حسنی (ع)

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، «ری» در جرگه کهن‌ترین شهرهای ایران و بلکه در عهد باستان، از مهم‌ترین سرزمین‌ها شناخته می‌شود تا جایی که در ابتدای قرن هفتم قبل از میلاد در عهد آشوریان، یکی از پنج ایالت آشوری بود که در سرزمین ماد قرار داشت. بنا به نقل تاریخ، اسلام در قرن اول ه. ق وارد این سرزمین شد و در طول تاریخ زندگانی اهل بیت علیهم‌السلام شیعیانی را به خود دید، هرچند همواره غلبه با اهل سنت بود. به گزارش کتاب معجم البلدان، مردمان ری در آن دوران سه گروه‌اند؛ شافعی‌ها در اقلیت‌، سپس حنفیه و شیعه که اکثریت ری را تشکیل می‌دهند.

تقریبا از دوران امام کاظم علیه‌السلام به محدثان و راویان شیعی ساکن در ری لقب «رازی» اختصاص یافت که البته این لقب به ساکنین ری اختصاص داشت. حسین بن محمد رازی، از اصحاب امام کاظم (ع)، ابوالحسین رازی و محمد بن اسماعیل رازی از اصحاب امام رضا و نیز احمد بن اسحاق رازی، از اصحاب امام هادی هستند. ابوبکر محمد بن زکریای رازی به سال 251 ه. ق از همین روی به "رازی" شهرت داشت. حضور شیعیان در شهرری سیر صعودی داشت به صورتی که در دوران امام باقر از دو راوی به چهارده راوی در زمان امام حسن عسکری رسید. این روند صعودی ادامه می‌یابد و اواخر قرن سوم و فراتر از آن در قرن چهارم، مرحوم کلینی از آن دیار بر می‌خیزد و سپس در قرن پنجم، شیعه اکثریت ری را تشکیل می‌دهد. حضور پررنگ شیخ کلینی در مرکز حدیثی ری در این برهه از زمان به خوبی هویدا است و آمد و شد محدثان دیگر به ری رونق دارد. پدر شیخ صدوق در سال 329 هجری برای مناظره با عالمان ری به این شهر دعوت می‌شود.

نکته بسیار مهم در تاریخ مرکز حدیثی ری، حضور حضرت عبد العظیم حسنی علیه‌السلام در این منطقه است. حضور این محدث بزرگ که وجود چند امام را نیز درک کرده است، از عوامل مؤثر بر حدیث شیعه در ری است. ایشان در ری مخفیانه زندگی می‌کرد، به گونه‌ای که پس از فوت، برگه‌ای در جیبشان می‌یابند که نام و نسبشان در آن آمده بود و همین سبب می‌شود تا مردم ایشان را بشناسند. این رخداد نشان می‌دهد که پیوندهای اجتماعی و ارتباط‌ها خیلی آشکار نبوده است و به همین دلیل ایشان نمی‌توانند مکتب حدیثی ری را گسترش داده باشند. با این وجود، این شخصیت بزرگ و محدث والا مقام تأثیری شگرف بر حدیث شیعه داشتند و روایاتی وجود دارد که به نقل ایرانی است و به ایشان می‌رسد. برای نمونه در سلسه سند حدیث معراج که مرحوم صدوق در عیون أخبار الرضا نقل کرده است، سهل بن زیاد قمی از حضرت عبد العظیم حسنی از امام رضا علیه‌السلام دیده می‌شود. با این حال روشن نیست که این نقل در ایران یا خارج از آن صورت گرفته است؛ از این رو ممکن است که از نظر اثرگذاری فیزیکی در گسترش حدیث ری شواهدی در دست نباشد، اما بی‌گمان حضور معنوی ایشان، به ویژه برای دوره‌های بعد، اثرگذار بوده است. ورود عبدالعظیم حسنی به ری پیش از سال 250 قمری یعنی دوران امام هادی، نقطه عطفی در تاریخ تشیع ری دانسته شده است. با توجه به اینکه وفات ایشان در تاریخ 252 بود، تاریخ ورودشان به دو سال آخر عمر شریفشان باز می‌گردد. در واقع جز 11 راوی امام دهم و بلکه از بارزترین ایشان شناخته می‌شد که به دستور حضرت وارد این شهر شد. همچنان که متوکل عباسی به شدت به دنبال دستگیری عبدالعظیم حسنی (ع) بود تا او را زندانی کرده و یا به قتل برساند. در نهایت اینکه این محدث و راوی شیعی تقریبا در سال 252 ق وفات یافت و از آن زمان بسیاری از علما به بهانه زیارت ایشان‌، وارد ری شدند و ساکن آن دیار شدند.

منابع: * حوزه‌ها و مکاتب حدیثی، عبدالهادی مسعودی * جعفریان، اطلس شیعه

انتهای‌پیام /