ضرورت تغییر شیوه اجرایی سرشماری چیست؟
تهران - ایرنا - مهمترین موضوع سرشماری، شیوه جمع آوری است که با توجه به افزایش جمعیت کشور، مشکلات اجرای سرشماری سنتی و افزایش روز افزون تقاضاهای آماری کاربران و سیاستگذاران در خصوص اطلاعات آماری بیشتر و دقیق‌تر دلیل اصلی تغییر شیوه اجرایی سرشماری از سنتی به «ثبتی مبنا» در کشور است.
به گزارش روز شنبه ایرنا، تمام سرشماری‌ها در گذشته با شیوه سنتی و عملیات پیچیده و مراجعه حضوری به خانوار و براساس اظهارات فرد پاسخگو انجام می‌شد. سرشماری نفوس به عنوان مهمترین سرشماری در طی سال‌های گذشته همواره به روش سنتی و در فواصل زمانی پنج یا 10 سال انجام می‌شد.
براساس مصوبه هیات وزیران در سال گذشته مقرر شد در سرشماری نفوس و مسکن سال 1405 به جای روش سنتی، از روش «ثبتی مبنا» استفاده شود.
درخصوص ضرورت اجرای روش‌های جدید سرشماری، مزایای استفاده از این روش و دقت و درستی داده‌های آماری حاصل از سرشماری ثبتی مبنا با «سید جواد حسین زاده» رییس مرکز آمار گفت و گو کردیم و نظر وی را جویا شدیم.
وی با بیان اینکه برای جمع آوری آمار به سرشماری نیاز داریم، گفت: مهمترین نوع سرشماری در جهان، سرشماری نفوس و مسکن است که شمارش تمام افراد و مسکن را با ویژگی‌های افراد انجام می‌دهد.
رییس مرکز آمار ادامه داد: این نوع سرشماری سبقه زیادی در کشور دارد و از سال 1335 که اولین سرشماری نفوس و مسکن اجرا شد و تا سال 1395 که آخرین سرشماری سنتی بود، مطابق قانون مرکز آمار هر 10 سال یک بار انجام می‌شده است. البته سرشماری‌های دیگری همچون کشاورزی، صنعت و معدن و عشایر کوچنده نیز در کشور انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه شیوه‌های انجام سرشماری طی سال‌های گذشته در دنیا تغییرات زیادی داشته است، خاطرنشان کرد: مرکز آمار نیز خود را با این تغییرات همسو کرده است، یکی از آخرین تغییرات در سرشماری نفوس و مسکن انجام شیوه‌های ثبتی مبناست که در کشورهای اروپایی و حوزه اسکاندیناوی شروع شده است.
حسین زاده اظهار داشت: در این شیوه به جای مراجعه حضوری و اخذ اطلاعات، پایگاه‌های اطلاعاتی موجود در کشور به یکدیگر متصل و اطلاعات مربوط به فرد، مکان و ویژگی‌های آنها جمع‌آوری و نتایج سرشماری به دست می‌آید.
وی با اشاره به هزینه بالای سرشماری سنتی بیان کرد: برای برگزاری درست و دقیق طرح‌های آمارگیری و پیدا کردن نقاط ضعف اجرایی و فنی در مناطق محدودی از کشور، چند ماه قبل سرشماری به طور آزمایشی در مناطق محدودی انجام می‌شود.
این مقام مسوول ادامه داد: در سرشماری نفوس و مسکن سال 1405 که مطابق با مصوبه هیات وزیران قرار است به طور ثبتی مبنا اجرا شود، سرشماری آزمایشی از ابتدای آبان ماه تا پایان این ماه در همدان و حوزه‌های منتخبی از شهرهای بجنورد، پیرانشهر، کاشان و اهواز را انجام می‌دهیم.
به گفته وی این آزمایش به شکل مراجعه به خانوارها و تکمیل پرسشنامه است و با تجمیع نتایج به عنوان آخرین اطلاع موجود؛ برای مقایسه دقت و صحت اطلاعات وضعیت داده‌های موجود در پایگاه‌های اطلاعاتی کشور استفاده می‌شود.
داده‌های آماری باید دقیق و در فاصله زمانی کوتاه و جغرافیای کوچکتر باشد
رییس مرکز آمار درخصوص ضرورت تغییر شیوه اجرایی سرشماری از روش سنتی به ثبتی مبنا، گفت: سال 1405 اولین آزمایش ما برای اجرای روش ثبتی مبناست و این به دلیل رشد جمعیت و تقاضاهای آماری و نیاز به آمار دقیق برای برنامه‌ریزی‌هاست.
وی افزود: نیازهای آماری در حال ارتقاست و به آمارهای دقیق‌تر در فاصله زمانی کوتاهتر و جغرافیایی کوچکتر نیاز داریم و از سوی دیگر سرشماری سنتی بار پاسخگویی زیادی برای مردم داشته و هزینه مالی و اجرایی زیادی برای دولت دارد، بنابراین سال گذشته با مصوبه هیات وزیران ستاد ملی سرشماری نفوس و مسکن ثبتی مبنا ایجاد شد.
حسین زاده با بیان اینکه در سرشماری ثبتی مبنا سامانه‌های اطلاعاتی در کشور به هم متصل می شود، گفت: البته در این روش باید سامانه‌های اطلاعات ارتقا یابند و برای تحقق این امر ابتدا باید نقاط ضعف استخراج و برطرف شود که خود به ارتقای کیفیت دولت الکترونیک کمک می‌کند.
وی تصریح کرد: در سرشماری سنتی تصویر لحظه‌ای از وضعیت جامعه داشتیم اما در سرشماری ثبتی مبنا تصویر پویا از وضعیت جامعه خواهیم داشت که می‌تواند موجب کاهش هزینه، کاهش بار پاسخگویی، زمان تولید و انتشار داده، ارتقای کیفیت و دقت داده‌ها شود و به ارتقای کیفی پایگاه‌های اطلاعاتی و توسعه زیرساخت اطلاعات مکانی در کشور کمک کند.
رییس مرکز آمار با تاکید بر اینکه در کشور نیاز به سه کد شناسه یکتا داریم، افزود: هر فرد باید کد شناسه یکتای منحصر به خود داشته باشد همچنین هر مکان و کسب و کار نیز باید کد شناسه مختص به خود داشته باشد.
وی افزود: هم اکنون کد ملی به عنوان کد شناسه فرد است و بسیاری از فعالیت‌ها توسط کدملی انجام می‌شود و درصدد هستیم نواقص موجود در این زمینه را برطرف کنیم. نواقص مربوط به کد پستی نیز به عنوان کدشناسه مکانی نیز توسط شرکت ملی پست در حال برطرف شدن است و ارائه آدرس قانونی به همه مکان‌های کشور در حال انجام است تا هر مکان کدپستی منحصر به خود را داشته باشد.
حسین زاده در زمینه شناسه یکتای کسب و کار در کشور هم گفت: هم اکنون کدشناسه واحد کسب و کار در کشور نداریم و یکی از اقداماتی که باید انجام دهیم این است که شیوه تعیین کدشناسه در این بخش را تهیه کنیم که برای این موضوع مصوبات لازم پیگیری می‌شود.
وی افزود: البته وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هر کدام کد یکتا دارند اما چون این کدها یکسان نیستند امکان اتصال پایگاه‌ها وجود ندارد. وقتی پایگاه‌ها به وسیله کدها به هم متصل شوند موجب ارتقای کیفیت داده‌ها می شود و نواقص برطرف می‌شود.
ضرورت همکاری دستگاه‌ها در ثبت اطلاعات با مرکز آمار
رییس مرکز آمار با بیان اینکه ستاد ملی سرشماری موظف است استاندارد مربوط به پایگاه‌ها را تهیه به دستگاه‌ها ابلاغ کند، گفت: همکاری دستگاه‌ها با مرکز آمار در زمینه ثبت اطلاعات به روز، بهتر از گذشته است اما بیشتر از این انتظار داریم و درصدد هستیم تعاملات با دستگاه‌ها را گسترش دهیم.
وی با تاکید بر اینکه اطلاعات و آمارهای مرکز آمار دقیق و متقن است، اظهار داشت: در بررسی‌های بین‌المللی ایران رتبه خوبی در رتبه‌بندی بین کشورها دارد و داده‌های آماری نه تنها با واقعیت تطابق دارد بلکه شیوه‌های گردآوری این اطلاعات علمی است.
حسین زاده گفت: وقتی که نرخ تورم و بیکاری را اعلام می‌کنیم باید این اطلاعات با آمارهای بین المللی قابل مقایسه باشد و از شیوه‌های یکسانی برای جمع آوری اطلاعات استفاده کنیم. برای نمونه در محاسبه نرخ تورم از دستورالعمل شاخص قیمت مصرف کننده است که در تمام دنیا رایج است استفاده می‌کنیم و در تهیه نرخ بیکاری نیز از دستورالعملل بین المللی کار استفاده می‌شود.
وی افزود: البته برخی مواقع بومی سازی با توجه به وضعیت کشور انجام می‌شود اما اساس کار منطبق با بحث‌های بین المللی است.
*س_برچسب‌ها_س*