شوک 25 ریشتری به مردم | مسکن اقتصادی سر ملت کلاه گذاشت؟

طرح ساخت مسکن 25 متری، که با هدف ارائه راهکاری برای تامین مسکن ارزان‌قیمت به اقشار کم‌درآمد جامعه مطرح شده است، در ایران با واکنش‌ها و انتقادات گسترده‌ای روبه‌رو شده است. این ایده، هرچند در نگاه نخست به‌عنوان پاسخی به بحران مسکن به نظر می‌رسد، اما از جنبه‌های فرهنگی، اجتماعی و حتی زیرساختی با چالش‌های جدی مواجه است.

بسیاری از کارشناسان معتقدند که ساخت واحدهای مسکونی با متراژ 25 متر، با سبک زندگی و فرهنگ ایرانی - اسلامی تطابق ندارد و ممکن است زمینه‌ساز تضعیف نهاد خانواده شود. از نگاه منتقدان، این واحدها نمی‌توانند فضای مناسبی برای زندگی خانوادگی فراهم کنند و احتمالاً به ایجاد مشکلات اجتماعی نظیر کاهش کیفیت زندگی و افزایش آسیب‌های اجتماعی منجر خواهند شد.

از سوی دیگر، وزارت راه و شهرسازی به‌صراحت مخالفت خود را با این طرح اعلام کرده و تأکید داشته که هیچ‌گونه مجوزی برای ساخت این نوع واحدهای کوچک‌متراژ صادر نخواهد شد. مسئولان این وزارتخانه همچنین بر لزوم توجه به استانداردهای زندگی و حفظ کیفیت مسکن تأکید دارند و معتقدند که راهکارهای دیگری برای حل بحران مسکن باید در اولویت قرار گیرد.

با وجود این مخالفت‌ها، همچنان برخی از فعالان حوزه مسکن و شرکت‌های عمرانی، به دلایلی نظیر کاهش هزینه ساخت و افزایش ظرفیت اسکان در مناطق پرتراکم شهری، از این ایده دفاع می‌کنند. اما به نظر می‌رسد برای اجرای چنین طرح‌هایی، نیاز به بررسی‌های دقیق‌تر و ارائه مدل‌های جایگزین با در نظر گرفتن مسائل فرهنگی و اجتماعی وجود دارد.

به گفته مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی، این طرح برای پاسخ‌گویی به تقاضای مسکن در میان اقشار کم‌درآمد طراحی شده و هدف اصلی آن، ایجاد سرپناهی مناسب و مقرون‌به‌صرفه در مناطق شهری پرتراکم است. با این حال، همچنان ابهامات زیادی در خصوص جزئیات اجرایی و تأمین زیرساخت‌های لازم برای این پروژه‌ها وجود دارد.

این تناقض میان تکذیب‌های رسمی و تأیید ساخت چنین واحدهایی از سوی فعالان حوزه مسکن، سوالات بسیاری را درباره سیاست‌های دولت و نقش نهادهای مختلف در مدیریت بازار مسکن به وجود آورده است. کارشناسان معتقدند که موفقیت چنین طرح‌هایی، مستلزم شفاف‌سازی و ارائه اطلاعات دقیق از سوی مسئولان و همچنین توجه به استانداردهای زندگی و کیفیت ساخت‌وساز است.

این در حالی است که متولی این طرح 10 شهریور 1403 طی مراسمی در ماهدشت کرج کلنگ ساخت 3300 واحد 25 متری را به زمین زد.

بلافاصله مدیرکل وقت راه و شهرسازی استان البرز به این اقدام واکنش نشان داد و تاکید کرد: اخباری مبنی بر اجرای طرح ساخت خانه‌های کوچک با متراژ 25 متر مربع که پیش از این نیز چندین بار مطرح شده به گوش می‌رسد که وزارت راه و شهرسازی و اداره‌کل مستقر در استان در این خصوص شفاف اظهار نظر کرده است.

محمدرضا صابری با یادآوری این‌که مخالفت شدید وزارتخانه و اداره‌کل راه و شهرسازی استان البرز پیش از این نیز به‌طور قاطع مطرح شده است، افزود: هیچ‌گونه مجوزی از سوی این وزارتخانه و اداره کل راه و شهرسازی برای ساخت مسکن‌هایی با متراژ 25 مترمربع در هیچ برهه زمانی صادر نشده و از این پس نیز صادر نخواهد شد.

وی با بیان این‌که تعریف چنین پروژه‌ای خارج از ضوابط و چارچوب قانون و اهداف وزارت راه و شهرسازی است، اضافه کرد: در ساخت مسکن حفظ کرامت انسانی مردم به‌صورت ویژه مدنظر قرار دارد و تحت هیچ شرایطی از این رویکرد عقب‌نشینی نخواهیم کرد.

مدیرکل سابق راه و شهرسازی استان البرز بیان کرد: تعریف پروژه‌های مسکن‌سازی طبق ضوابط و استانداردهای تعریف شده و وزارت راه و شهرسازی است که در این میان حفظ کرامت و شأنیت افراد لحاظ می‌شود. از این رو هیچگونه مجوزی برای احداث واحدهای مسکونی 25 مترمربعی طبق قانون صادر نخواهد شد.

مسکن 25 متری در مرحله صدور پروانه!

در حالی حدود 4 ماه از این اظهارنظر صریح می‌گذرد که مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران آخرین وضعیت ساخت واحدهای 25 متری را تشریح کرده است.

وی با یادآوری این‌که 3300 واحد در فاز اول کلنگ‌زنی شد، افزود: 2 سال قبل هزینه ساخت هر مترمربع واحد مسکن 25 متری 20 تا 22 میلیون تومان بود که اوایل امسال به متری 30 میلیون افزایش یافت.

وی تصریح کرد: بر اساس واقعیت‌های بازار برآوردها نشان می‌دهد ساخت هرمتر واحد مسکن اقتصادی (مسکن 25 متری) 40 تا 45 میلیون تومان هزینه دارد.

وی با پیش‌بینی این‌که به دلیل تاثیرگذاری بازار ارز بر نرخ‌ها، قیمت تمام شده مسکن با جهش زیادی همراه است، مدعی شد: اولین پروژه مسکن 25 متری در مرحله صدور پروانه ساختمانی است که 8 تا 10 ماه زمان می‌برد. در حال حاضر تجهیز کارگاه و مراحل اولیه خاک برداری انجام شده است. این واحدها از 48 ماه آینده تحویل خواهد شد.

مشخص نیست با وجود عدم صدور مجوز از سوی وزارت راه و شهرسازی و اداره راه و شهرسازی استان البرز، چگونه ساخت مسکن 25 متری آنهم در حجم 3300 واحد ادامه دارد. پرسش‌های متعددی در این زمینه وجود دارد که لازم است مسئولان مربوطه در راستای شفاف‌سازی نسبت به اطلاع‌رسانی آن اقدام کنند.

لازم به یادآوری است مردادماه سال گذشته و پس از مطرح شدن چندباره مسکن 25 متری وزارت راه و شهرسازی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «وزارت راه و شهرسازی نه تنها چنین طرحی را ارائه نکرده است بلکه طرح‌های خارج از دولت در خصوص خانه‌های 25 متری را تایید هم نمی‌کند.

نظرات، طرح‌ها و پیشنهادات مدیران و مسئولان وزارت راه‌وشهرسازی در خصوص مسکن به طور روزانه در پایگاه خبری این وزارتخانه منتشر می‌شود و قابل استفاده برای اصحاب رسانه و عموم شهروندان است لذا هرگونه نظر و طرح خارج از این مسیر، مورد تایید این وزارتخانه نیست.

دولت همواره موضوع مسکن را در اولویت برنامه‌های اجرایی و پروژه‌های در حال انجام خود دارد و طرح و پیشنهادات خود را بعد از طی مراحل کارشناسی و فنی از مجاری معتبر و رسمی اعلام می‌کند.»

گرچه طرح ساخت واحدهای مسکونی 25 متری با شعار تأمین مسکن ارزان‌قیمت برای اقشار کم‌درآمد مطرح شد، اما آیا این طرح می‌تواند راه‌حلی عملی برای بحران مسکن باشد؟ بسیاری از کارشناسان و مسئولان معتقدند این ایده نه تنها بحران مسکن را حل نمی‌کند، بلکه می‌تواند به بحران‌های اجتماعی و فرهنگی جدیدی دامن بزند.