صنعت برق سالهاست که بار بهره‌وری پایین مصرف برق در صنایع انرژی‌بر را به دوش می‌کشد

باشگاه خبرنگاران جوان؛ کیمیا قلی‌پور - پیرو انتشار مطلبی با عنوان «صنعت فولاد خواستار ورود فوری رئیس جمهور به موضوع توقف قطعی برق صنایع شد» در مورخ 25 اردیبهشت 1404 در خبرگزاری باشگاه خبرنگاران جوان، پاسخ شرکت توانیر به شرح ذیل ارسال شده است

در این راستا توانیر اعلام کرده است صنایع سال‌هاست به علت قیمت بسیار پایین انرژی دریافتی به فکر افزایش بهره‌وری و بهره‌گیری از تجهیزات با راندمان بالا و مصرف پایین انرژی نبوده‌اند و بار این موضوع را صنعت برق به تنهایی به دوش کشیده است. البته ماده 3 قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق برای حل این مسئله راهکار خوبی اندیشیده شده که مطابق آن، تعرفه صنایع انرژی‌بر اصلاح و در آن پیش‌بینی شده به‌طور متوسط قیمت برق صنایع به نرخ هزینه تامین برق یا معادل متوسط نرخ قرارداد‌های تبدیل انرژی (ECA) به علاوه هزینه انتقال و سوخت نیروگاهی محاسبه شود که البته همچنان فاصله زیادی تا اصلاح قیمت‌ها در این بخش وجود دارد.

در حالی که قیمت تمام شده برق بیش از 4 هزار تومان است، صنایع بزرگ از جمله فولادی‌ها حتی همین قیمت تمام شده را نیز پرداخت نکرده و به ازای هر کیلووات ساعت مصرف برق تنها 1800 تومان می‌کنند، این در حالی است که محصولات خود را صادر و یا در داخل به قیمت صادراتی عرضه می‌کنند و از سود‌های کلانی بهره‌مند می‌شوند، اما همچنان تمایل دارند تا از برق یارانه‌ای برخوردار شوند.

ضمن آن که صنایع بزرگ 30 هزار میلیارد تومان به صنعت برق بدهکارند و اگر قرار باشد صنعت برق مطابق قانون عمل کند باید برای این بدهی کلان، برقشان را قطع کند، در حالی که این گونه نبوده و برقشان تامین می‌شود. هرچند با محدود کردن برق صنایع بزرگ امکان تامین برق فیدر‌های عمومی شامل صنایع کوچک و خرد و واحد‌های خدماتی که در اقتصاد نقش دارند بیش از پیش فراهم می‌شود.

از سوی دیگر بر اساس تازه‌ترین داده‌های منتشر شده در پایگاه‌های معتبر جهانی، شدت مصرف انرژی در ایران طی سالهای1990 تا 2023 با رشد 75 درصدی مواجه شده، در حالیکه در بازه زمانی مشابه، شدت مصرف انرژی در سطح جهانی با کاهش 35 درصدی همراه بوده است.

شاخص شدت انرژی، نسبت انرژی استفاده شده را به ازای هر واحد از تولید ناخالص داخلی (GDP) نشان می‌دهد. هر چه این شاخص کوچک‌تر باشد؛ یعنی سیستم بهرهورتر و اقتصادی‌تر است.

این رشد 75 درصدی شدت انرژی در ایران در سه دهه اخیر حکایت از آن دارد که بهره‌وری صنایع در ایران بسیار ناچیز و به عبارت دیگر صنایع در ایران، انرژی بسیاری را هدر می‌دهند این درحالی است که مطابق با مواد 11 و 24 قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی، صنایع مکلف به افزایش بهره‌وری و مدیریت الگوی مصرف مطابق استاندارد‌های پذیرفته شده هستند.

گزارش بازرسان سازمان استاندارد نیز موید این مطلب است که مصرف برق صنایع بسیار نجومی‌تر از حد متعارف است؛ بر اساس گزارش سازمان استاندارد در خصوص متوسط درصد مصرف مازاد برق 77 واحد صنعتی بیانگر آن است که این مهم در صنایع آهن و فولاد 202 درصد بوده است.

از این رو باید گفت اگر بهره وری صنایع فولادی مطابق استاندارد بود، علی رغم همه محدودیت‌ها در دوره ناترازی، تولید فولاد کشور حداقل 40 درصد بیشتر از تولید محقق شده در سال گذشته می‌شد.

همچنین اگر فرض کنیم ارزش تولید از دست رفته به دلیل محدودیت برق مطابق ادعای صورت گرفته معادل 5 میلیارد دلار طی سال گذشته باشد، آیا بهتر نیست با عمل به تکلیف قانونی خود ذیل ماده 4 قانون مانع زدایی از توسعه صنعت برق که صنایع بزرگ را به ساخت حداقل 9 هزار مگاوات نیروگاه حرارتی با بازدهی حداقل 55 درصد و هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر تا پایان سال 1404 از محل منابع داخلی‌شان مکلف کرده است باری از دوش صنعت برق بردارند تا در شرایط کمبود برق، در اولویت طرح‌های مدیریت مصرف برق وزارت نیرو قرار نگیرند. این در حالی است که صنایع انرژی‌بر تاکنون فقط حدود 2 هزار مگاوات نیروگاه به مدار آورده‌اند و تنها حدود 10 ماه تا به صدا درآمدن زنگ پایان فرصت صنایع انرژی‌بر برای عمل به این تکلیف قانونی باقی مانده است.