عدالت عنصر اساسی اعطای یارانه به همه اقشار / یارانه به‌صورت نقدی مؤثر است یا کالابرگ؟

علی سعدوندی، استاد اقتصاد و کارشناس ارشد مسائل پولی و مالی، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا؛ درباره معایب سیاست ارز ترجیحی 4200 تومانی اظهار کرد: بنده بارها در مورد مضرات ارز ترجیحی صحبت کرده‌ام. قطعاً این سیاست حتی از اولین روز به زیان جامعه بوده که اجرایی‌شدن آن آسیب‌های زیادی به اقتصاد وارد کرد تا جایی که در شرایط فعلی دولت بالاجبار به حذف آن روی آورد. حذف ارز ترجیحی از نظام پولی و مالی کشور، یک انتخاب نبود وی ادامه داد: دولت اگر هم می‌خواست نمی‌توانست این سیاست را ادامه دهد، زیرا بعد از جنگ اوکراین و روسیه و حوادثی که در جهان رخ داد، امکان ادامه این سیاست به‌خاطر افزایش قیمت جهانی کالاها و تفاوت قیمتی که در داخل و خارج از کشور به وجود می‌آورد، وجود نداشت. وی توضیح داد: در شرایط فعلی قیمت مواد غذایی در جهان به‌شدت افزایش‌یافته است و دولت دیگر قادر نیست این ارز را تأمین کند؛ بنابراین، دولت از روی اجبار تصمیم گرفته است قیمت کالاها را بالا ببرد و یارانه را در انتهای زنجیره به مصرف‌کنندگان بدهد. از دیدگاه این کارشناس اقتصادی، دولت سیزدهم در آبان و آذرماه سال قبل می‌خواست ارز ترجیحی را حذف کند. اما افرادی با آن مخالفت کردند و اجازه ندادند که حذف این سیاست غلط در زمان خودش صورت بگیرد و اکنون بالاجبار تن به این تغییر داده‌اند. لزوم پرهیز از اعمال تصمیمات شتاب‌زده در عرصه اقتصادی کشور علی سعد وندی گفت: برخی شواهد نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی دقیقی در ارتباط با طرح جدید دولت برای هدفمندی یارانه‌ها وجود ندارد و دولت به‌صورت شتاب‌زده عمل می‌کند. زیرا مجبور است باتوجه‌به قیمت بالای مواد غذایی در جهان تن به این موضوع بدهد. این کارشناس ادامه داد: به نظر من، حذف ارز ترجیحی 4200 تومانی بسیار کار درستی است. اما سیاست حمایتی اگر با تبعیض همراه باشد، مشکلات جدیدی را به وجود خواهد آورد. اینکه یک سری افراد را از گرفتن یارانه محروم کنیم و دسته‌بندی در این زمینه به وجود بیاوریم و به عده‌ای یارانه بیشتر و به عده‌ای کمتر بدهیم، به نظر درست نمی‌آید. وی افزود: در دولت‌های قبل سابقه اعطای یارانه یکسان را به همه داشتیم. از نظر شرعی و قانونی هم به نظر می‌رسد معقول‌تر این است که یارانه را به‌عنوان یک حق برای شهروندان در نظر بگیریم. به‌طورکلی، ارز ترجیحی 4200 تومانی باید زودتر حذف می‌شد، و همان منابع به مردم تخصیص می‌یافت، اما آن‌قدر آن را به تأخیر انداختیم که منابع کشور به هدررفت و در نهایت مجبور به حذف آن شدیم. حذف دیرهنگام ارز 4200 تومانی، موجب هدررفت منابع شد این استاد اقتصاد، معتقد است، بر اثر سیاست ارز ترجیحی متأسفانه سالیان سال منابع ارزی کشور به‌صورت ارز 4200 تومانی و نیمایی هدررفت. رانت به وجود آمد و شاهد تبعیض در سیاست‌گذاری‌ها هستیم. نفس وجود نرخ‌های سه‌گانه برای پرداخت یارانه نقدی (300 و 400 هزار تومان) نشان می‌دهد که سیاستگذاران به موضوع ایجاد تبعیض در جامعه اهمیت نمی‌دهند و نسبت به عواقب منفی آن نزد افکار عمومی بی‌توجه هستند. علی سعد وندی، خاطرنشان کرد: همین که زمزمه ارائه یارانه به‌صورت کالابرگ الکترونیک مطرح می‌شود، نشانگر این است که ما از تجربیات گذشته درس نگرفته‌ایم و نشان می‌دهد که برنامه مدونی در این زمینه نداریم. کالابرگ الکترونیک مضرات زیادی دارد. مثلاً اینکه یارانه تخصیصی در محل دیگری به مصرف برسد، اشکالی ندارد و ممکن است فردی بیمار باشد و ترجیح بدهد به‌جای خرید مرغ، یارانه‌اش را صرف هزینه‌های درمانش کند. دست مردم برای تصمیم گیری در نحوه هزینه کرد یارانه باید باز باشد وی ادامه داد: همه افراد به میزانی که به آن نیاز دارند مواد غذایی را تهیه و مصرف می‌کنند. مثلاً روغن، مرغ، شکر، نان و اقلام دیگر به‌اندازه نیاز مصرف می‌شود. ما باید یارانه را به خانوارها به‌صورت نقدی اختصاص بدهیم و این آزادی را برای آنها در نظر بگیریم که به صلاحدید خودشان آن را هزینه کنند. سعد وندی در ادامه گفت: حق همه افراد جامعه است که یارانه دریافت کنند و همه هم باید به‌صورت یکسان از آن بهره‌مند شوند. چون همه انسان هستند و هر انسانی هم حقی دارد. درگذشته هم همین‌طور بوده است. همان گونه که در صدر اسلام، مبالغ موجود در بیت‌المال بین مردم تقسیم می‌شد و از دیدگاه من پرداخت یارانه نقدی به‌صورت تبعیض‌آمیز به هدف نخواهد رسید. وی در مورد راهکار پک کردن یارانه نقدی به‌صورت یک سبد غذایی ثابت که با تورم افزایش می‌یابد، تصریح کرد: اگر بر اساس قانون عمل می‌شد، مبالغ حاصل از هدفمندی یارانه‌ها هرسال افزایش می‌یافت. اما این مبالغ در جاهای دیگری از جمله بیمه سلامت هزینه شد و به قانون عمل نشد. وی در پایان گفت: این‌گونه سیاست‌های آسیب‌زا باید ملغی شود و یارانه‌اش به مردم تعلق یابد و امروز معادل 45 هزارتومانی که در ابتدای دهه نود به مردم داده می‌شد، چیزی بین 500 تا یک میلیون تومان می‌شود، درصورتی‌که سایر یارانه‌ها پنهان حذف شود، چیزی در حدود 2 تا 3 میلیون تومان می‌توان به مردم یارانه داد که زندگی آن‌ها را دگرگون می‌کند. به گزارش راه دانا؛ شواهد موجود نشان می‌دهد که سیاست ارز ترجیحی 4200 تومانی یک طرح شکست‌خورده است که نتوانست در عمل به اهدافی که مشخص کرده بود، دست یابد و امروز با حذف این سیاست فشارهایی بر مردم تحمیل شده که لازم است با سیاست‌های جبرانی صحیح این خلع پر شود. انتهای پیام /