عدم قرار گرفتن اهمیت و ارزش واقعی آزمایشگاه تشخیص در نظام سلامت کشور

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، به نقل از روابط عمومی سیزدهمین کنگره بین المللی و نوزدهمین کنگره کشوری ارتقا کیفیت خدمات آزمایشگاهی تشخیص پزشکی، احمد قره باغیان مسئول محور فناوری‌های نوین در آزمایشگاه هماتولوژی به جایگاه هماتولوژی در تشخیص و کنترل بیماری‌ها اشاره کرد و افزود: خون بافتی است که به دلیل سیالیت و وظیفه اکسیژن رسانی خود با همه بافت‌های دیگر در تماس مستقیم و غیرمستقیم بوده و لذا سلامت یا بیماری اکثر بافت‌ها نمودی هم در خون دارد. لذا، بهترین و مهم‌ترین نمونه بیولوژیکی بدن محسوب می‌شود. علم هماتولوژی نیز به بررسی خون و مغز استخوان از نظر مورفولوژی سلول‌های خونی، انعقاد و پایش دارو‌های ضد انعقاد، الکتروفورز هموگلوبین در تشخیص هموگلوبینوپاتی ها، بانک خون و انتقال خون در بیماری‌های مختلف، فلوسایتومتری در تشخیص بدخیمی‌های خونی و متاستاز‌های خونی، ژنتیک و تست‌های مولکولی بیماری‌های مختلف بدخیم و غیر بدخیم خون می‌پردازد. وی ادامه داد: از سوی دیگر با افزایش بهداشت عمومی، رفاه اجتماعی، زندگی شهرنشینی، حمل و نقل جاده‌ای و افزایش امید به زندگی مهم‌ترین علت مرگ از بیماری بیمار‌های عفونی بجز موارد استثنایی همه گیری ناشی از عوامل عفونت زای نوپدید و دوباره پدید مانند همه گیری کرونا، به بیماری‌های قلبی - عروقی، و سرطان حتی در کشور ما تغییر یافته است. از این رو نقش هماتولوژی نیز در تشخیص اولیه و پایش بیماری‌ها و اثرات درمانی آن‌ها پررنگ‌تر می‌شود. قره باغیان به سهم هماتولوژی از تشخیص‌های آزمایشگاهی اشاره کرد و افزود: بیماری‌های ارثی و اکتسابی خون رقمی حدود 20 درصد بیماری‌های انسان و تست‌های هماتولوژیکی مثل CBC، مورفولوژی، انعقاد، الکتروفورز، فلوسایتومتری، بانک خون و...، نیز حدود 37 درصد کل تست‌های آزمایشگاهی را به خود اختصاص می‌دهند و بعد از تست‌های بخش بیوشیمی (سهم 45 درصدی)، بیشترین تعداد آزمایشات را تشکیل می‌دهد. از سویی دیگر تفسیر برخی تست‌های بیوشیمی، ایمونولوژی، میکروبیولوژی و...، نیز با رویکرد هماتولوژی است. به عنوان مثال نتایج تست‌های فریتین، آهن، فولات، بیلی روبین، کمپلمان، فاویسم، اریتروپوئیتین و دیگر موارد مشابه نیز برای تفسیر نتایج هماتولوژیکی کاربرد دارند. وی در پاسخ به این سوال که رشته هماتولوژی تا چه اندازه به درمان بیماری‌ها کمک می‌کند، گفت: رشته هماتولوژی دومین رکن آزمایشگاه بوده و در مورد بیماری‌های خون، ترومبوز، نئوپلاسم، پیوند مغزاستخوان، تالاسمی و...، مهم‌ترین محور تشخیص، کنترل و پایش درمان یا روند بیماری محسوب می‌شود. هماتولوژی ارتباط مستقیمی نیز به کیت‌ها و تجهیزات مدرن آزمایشگاهی دارد، لذا میزان اهمیت و کارایی رشته بسته به ثروت، بودجه و سیاست‌های ملی کشور می‌تواند متفاوت باشد و به عبارتی نبود برخی امکانات روز دنیا در ایران یا گرانقیمت بودن آن‌ها باعث می‌شود تا از متوسط جهانی فاصله داشته باشیم. قره باغیان در ارتباط با اهمیت نقش هماتولوژیست‌ها در نظام سلامت، افزود: به طور کلی نقش آزمایشگاه در نظام سلامت بسیار برجسته بوده و حدود 70 درصد اساس تشخیص بیماری‌ها، بر پایه آزمایشگاه استوار است، ولی در ایران به دلیل پزشک سالاری و رشد ناموزون رشته‌های زیرشاخه پزشکی، این نقش نادیده گرفته می‌شود و لذا سهم هماتولوژی نیز از این وضعیت چندان متفاوت نیست. البته با وجود این حاشیه‌های تأسف بار، هماتولوژی اهمیت خود را در آزمایشگاه، پزشکی و نظام سلامت بسیار برجسته می‌داند. وی در پاسخ به این سوال که آیا هماتولوژی در تشخیص و کنترل کووید 19 هم سهمی داشته است یا خیر، گفت: کرونا بیماری ریوی است که در فاز پیشرفته خود به دلیل تخریب بافت ریه و طوفان سیتوکاینی باعث عوارضی مثل کواگولوپاتی مصرفی، DIC و ترومبوز شده و یک فاز سیستمیک شدیدی را ایجاد می‌کند. در این مرحله بیمار وارد لنفوپنی و ترومبوسیتوپی شدید و اختلالات انعقادی می‌شود که در بخش هماتولوژی پایش می‌شوند و گاهاً نیازمند تزریق خون و پلاکت می‌شوند که در بخش بانک خون تأمین می‌شود. در مورد واکسن کرونا با نشان آسترازنکا و جانسون نیز وجود عوارض ترومبوتیک شبه HIT توسط بخش هماتولوژی تشخیص و پایش می‌شود. قره باغیان در پایان با عنوان این مطلب که رشته هماتولوژی یک از ارکان مهم آزمایشگاه است که به دلیل ارتباط با بیماری‌های جدی و مهمی مثل سرطان، ترومبوز، جراحات جاده‌ای، هموفیلی، تالاسمی و...، نقش برجسته‌ای در آزمایشگاه، پزشکی و نظام سلامت دارد، تاکید کرد: برای حفظ این اهمیت نیاز به سیاست‌های مناسب حکومتی، ارتباطات جهانی، تجهیزات پیشرفته، دانشگاه‌های مدرن، سرفصل‌های جدید آموزشی، دانشجویان علاقمند، و نیرو‌های کارآزموده هست و اختلال در هرکدام از این موارد باعث آسیب به رشته و کاهش خدمات سلامت می‌شود. امید هست که در تمامی تصمیم گیر‌ی های ملی نماینده‌ای از تمامی رشته‌ها در جلسات باشند تا ابعاد مختلف تصمیم گیر‌ی ها، کارشناسی و آگاه سازی شود.