عصای سفید، سمبل هویت اجتماعی نابینایان

پانزدهم اکتبر روز جهانی نابینایان است و در این میان نابینایان انتظار دارند که مسوولان به خواسته ها و مشکلات آنها بیشتر رسیدگی کنند تا آنها نیز همانند سایر اقشار فعالیت موثری در جامعه داشته باشند.

پیام اصلی روز ایمنی عصای سفید، شنیدن صدای نابینایان و درک مطالبات بر حق آنان برای دستیابی به یک زندگی سالم، پویا و شکوفا است که باید تلاش کرد با درک صحیح از خواسته های منطقی این افراد، زمینه زندگی مستقل را برای این قشر از جامعه فراهم کرد.

سازمان آموزشی، علمی، فرهنگی ملل متحد (یونسکو) و شورای جهانی نابینایان در 1950 میلادی در جلسه ای مشترک، قانون 'عصای سفید' را تصویب کرد و 15 اکتبر را روز جهانی 'عصای سفید' نام نهاد.

در این قانون همه حقوق اجتماعی فرد نابینا به عنوان عضوی از یک جامعه متمدن با هدف رفع کل این قشر و اد ی ای اده ن از ی، انعکاس یافته است.

طبق آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی (Who) حدود 45 میلیون نفر نابینا در دنیا زندگی می‌کنند و هر ساله یک تا 2 میلیون نفر به این آمار افزوده می‌شود، زیرا در هر ثانیه پنج نفر و در هر دقیقه یک کودک در دنیا نابینا می‌شود.

از این تعداد نیز 150 هزار نفر مربوط به کشورمان هستند که با احتساب افراد کم بینا این رقم به 750 هزار نفر می‌رسد که به درجات مختلفی اختلال بینایی دارند و بر اساس گزارش اداره سلامت چشم و پیشگیری از نابینایی وزارت بهداشت، حدود 30 هزار کودک کم‌بینا و 7هزار و 500 کودک نابینا در کشور وجود دارد.

نابینایان و کم بینایان متفاوت تر از قشرهای مختلف هستند، با وجود محدودیت ها، موانع و عدم دستیابی به مطالبات به حق خود همواره این پیام را به جامعه منتقل کرده اند، که محدودیت محرومیت نیست و می توان با قدری پشتکار و عزم جهادی به قله های رفع موفقیت رسید که با نگاهی به موفقیت های مختلف این قشر می توان نخبگانی از این دست را در کشورمان جستجو کرد.

به گفته خودش پنج سال بیشتر نداشت که بخاطر تومور مخچه، بینایی خود را از دست داد، پس از جراحی به کما رفت، حتی پزشکان نیز از بازگشت دوباره او به زندگی ناامید بودند، اما لطف پرودگار روشنایی دیگری به حیاتش بخشید، هر چند زندگی پیرامونی اش را در هاله ای از تاریکی می دید. او نابینا و فلج شده بود، پس از مدتی مشکل حرکتی اش برطرف شد، همانند دیگر افراد جامعه نمی توانست دنیای اطراف خود را ببیند و واقعه ای بسیار تلخ در زندگی اش ثبت شده بود.

اما این رخداد نه تنها مانعی برای ادامه زندگی نشد بلکه مسیری هموار و سرشار از امید را برای کسب موفقیت های متعدد و حضور در میادین ورزشی فراهم کرد.

این سرگذشت الهه قلی فلاح، 24 ساله عضو تیم ملی نابینایان و کم بینایان اسکی ایران است که با تمرین و تلاش های وصف ناپذیر توانسته به تمام مشکلات بر سر راهش غلبه کند، بطوری که هم اکنون در سه رشته دو ومیدانی، اسکیت و اسکی فعالیت دارد.

الهه داستان زندگی اش را اینگونه تعریف می کند: تومور مخچه داشتم و در پنج سالگی تحت عمل جراحی بسیار سختی قرار گرفتم، به کما رفتم پزشکان گفته بودند وضعیت خوبی ندارم و امید چندانی برای بازگشت به زندگی ام نیست.

وی ادامه می دهد: لطف پرودگار، حیات دوباره ای را برایم بخشید و وقتی به هوش آمدم دیگر نمی توانستم چیزی را ببینم و برای همیشه بینایی هر 2 چشمانم را از دست دادم.

این عضو تیم نابینایان تیم ملی اسکی ایران می افزاید: با اینکه پنج سال بیشتر نداشتم تحمل این رخداد تلخ برای والدینم بسیار سخت بود و از طرفی پذیرش این مساله نیز برایم بسیار سخت، دشوار و باور نکردنی بود.

وی بیان می کند: دوران تحصیلات ابتدایی را در مدرسه استثنایی با نمرات خوبی سپری کردم مقطع راهنمایی و متوسطه را در مدارس عادی ادامه دادم و مطالب درسی را با خط بریل فرا می‌گرفتم.

الهه خاطرنشان می کند: با اینکه نابینا بودم اما در کنار دیگر دانش آموزان عادی به مطالب ارائه شده معلمان گوش می کردم و امتحانات پایان سال نیز توسط معلم رابط ام انجام می شد، بدین طریق که به سوالات ارائه شده وی به صورت گفتاری جواب می دادم و معلم نیز می نوشت.

برخی مسوولان نگاه ابزاری به معلولین دارند

الهه در ادامه با بیان اینکه متاسفانه دید ناخوشایندی در بین مسئولان حتی معلولان توانمند وجود دارد ادامه می دهد: به عنوان مثال وقتی برای کار با رزومه به یکی از ادارات مراجعه کردم معاون مربوطه گفت از شما بدبخت هم وجود دارند در حالی که من به عنوان نابینا از کسب موفقیت های مختلفی که دارم بسیار هم خوشبخت هستم و این نوع دیدگاه منفی بسیار آزارد دهنده است.

وی اضافه می کند: متاسفانه معلولان 23 مهر روز عصای سفید بر سر زبان ها جاری می شود، در این روز مسوولان برای پاسداشت این روز عکس یادگاری بااین قشر می گیرند به مشکلات و مطالبات آنان گوش می سپارند، اما پس از مدتی به فراموشی سپرده می شود.

این نخبه ورزشی اضافه می کند: تا زمانی که مسوولان کشور نگاه ابزاری به قشر خاص از جمله نابینایان و کم نابینایان دارند، نمی توان از بقیه مردم انتظار داشت که فرهنگ شان دراین زمینه تغییر پیدا کند، و باید نگاه دیگری داشته باشند.

قلی فلاح یکی از مشکلات و موانع پیش روی جامعه معلولان را مناسب سازی عنوان می کند و می افزاید: هر چند کارهایی در این خصوص انجا م گرفته اما برای گروههای هدف چندان رضایتبخش نبوده و حتی معضلاتی را نیز به دنبال داشته است.

او ادامه می دهد: به عنوان مثال برجسته سازی خطوط برای نابینایان امری مهم در رفت و آمد این قشر محسوب می شود اما بی توجهی به این موضوع در خیابان‌های تعیین شده معضلاتی داشته و حتی نابینایی به یک مانع برخورد کرده است.

این عضو تیم نابینایان تیم ملی اسکی ایران خاطرنشان می کند: بهزیستی این استان با همراهی انمجمن نابینایان می توانند با برگزاری کلاس های اموزشی تحرک و جهت یابی به ویژه برای کودکان و نواجوانان نابینا و افرادی که به دلایلی مختلف به این مساله دچار شده اند، می تواند گام موثر را در جهت یابی و حتی حرکت صحیح عصا زدن در هنگام ترددها ایفا کند.

وی یادآوری می کند: روز عصای سفید، وقتی میمون و پربرکت است که قوانین مربوطه ان اجرایی شده و از طرفی مشکلات این قشر به حداقل برسد که آرزوی تمامی این قشر است.

این نابینا خاطرنشان کرد: دوست دارم پله های ترقی موفقیت را یکی پس از دیگری طی کنم و بقیه نابینایان که در گوشه ای از اتاق عزلت تنهایی را اختیار کرده اند، به این حوزه تشویق کنم.

قلی فلاح همچنین از استاندار زنجان خواست به کمپین حمایت از حقوق نابینایان استان بپیوندد تا بیش از بیش در جریان مشکلات این قشر قرر گیرد.

بستر لازم برای حضور معلولین در جامعه مهیا نشده است

مدیرکل بهزیستی استان زنجان در این ارتباط ادامه می دهد: هم اکنون 2 هزارو 694 نابینا و کم بینا دارای پرونده حمایتی در بهزیستی استان زنجان ثبت سامانه شده اند که برای ایجاد مشارکت این قشر در جامعه و بهره مندی جامعه از نیروی با ارزش این افراد، مناسب سازی محیط باید به گونه ای باید باشد که افراد با حداقل توانایی بدنی نیز امکان حضور و فعالیت در آن را داشته باشند.

محمد محمدی قیداری ورزش را عامل توانمندسازی معلولین معرفی می کند و می افزاید: حدود 60 ورزشکار شناسنامه دار در حوزه ورزش نابینایان در سطح استان فعالیت می کنند که مدال های بسیار و رنگارنگ را در رشته های ورزشی شنا، شطرنج و دو میدانی کسب کرده اند.

او عامل نابینایی را مادرزادی، براثر تنبلی چشم و حوادث معرفی می کند و اجرای برنامه غربالگری تنبلی چشم راگامی بزرگ برای پیشگیری از معلولیت‌های بینایی با هدف ارتقاء سطح سلامت بینایی کودکان، پیشگیری از نابینایی و مداخله به هنگام، در پایگاه های دایمی و غیردایمی جهت کودکان 3 تا 6 سال اعلام می کند.

به گفته محمدی در سال گذشته بیش از 46 هزار کودک زنجانی غربالگری بینایی شدند و 11 پایگاه دائمی غربالگری بینایی نیز در سطح استان فعال است.

مدیر کل بهزیستی استان زنجان ادامه می دهد: روز عصای سفید در حقیقت وام دار مطالباتی است که افراد نابینا و کم بینا حق بهره گیری از امکانات آموزشی بهداشتی و سلامت و همچنین تردد ایمن و مناسب سازی فضاهای شهری و عمومی همچنین ایجاد امکانات و شرایط لازم برای مشارکت فعالانه در عرصه های سیاسی فرهنگی اجتماعی را دارند.

وی اظهار می کند: از این رو بهزیستی درجهت پیگیری حقوق افراد دارای آسیب بینایی همواره تمام تلاش خود را جهت رایزنی با دستگاه های اجرایی و نهاد های نظارتی جهت طرح مسایل نابینایان و پیگیری خواسته های آنان بعمل می آورد اما بدون شک عزم ملی برای ساختن زندگی بهتر برای این افراد مستلزم همکاری تمامی بخش های جامعه و اجرای صحیح قانون عصای سفید، کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت و قانون حمایت از حقوق معلولان است.

نابینایان نیازمند حمایت های مسوولین هستند

عضو هیات مدیره انجمن نابینایان استان زنجان نیز با اشاره در یک کلام نابینایان و کم بینایان بامشکلات متعددی مواجه هستند، می گوید: این قشر در شرایط کنونی با مشکلات اقتصادی، مسائل فرهنگی، بهداشتی و درمانی روبه رو هستند.

جلیل نصیری مقدم می افزاید: متاسفانه آنگونه که باید و شاید نگاه حمایتی به این قشر وجود ندارد و این در حالی است که عموم مردم با وجود فشارها و تنگناهای اقتصادی فشارها را تحمل می کنند اما نابینایان، حتی خانواده های آنان با مشکلات عمده ای دست و پنجه نرم می کنند.

به گفته وی، پرداخت مستمری ناچیز بهزیستی کفاف امرار معاش این قشر را نمی دهد و از طرفی افزایش هزینه های درمانی خرید داروها و قطره های چشمی به ویژه برای کم بینایان به مراتب افزایش داده است.

عضو هیات مدیره انجمن نابینایان استان زنجان با اشاره به مشکلات فرهنگی این قشر نیز خاطرنشان می کند: آموزش این قشر با چالش هایی همراه است به عنوان نمونه کم بینایان امکان مطالعه را ندارند و بر این اساس برای دیدن بهتر مطالب نیازمند بهره گیری از تبلت است که خرید این نوع وسیله نیز در توان آنان نبوده چرا که قیمت های آن بسیار بالا است.

وی با بیان اینکه وضعیت کرونایی نیز مشکلات دیگری را به مشکلات کنونی نابینایان افزوده است، اظهار می کند: حتی عموم مردم برا ی تردد در سطح شهر و حتی با استفاده از وسایل حفاظتی همچنان ترس ناشی از بیماری آنان را آزار می دهد اما برای نابینایان در ستاد کرونای استان تصمیماتی را به لحاظ فراهم کردن اقلام بهداشتی مورد نیاز و دیگر مسائل گرفته نشده است.

نصیری می افزاید: نابینایان نمی خواهند مسوولان و تصمیم شان احساسی، ترحم آمیز و یا عاطفی باشد، بلکه اقدامات عاقلانه و پایه ای می تواند کمک حال آنان باشد و از طرفی رعایت حقوق شهروندی نیز اصل مهم است که باید به آن توجه داشت.

وی خاطرنشان می کند: برداشتن هزینه های سرسام آور از دوش این قشر و حتی دیگر معلولان به بهبود شرایط و فعالیت های بهینه آنان کمک بسزایی می کند.

تحصیل معلولان زنجانی در مقاطع عالی تحصیلی 

معاون امور توانبخشی بهزیستی استان زنجان نیز در ادامه با اشاره به حمایت های تحصیلی ودرمانی از افراد دارای معلولیت، می گوید: هم اکنون 6 دانشجوی مقطع دکترا،43 دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد، 159 نفر کارشناسی و 23 نفر مقطع کاردانی در دانشگاههای کشور مشغول تحصیل هستند که از این تعداد 133 نفر معلول جسمی حرکتی، 51 نفربینایی،40 نفر شنوایی و هفت نفر دارای معلولیت اعصاب و روان هستند.

فرهاد میرزایی با اشاره به ثبت اطلاعات دانشجویان اضافه می کند: اطلاعات دانشجویان تحت پوشش در ابتدای هر ترم تحصیلی در سامانه ui و دانشجویی ثبت می شود و علاوه بر اطلاعات مقطع تحصیلی، اطلاعات تعداد واحدهای اخذ شده دانشجو، معدل، کارنامه تحصیلی، مبلغ شهریه، وضعیت سکونت و مواردی از این قبیل است.

وی یادآوری می کند: هزینه ها نیز بر مبنای تفاهمنامه بین دانشگاه و بهزیستی کشور پرداخت می شود البته مساعدت هزینه دانشجویی ازطرف دولت یکی از مولفه های مهم درجهت توانمندسازی افراد دارای معلولیت بوده که در قانون جامع حمایت از معلولان نیز به آن تاکید شده است.

میرزایی با بیان اینکه باید زیرساخت‌های لازم برای حضور نابینایان باید در جامعه فراهم شود، تاکید می کند: نابینایی نوعی معلولیت است و باید زیرساخت‌های لازم برای اشتغال و فعالیت این قشر فراهم شود.

وی اظهار می کند: در سال‌های اخیر اقداماتی در زمینه مناسب سازی فضای فیزیکی اماکن دولتی و عمومی انجام شده ولی کافی نیست و همچنان در برخی از دستگاه‌های اجرایی زیر ساخت برای تردد نابینا فراهم نیست.

معاون توانبخشی بهزیستی استان زنجان، ادامه می دهد: باید زمینه برای حضور نابینایان در ادارات، آسانسورها و بانک‌ها فراهم شود تا نابینایان از خدمات لازم استفاده کنند.

به گفته این مسؤول، برای حضور نابینا و معلول در جامعه نیاز به آگاه سازی مردم و مسوولین داریم و فرهنگ سازی ویژه در این زمینه باید انجام شود.

• روز عصای سفید
• مناسب سازی معابر
• زنجان
• روز جهانی نابینایان