عقب‌نشینی معدنی‌ها از بورس / سهام معادن سوخت؟

بازار سرمایه آنطور که انتظار می‌رفت نتوانسته خواسته معدنی‌ها را برآورده کند؛ بنابراین جذابیت لازم را برای همکاری معادن و صنایع معدنی ندارد. این در حالی است که اگر روند عرضه، تقاضا و قیمت‌ها واقعی بود و خریداران می‌توانستند با یکدیگر رقابت کنند، در نتیجه انگیزه فعالیت بیشتر و ورود محصولات فولادی به بورس موثرتر می‌شد.

اما در مقابل وقتی تولیدکنندگان انگیزه اقتصادی خودشان را برای ادامه فعالیت از دست بدهند، کارخانه‌شان را برای فروش می‌گذارند و تصمیم می‌گیرند از صحنه کنار بروند، زیرا بودنشان در چنین بازاری که نه سود دارد و نه حمایت، بی‌فایده است. در ادامه این روند شاهد فرار سرمایه از کشور یا ورود سرمایه به بخش‌های غیرمولدی همچون ارز و طلا خواهیم بود. این در حالی است که بورس زمانی می‌تواند روی صنایع معدنی تاثیرات مثبتی بگذارد که تولیدکنندگان بدون هیچ مانعی بتوانند مواد اولیه خود را از بازار سرمایه تهیه کنند و در این رابطه با هیچ مانعی روبه‌رو نشوند.

در این بین متاسفانه بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی هستند که پشت سر هم به وزارتخانه‌ها و بورس کالا ابلاغ می‌شوند و در نوع خود مشکلات فراوانی را ایجاد می‌کنند. اینها همه باعث شده که ذهنیت تولید‌کننده نسبت به بورس کالا تغییر کند. زمانی که صنایع معدنی همچون بسیاری از صنایع بزرگ دیگر وارد بازار سرمایه شدند، بی‌شک همه تصور می‌کردند شرایط صنایع معدنی در این بازار بزرگ هم برای خریداران محصولات معدنی و هم برای فروشندگان مساعد باشد، اما چنین مساله‌ای شکل نگرفت.

مهندسی عرضه و تقاضای محصولات در بورس

یک فعال معدنی در خصوص ورود محصولات فولادی به بورس بیان کرد: شرایط در بازار سرمایه باید به گونه‌ای باشد که عرضه شمش فولاد در بورس کالا روی قیمت‌گذاری محصولات در واحدهای تولیدی بخش خصوصی تاثیرگذار باشد. یعنی بازار سرمایه و شیوه قیمت‌گذاری باید به گونه‌ای باشد که روی بخش‌هایی که زنجیره کامل تولید فولاد در آنها وجود ندارد تاثیرات بیشتری به جای بگذارد.

حسین نایب‌درختان افزود: ما هم مخالف و هم موافق عرضه فولاد در بورس هستیم و برای هرکدام از اینها دلایل موجه خودمان را داریم که قطعا هرکدام به نوبه خود مهم هستند و باید مورد بررسی دقیق قرار بگیرند.

وی تصریح کرد: به این دلیل مخالف عرضه محصولات فولادی در بورس هستیم که قیمت‌های مهندسی‌شده به عرضه مهندسی‌شده غالب نباشند تا تاثیرات خوبی روی خرید و فروش محصولات و مواد اولیه بگذارند.

او اظهار کرد: یعنی اگر امروز در بورس 10 هزار شمش فولاد عرضه می‌شود، تقاضا باید صد هزار باشد. این یعنی اینکه رقابت شدید بین تولیدکنندگان مقاطع نهایی که مجبور هستند برای سرپا ایستادن به هر قیمتی که شده این محصولات را خریداری کنند، وجود دارد. اگر چنین رقابتی ایجاد نشود اصلا حضور در بورس هیچ تاثیری ندارد.

این فعال معدنی خاطرنشان کرد: اگر عرضه و تقاضا در بورس طوری مدیریت شود که هم قیمت‌گذاری‌ها واقعی باشد و هم به گونه‌ای مهندسی شود که همیشه برای خریداران رقابت و انگیزه وجود داشته باشد، قطعا ورود محصولات فولادی به بورس موثر خواهد بود، ولی در غیر این صورت و در حالی که بورس رقابتی نباشد مخالف ورود محصولات به بازار سرمایه هستیم. به گفته وی، این گونه ورود پیدا کردن به بورس به جز طی کردن یکسری مراحل قانونی، هیچ سود و فایده‌ای برای تولید‌کننده و مصرف‌کننده محصولات معدنی ندارد و کار خرید و فروش به بازار آزاد کشیده می‌شود.

بر‌هم خوردن ثبات بازار سرمایه با بخشنامه‌های جدید

در ادامه دبیر سابق تولیدکنندگان شمش القایی انجمن فولاد ایران گفت: درحال حاضر بسیاری از تولیدکنندگان صنایع معدنی برای تامین مواد اولیه خود با مشکلاتی روبه‌رو هستند و دولت هم می‌گوید باید مواد اولیه خود را از بورس خریداری کنند و محصولات تولید شده را هم در بورس به فروش برسانند.

حسام‌الدین والی افزود: این درحالی است که بسیاری از تولیدکنندگان، کدهای بورسی‌شان بسته شده است. برای همین کارخانه‌ها مجبور هستند مواد اولیه خود را از بازار آزاد تهیه کنند زیرا بدون تهیه مواد اولیه خود از بازار آزاد هیچ محصولی نمی‌توانند تولید کنند.

وی تاکید کرد: وقتی تولیدکنندگان با چنین مشکلاتی مواجه می‌شوند، یعنی نه ماده اولیه گیرشان می‌آید و نه حمایتی از آنها برای تامین مواد ضروری می‌شود. تولیدکنندگان انگیزه اقتصادی خودشان را برای ادامه فعالیت از دست می‌دهند در نتیجه کارخانه را برای فروش می‌گذارند و می‌گویند هیچ حمایتی از آنها وجود ندارد، بنابراین بودنشان در چنین بازاری که نه سود دارد و نه حمایت‌های دولتی، بی‌فایده است. در نتیجه یا فرار سرمایه از کشور به وجود می‌آید و یا سرمایه این بخش وارد بخش‌های دیگر اقتصادی کشور می‌شود.

این کارشناس حوزه صنایع معدنی گفت: بورس زمانی می‌تواند روی صنایع معدنی تاثیرات مثبتی بر جای گذارد که تولیدکنندگان بدون هیچ مانعی بتوانند مواد اولیه خود را از بازار سرمایه تهیه کنند و در این رابطه هیچ مانعی وجود نداشته باشد. بازاری که این همه مشکل برای تولید‌کننده ایجاد می‌کند، نمی‌تواند جای مناسبی برای خرید و فروش محصولات معدنی باشد.

والی تصریح کرد: از مشکلات بزرگ دیگری که به بخش معدنی کشور آسیب جدی وارد می‌کند بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی است که پشت سر هم به وزارتخانه‌ها و بورس کالا ابلاغ می‌کنند. در نتیجه این بخشنامه‌های خلق‌الساعه مشکلات فراوانی را در این بخش ایجاد می‌کنند.

وی افزود: مسوولان مربوطه با انگیزه‌های متفاوت مدام فرمول‌ها را دستکاری کرده و هرچند وقت یکبار دستورالعمل تازه‌ای صادر می‌کنند که این مساله بر پیکره صنایع معدنی ضربه وارد می‌کند و نمی‌گذارد جای خود را در بازار سرمایه پیدا کنند زیرا تا بازار می‌خواهد به ثبات برسد بخشنامه جدیدی صادر می‌شود و نظم و ثباتی که ایجاد شده مجددا به‌هم می‌ریزد.

صنایع معدنی از بازیگران مهم بازار سرمایه

همچنین یک کارشناس حوزه معدن در خصوص ورود محصولات معدنی به بورس گفت: از زمانی که بورس در کشور ما خودش را به عنوان یکی از بازارهای قدرتمند موازی سرمایه‌گذاری نشان داده، گروه‌های صنعتی بزرگی در آن حضور داشته‌اند. در ادوار گذشته، در بورس ایران شرکت‌هایی که در حوزه مواد شوینده و داروسازی سهامشان در بورس اوراق بهادار تهران داد‌و‌ستد می‌شد دارای ارزش بسیار زیاد و یکی از بازیگران اصلی بورس بودند.

امیر‌بیژن یثربی افزود: بعدها پتروشیمی‌ها قدرتمند شدند، طوری که بورس ایران روی شاخ پتروشیمی‌ها می‌چرخید. یعنی پتروشیمی‌ها بودند که در بورس قدرت داشتند و سهامشان به خوبی داد‌و‌ستد می‌شد و صف‌های خرید زیادی برای آنها به وجود می‌آمد. بعدا بازیگر جدیدی به این داستان اضافه شد به نام معدن و صنایع معدنی که اعتقاد دارم در حال حاضر بورس ایران بر شاخ پتروشیمی‌ها و صنایع معدنی ایران می‌چرخد.

یثربی ادامه داد: رشد صنایع معدنی و سودآوری صنایع معدنی باعث رونق‌گیری کل بازار بورس ما خواهد شد. این اهمیت ویژه صنایع معدنی است که در کشورمان وجود دارد و باید برای آن ارزش زیادی قائل باشیم.

این کارشناس معدن اظهار کرد: بورس یکی از فاکتورهای اساسی برای تحلیل اقتصادی و پویایی اقتصاد هر کشوری است. رشد صنایع معدنی ما در کشور باعث پویایی و رشد کل کشور و همچنین بورس اوراق بهادر کشور می‌شود.

وی تاکید کرد: معدن لکوموتیو پیشران اقتصادی کشور است و فرار ما از وضع موجود که الان اقتصاد ما با آن دست به گریبان است نمی‌تواند چاره کار باشد. به خصوص که رشد صنایع معدنی ایران به بحث بهبود روابط خارجی ما با سایر کشورها گره خورده که باید بر اساس احترام متقابل شکل بگیرد. بنابراین بدون ارتباط با اقتصاد سایر کشورها نمی‌توانیم بازار سرمایه تاثیرگذاری داشته باشیم.

یثربی تاکید کرد: هرچه صنایع معدنی بیشتر رشد کند و مسوولان مربوطه توجه بیشتری به این صنعت بزرگ داشته باشند، قطعا تاثیرات چشمگیری روی بازار سرمایه ایران خواهد گذاشت.