صالحی: نظام تامین مالی دانشگاه‌ها باید متحول شود
معاون پژوهشی وزارت علوم در اجلاس روسای دانشگاه‌ها بر لزوم تحول در نظام تامین مالی دانشگاه‌ها تاکید کرد.
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری تسنیم، پیمان صالحی معاون پژوهشی وزارت علوم در اجلاس روسای دانشگاه‌ها که امروز در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، گفت: در برنامه هفتم توسعه رسیدن به رتبه علمی 14 برای ایران پیش‌بینی شده است. نمودار رتبه علمی نشان می‌دهد در دوره‌ای بیشترین شتاب رشد علمی را داشتیم ولی در سال‌های اخیر نمودار روند رشد علمی ثابت مانده است. در حال حاضر در پایگاه اطلاع‌رسانی وب آو ساینس رتبه 17 و در اسکوپوس رتبه 16 را داریم. ترکیه، برزیل، هلند و عربستان سعودی کشورهایی هستند که در رتبه بندی اطراف ما قرار دارند.
وی با اشاره به کاهش رشد علمی در دانشگاه‌های آزاد، وزارت علوم و وزارت بهداشت تصریح کرد: این وضعیت نشان می‌دهد اتفاقی در کشور سبب این کاهش رشد علمی شده است؛ در سال 1390 میزان تخصیص بودجه سهم دولت به وزارت علوم دو میلیارد دلار بود و در سال 1402 این میزان به یک میلیارد دلار رسید.
صالحی مهم‌ترین دلیل کاهش رشد علمی را موضوع تامین مالی و ارتباطات بین‌المللی دانست و افزود: متوسط بودجه در دانشگاه‌هایی که جزو 100 دانشگاه برتر جهان هستند، بیش از هزار و 400 میلیون دلار است، دانشگاه‌هایی که رتبه بین 100 تا 200 دارند، متوسط 600 میلیون دلار و دانشگاه‌های دارای رتبه زیر 500 به طور متوسط 400 میلیون دلار بودجه دارند. بنابراین رابطه مستقیمی بین تامین مالی و رتبه وجود دارد.
معاون پژوهشی وزارت علوم در جمع روسای دانشگاه‌ها گفت: یکی از اهداف برنامه هفتم توسعه، قرار گرفتن 20 دانشگاه ایرانی با رتبه زیر 500 در یکی از نظام‌های رتبه‌بندی است که فعلا در رتبه‌بندی کیو اس 5 دانشگاه ما رتبه زیر 500 دارند.
وی با تاکید بر تعیین درآمد ثابت در ردیف‌های بودجه برای پژوهش و فناوری خاطرنشان کرد: در قوانین مختلف ردیف‌هایی را برای بودجه تعریف کرده‌اند؛ مثل اختصاص سهمی از درآمد دخانیات برای وزارت بهداشت. ما نیز در بودجه 1403 بندی برای اختصاص درصدی از فروش میعانات به شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری به مجلس ارائه داده بودیم ولی در صحن مجلس رای نیاورد.
صالحی با اشاره به راه های کسب بودجه اظهار داشت: یک راه این است که در قوانین بودجه بتوانیم درصدی ثابت از درآمد گمرگ، درآمد صادرات و غیره را به سمت پژوهش و فناوری بیاوریم.
وی گفت: آموزش عالی با تحقیق و توسعه متفاوت است و بر اساس سند نقشه جامع علمی کشور قرار بود تا سال 1404 سهم پژوهش و فناوری از تولید ناخالص داخلی به 4 درصد یعنی 2 درصد از بخش دولتی و 2 درصد از بخش خصوصی برسد. سهم پژوهش و فناوری از تولید ناخالص داخلی در کشور در سال‌های اخیر حدود نیم درصد بوده است.
صالحی در مورد وضعیت کشورهای اطراف نیز گفت: تولید ناخالص داخلی برخی کشورهای همسایه به یک تریلیون دلار رسیده و با چنین سرمایه گذاری اساتید، پژوهشگران و دانشجویان کشور واقعا جهاد می‌کنند.
وی با اشاره به ظرفیت وقف یادآور شد: موضوع وقف را جدی نگرفتم با وجود اینکه تکالیف قانونی در زمینه وقف داریم. در بیانات مقام معظم رهبری هم تاکید بر ورود وقف به حوزه آموزش عالی شده است. در یک بازه زمانی دانشگاه هاروارد 55 میلیارد دلار درامد وقفی داشته است.
معاون پژوهشی وزارت علوم در پایان به ظرفیت استفاده از قانون فاینانس یا تامین مالی اشاره کرد و گفت: استفاده از ظرفیت فاینانس در برنامه وزیر علوم نیز بوده است. دانشگاه‌ها می‌توانند تا 30 میلیارد یورو از فاینانس استفاده کنند. اگر تصور کنیم موضوعات امنیت غذایی، اقتدار دفاعی، سلامت و بهداشت، حفظ محیط زیست و دانش بنیان بدون همکاری دانشگاه‌ها اتفاق افتاده، اشتباه است.