ضرورت اعتمادسازی در فضای اقتصاد دیجیتال / گسترش زمین بازی بر تعیین قواعد اولویت دارد

محسن رضائی صدرآبادی کارشناس و آینده پژوه اقتصاد فضای مجازی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در پاسخ به سوالی در مورد راهکار پیشنهادی برای تصحیح روند موجود گفت: برای درک راهکارها ابتدا باید توضیحی در خصوص مختصات تحولات موجود داده شود. هر طرح حمایتی، مدیریتی، حمکرانی و ساماندهی زمانی قابل اجرا خواهد بود که بستر، زیرساخت و سکوها در اختیار شما باشد. به عبارت دیگر باید زمین بازی را در اختیار داشته باشید.

وی ادامه داد: برای این منظور ابتدا باید به بازیگران این اطمینان داده شود تا بیایند در این زمین، بازی کنند. به این معنا که کاربران ایرانی باید تمایل و اعتماد پیدا کنند و به دنبال آن در شبکه‌های اجتماعی و پیامرسان‌های داخلی فعالیت داشته باشند. در ابتدا اگر شما بخواهید برای ورود آنها قاعده‌گذاری کنید، به بی‌راهه رفته‌اید. نباید در ابتدا قاعده‌گذاری کنید بلکه باید آزادی کامل را در نظر بگیرید.

رضائی اظهار کرد: البته این راهکار با توجه به شرایط موجود مطرح می‌شود. یعنی شرایطی که با دست حاکمیت و دولت، مردم به داخل شبکه‌های اجتماعی خارجی هدایت شدند ولی اگر 6 سال پیش مسئولین کشور به این بلوغ فکری رسیده بودند که روزی پلتفرم و سکوی خارجی مانند اینستاگرام برای کشور و مردم تهدید می‌شود، این امکان وجود داشت تا پیش از گسترده شدن این سکوها مردم را با تبلیغات به سمت پلتفرم‌های داخلی هدایت کنیم.

اما شاهد بودیم که در همان برنامه‌های رسمی کشور کانال‌های مربوط به شبکه‌های اجتماعی و پیامرسان‌های خارجی تبلیغ می‌شد. بنظر می‌رسد که اگر این آئین‌نامه در 6 سال پیش تدوین شده بود، بهترین آیین‌نامه ممکن بود. اما امروز که ما خودمان بین 30 تا 40 میلیون نفر را به سمت شبکه‌های اجتماعی خارجی سوغ دادیم، نمی‌توان بدون توجه به این سیاست غلط امروزه به طور ناگهانی نیز آنها را ببندیم.

وی افزود: در این شرایط ابتدا باید بدون هیچ محدودیت و اعمال فشاری کسب و کارها و شغل‌هایی که در این شبکه‌های اجتماعی خارجی بودند، بیایند و در پلتفرم‌های داخلی که می‌توانند زمینه حکمرانی ایران را فراهم کند، کار کنند. نه نیازی به مجوز دارند و نه نیازی به حمایت. البته متأسفانه در این زمینه با یک جنگ شناختی مواجه هستیم که سبب می‌شود مخاطب به سکوهای ایرانی اعتماد نکند و ما باید راه اعتماد را با دوری از عناد و لجبازی فراهم کنیم.

این کارشناس حوزه اقتصاد دیجیتال با اشاره به اینکه در این فضای بی‌اعتمادی می‌خواهند بیایند به کسب و کارها مجوز بدهند و برای آن برنامه‌ریزی کنند، گفت: به نظر می‌رسد که در کوتاه مدت و پس از بازگشت آرامش به کشور، ابتدا باید شبکه‌های اجتماعی خارجی رفع فیلتر گردند و سپس شبکه‌های اجتماعی داخلی و پیامرسان‌ها تقویت شوند.

باید تمام حمایت‌های معنوی و مادی از آنان انجام شود، به‌گونه‌ای که کسب و کارهای داخلی حس کنند که اگر در پیامرسان یا شبکه اجتماعی داخلی فعالیت کنند مشمول تمام حمایت‌های معنوی مانند تبلیغات که در این آیین‌نامه به آن اشاره شده است، می‌شوند. مزایای سکوهای داخلی باعث می‌شود که افراد آزادانه و با اختیار خود به داخل سکوهای داخلی مهاجرت نمایند.

با این تصمیم هم می‌توان سرمایه اجتماعی کشور را حفظ نمود و هم مقدمات کوچ مردم به سکوهای داخلی و استفاده کمتر مردم از سکوهای خارجی را فراهم نمود.

وی در ادامه گفت: اگر دولت محدودیت پلتفرم‌های خارجی را در کوتاه مدت حذف کند، می‌توان کاری کرد تا کسب و کارها با یک احساس رضایت نه از روی اجبار به پلتفرم‌های داخلی مراجعه کنند. در مورد روش کوچ کسب و کارها به پلتفرم‌های داخلی اقداماتی که در آیین‌نامه مانند تبلیغات برای همه کسب و کارها، تغییر در مدل محاسبه ترافیک آنها و تسهیلات بانکی در نظر گرفته شده، مناسب است. البته قطعاً حمایت‌های معنوی می‌تواند بیش از حمایت‌های مالی اثرگذار باشد.

آیین‌نامه حمایتی دولت قابل تقدیر است

رضایی با تاکید براینکه فرآیند کلی آیین‌نامه حمایتی دولت در دیدگاه بلند مدت قابل تقدیر و حمایت است و قطعاً باید با قدرت پیگیری شود، گفت: در جزئیات این حرکت به مواردی دقت نشده است. از جمله این موارد بحث مجوز و مالیات است. طبق همان مدل که بیان کردیم باید در ابتدای کار، زمین بازی را گسترش دهیم و پس از آن که کسب و کارها وارد شدند به صورت کاملاً تدریجی قاعده‌گذاری کنیم. دولت می‌تواند نظارت‌های پسینی داشته باشد.

ضرورت اعتمادسازی در فضای اقتصاد دیجیتال

وی اظهار داشت: اگر کسب و کاری احساس کند در صورت ورود به پلتفرم داخلی علاوه بر اینکه محدودیت ندارد، مشوق‌هایی نیز برای او در نظر گرفته می‌شود، قطعا این کار را انجام خواهد داد. با این شیوه در نگاه بلند مدت اعتماد افراد جلب خواهد شد.

دبیر کارگروه رمزارزش‌ها ستاد تحول دولت گفت: امروز شاهد هستیم که توانایی جذب سرمایه اجتماعی در این حوزه پایین است بنابراین باید در مورد نگاه به مخاطبین فضای اقتصاد دیجیتال، یک تغییر رویکردی صورت بگیرد. حکمرانی و مؤلفه‌های اصلی مدیریت در اقتصاد سایبری تغییر کرده است. امروز فضای حکمرانی این حوزه خدمت محور شده است.

به این معنا که شما به میزانی که به مردم خدمت ارائه می‌کنید به همان میزان می‌توانید اعمال قواعد کنید. زمانی که خدمت ارائه نشود بازی را از دست می‌دهید. البته برای ارائه خدمت نیاز به قدرت وجود دارد. قابل توجه است که بنده با باز شدن بی‌قید و شرط پلتفرم‌های خارجی موافق نیستم اما معتقدم در هر شرایطی باید تصمیم مناسب آن شرایط را گرفت.

در حال حاضر که برای مدت‌ها این فضا را رها کردیم تا جایی که مقام معظم رهبری از رهاشدن فضای مجازی انتقاد صریح کردند، اگر به یکباره بخواهیم محدودیت ایجاد کنیم، سرمایه اجتماعی و اعتماد مردم را نسبت به نظام جمهوری اسلامی تضعیف نموده‌ایم. دولت قبل اگر خیانت کرد، اگر حماقت کرد و یا خدمت کرد که فضای مجازی را رها و ول کرد، دولت جمهوری اسلامی ایران بوده است و نباید اشتباه آن دولت را با اشتباهی دیگر پاسخ دهیم.

دولت زمین فعالیت کسب و کارها در پلتفرم‌های داخلی را گسترش دهد

وی با بیان اینکه راهکار اصلی دولت فعلی باید این باشد که پلتفرم داخلی را تبلیغ کند و کسب و کارها را به این فضاها دعوت کند، گفت: دولت می‌تواند از کسب و کارهایی که وارد این حوزه می‌شوند، حمایت تبلیغاتی، مالی و معنوی کند به نحوی که افراد احساس کنند که اگر در سکوهای داخلی فعالیت کنند از نظر اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به نفع ایشان است و به صورت آزادانه تصمیم بگیرند که خود وارد فضای سکو‌های داخلی شوند.

رضایی افزود: نباید در مرحله اول نگران مسائلی نظیر مجوزها بود و دولت ابتدا باید زمین فعالیت این کسب و کارها را گسترش دهد. ابتدا باید مشاهده‌پذیری و قاعده‌پذیری رخ دهد و در مرحله بعدی قاعده‌گذاری انجام شود.

ضرورت ایجاد زیرساخت قدرتمند برای جایگزینی پلتفرم‌های داخلی

وی گفت: برخی به حکمرانی کشورهای چین و روسیه اشاره می‌کنند و می‌گویند که آنها نیز مسدودسازی انجام داده‌اند اما باید توجه داشت که این کشورها اگر چنین اقدامی انجام دادند، پیش از آن که نیاز مردم را سرکوب کنند (ولو نیاز کاذب مردم)، خودشان همان نیاز و خدمت را به صورت کامل و با استفاده از پلتفرم‌های بومی و داخلی خود برآورده کردند.

بعنوان مثال اگر چین گوگل را مسدود می‌کند، می‌آید در مقابل موتور جستجویی داخلی باید و را ایجاد می‌کند که نیاز یک میلیارد نفر را برآورده می‌کند یا زمانی اینستاگرام را فیلتر می‌کند که در مقابل تیک تاک و وی‌چت را به مردم ارائه داده است. البته تفاوت عمده ما با کشورهایی مانند چین این است که حکومت ما با توجه به دین مبین اسلام نمی‌توانند زیرساخت‌های غیرشرعی را بدون محدودیت ایجاد نماید ولی این حکم در شرایط زمان و مکان باید اجرا گردد.