عملکرد سازمان بورس در حمایت از حقوق سهامداران / بازار به آرامش می رسد؟
طی چند روز اخیر، جلسه‌ای با حضور رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران، مدیران ارکان بازار و جمعی از فعالان بازار سرمایه، در محل این سازمان برگزار شد. هدف از این جلسه، بررسی و تبادل نظر پیرامون وضعیت بازار سرمایه بود.
در پی نوسانات ایجاد شده در معاملات بازار سهام روز شنبه 25 فروردین 1403، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار جلسه‌ای را با فعالان بازار سرمایه از جمله نمایندگان نهادهای مالی، تحلیل‌گران و رسانه‌های مرتبط در محل این سازمان برگزار کرد. در این جلسه، پیشنهادهای مطرح شده از سوی فعالان بازار با هدف بهبود وضعیت حاکم بر بازار سرمایه، مورد بحث و بررسی قرار گرفتند.
شرایط حاکم در بازار سهام ادامه‌دار نیست
در این مراسم «مجید عشقی»، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با تاکید بر پیچیدگی شرایط حاکم در بازار سرمایه اعلام کرد: بحث‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی باعث ایجاد برخی توقعات و انتظارات از بورس شده است.
وی ادامه داد: بی اعتمادی‌های حاکم در میان سهامداران تحت تاثیر عوامل مختلف باعث ایجاد شرایطی سخت در بازار شد که اکنون با توجه به چنین مساله‌ای و نیز برای گذر از این شرایط نیازمند یک همدلی هستیم.
عشقی گفت: تجربیات قبلی نیز حاکی از آن است که شرایط فعلی حاکم بر بازار نمی‌تواند در بلندمدت ادامه‌دار باشد.
روند معاملات بورس تحت تاثیر واقعیت‌های اقتصادی
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار اشاره کرد: در برهه‌هایی که شرایط بازار سرمایه خیلی مناسب نیست، طبیعتا بخش‌های خصوصی چندان تمایلی به عرضه شرکت‌های زیر مجموعه خود به بورس ندارند و معتقدند که ارزندگی چندانی برای شرکت‌ها در این بازار در نظر گرفته نمی‌شود.
وی با تاکید بر منصفانه بودن معاملات بازار سهام گفت: سازمان بورس هیچ نقش و دخالتی در کاهش و افزایش ارزش سهام شرکت‌های بورسی و یا شاخص کل ندارد و معاملات این بازار براساس واقعیت‌های اقتصادی پیش می‌رود.
عشقی با اعلام اینکه اگر نقش بورس در تولید چشمگیر نباشد دیگر نمی‌توان هیچ ارزشی را برای این بازار در اقتصاد کشور قایل باشیم، افزود: گاها برخی از سیاست‌های اتخاذ شده فراتر از موضوعات بازار سرمایه، باعث آسیب جدی به وضعیت تولید در کشور می شود.
رییس سازمان بورس با اعلام اینکه هیچ یک از فضاهای حاکم در اقتصاد کشور مثل بازار سرمایه دارای پشتوانه مردمی نیستند، گفت: بازار سرمایه دارای چندین پشتوانه مانند نهادهای عمومی و ناشران، فعالان بازار، مردم، مشمولان سهام عدالت است اما تاکنون هیچ استفاده‌ای از این ظرفیت‌ها نشده است.
وی بیان کرد: اکنون یکی از موضوعات مورد تمرکز ما بر بحث رسانه است و باید به طور حتم نهایت استفاده را از فضای رسانه‌ای کرد.
سازمان بورس نمی‌تواند به تنهایی نسبت به مسایل بنیادی بازار تصمیم‌گیری کند
عشقی با بیان اینکه سازمان بورس نمی‌تواند به تنهایی اقدام به تصمیم‌گیری نسبت به مسایل بنیادی بازار کند، گفت: یکی از مشکلاتی که اکنون در حال دست و پنجه نرم کردن با آن هستیم، وجود برخی از بلاتکلیفی‌ها نسبت به مسایل مهم و موثر بر بازار است.
بورس نیازمند برخی از انسجام‌ها
وی با اعلام اینکه اکنون در بازار نیازمند انسجام بیشتر هستیم، به تاثیرگذاری نقش روابط عمومی و رسانه‌ها در انتقال دیدگاه‌ها اعلام کرد: اگر نتوانیم اقدامات مهم و مدنظر را به صورت دقیق و با روشی مناسب به مرحله اجرا برسانیم دیگر نمی توان در انتظار تحقق شعار «جهش تولید با مشارکت مردم» بود.
عشقی تاکید کرد: اکنون در کشور شاهد وجود برخی از قانون ها هستیم که 10 سال از اجرای آن می‌گذرد اما به یکباره و بدون اعلام قبلی و درنظر گرفتن آثار آن بر بازارهای موازی و یا سایر بخش‌ها، دچار تغییرات جدی می‌شوند.
تصمیم‌گیری برای ریزساختارهای بازار
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: با توجه به شرایط سیاسی حاکم در کشور باید نسبت به اتخاذ برخی تصمیمات کوتاه مدت اقدام کنیم و درخصوص ریزساختارها متناسب با شرایط بازار و نیز پیشنهادهای ارایه شده تصمیم‌گیری شود.
عشقی با بیان اینکه مشکل حاکم در بازار را نمی‌توان به مساله بازارگردانی یا الگوریتم‌ها ربط داد، افزود: در این زمینه ابهاماتی وجود داشت که در صدد رفع آنها برآمدیم، اکنون می‌توان ادعا کرد که همه معاملات الگوریتم را در سامانه به صورت لحظه‌ای رصد می‌کنیم و همه سفارشات شناسایی می‌شوند.
واریز عمده منابع سازمان بورس در صندوق تثبیت بازار سرمایه
رییس سازمان بورس با بیان اینکه عمده منابع این سازمان در صندوق تثبیت وجود دارد و منابع چندانی را در بانک‌ها نگهداری نمی‌کنیم، اظهار داشت: بخش عمده‌ای از منابع صندوق توسعه و تثبیت بازار سرمایه در صندوق‌های با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری شده است و سپرده‌های بانکی بخش کمی را شامل می‌شود که این موضوع برای مدیریت ریسک بازار ضروری است.
وی ادامه داد: اکنون به دنبال این هستیم تا با مصوبه‌ای مجوز سرمایه‌گذاری اختیاری برای ارکان بازار نزد صندوق توسعه بازار صادر شود تا بتوانند منابع مازاد را صدور بزنند و در صورت نیاز بدون محدودیت‌های مندرج در امیدنامه این صندوق اقدام به ابطال کنند.
عشقی در خصوص فعالیت صندوق توسعه و تثبیت بازار سرمایه گفت: به دنبال گسترش بیش از اندازه این صندوق‌ها نیستیم، بلکه این صندوق‌ها باید فقط در صورت نیاز نسبت به حمایت از بازار اقدام کنند.
رییس سازمان بورس با بیان اینکه در صورت اصلاح سودآوری شرکت‌ها، ارزش واقعی بازار خیلی بیشتر از عددی خواهد بود که اکنون وجود دارد، اظهار داشت: اگر دولت کاری کند که سرمایه‌گذاری در بورس توجیه پذیر شود، به طور حتم بازار وارد مدار رشد می‌شود و دولت هم می تواند با کمک این بازار کسری بودجه را برطرف کند.
وی با بیان اینکه اکنون جایگاه بازار سرمایه تحت تاثیر عوامل متعدد تضعیف شده که این موضوع باید مورد اصلاح قرار بگیرد، افزود: دولت باید بداند که 50 میلیون سهامدار عدالت در این بازار حضور دارند و باید برنامه ریزی‌ها برای این بازار در راستای حفظ حقوق سهامداران باشد.
عشقی با اعلام کرد در صورت لزوم تصمیماتی را برای حجم مبنا، ضریب اعتباری کارگزاران در هیات مدیره سازمان بورس اتخاذ می‌کنیم تا سرمایه‌گذاران بیشتر از یک حد مشخصی آسیب نبینند.
بررسی گزینه‌های حمایتی از بازار در دستور کار هیات مدیره سازمان بورس
همچنین رضا عیوضلو، معاون نظارت بر بورس ها و ناشران سازمان بورس در این مراسم با اعلام اینکه سال 1402 سال خوبی برای بازار سرمایه ارزیابی نمی‌شود، اظهار داشت: در این برهه زمانی اتخاذ برخی تصمیمات و صدور بخشنامه‌ها یا مصوبه‌هایی از سوی سیاست‌گذاران اقتصادی اثرات منفی بر امنیت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه در پی داشت.
وی افزود: اکنون با فضایی روبرو هستیم که مطالبی مطرح می‌شود که ممکن است در ظاهر حرف‌های مثبتی به نظر برسد اما خروجی آن به ضرر تولید بوده و متأسفانه فضای ایجاد شده، تصمیمات کلیه سیاست گذاران از قبیل سیاست گذاران بودجه ای و پولی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و نمود منفی آن بر تولید و سرمایه گذاری آشکار شده است.
عیوضلو تاکید کرد: در ماه های پایانی سال گذشته انتظار می‌رفت که بازار سرمایه به یک ثبات نسبی دست پیدا کند اما یکباره با تصمیم انتشار گواهی سپرده 30 درصدی مواجه شدیم که این امر باعث ایجاد شوک به معاملات بازار سرمایه شد. این امر درحالیست که موضوعی که در بین کارشناسان مطرح است، مکانیزم اثرگذاری این سیاست بر روی تورم با ابهام جدی روبه رو است.
معاون نظارت بر بورس ها و ناشران سازمان بورس اظهار داشت: بعد از تعطیلات عید نوروز با برخی از اتفاقات منطقه ای روبرو شدیم که اتفاقات اخیر باعث برگزاری جلساتی در سازمان بورس جهت بررسی گزینه‌های پیشنهادی در خصوص ثبات بازار سرمایه شد.
وی اعلام کرد: درخصوص ریزساخت‌های بازار با مدیران بورس، فرابورس و اعضای هیات مدیره جلساتی برگزار شده است و گزینه‌های حمایتی بازار مورد بحث قرار گرفت که در نهایت مسایل مطرح شده با جمع‌بندی نظرات از سوی فعالان بازار اجرایی می‌شود.
وی در پایان با بیان اینکه جلسات حمایتی سازمان بورس در مواقع بحرانی برگزار شده و این جلسات بنا بر وضعیت حاکم ادامه‌دار بوده است، گفت: اکنون هم بنا بر شرایط ایجاد شده در کشور جلسات حماتی را برگزار کردیم و این جلسات در صورت صلاحدید ادامه پیدا خواهد کرد.
مقایسه معاملات بورس در 2 بازه زمانی متفاوت
در ادامه این مراسم «قادر معصومی خانقاه»، مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس روند معاملات بورس را در زمان حمله رژیم غاصب صهیونیستی به نوار غزه در مهر ماه 1402 با حمله به کنسولگری ایران در دمشق که در اواسط فروردین ماه سال جاری رخ داد مورد مقایسه قرار داد و اظهار داشت: طی 7 روز کاری 15 مهر ماه تا 23مهر ماه شاخص کل بورس، شاخص فرابورس و شاخص وزنی - ارزشی تقریبا به صورت مساوی و همسو با روند فروردین ماه سال جاری بود.
وی اظهار داشت: در آن زمان شاخص کل به صورت مداوم ریزشی بود اما وضعیت بازار سهام در هفته گذشته تحت تاثیر نرخ تسعیر ارز بود و با نوساناتی همراه شد.
معصومی خانقاه در ادامه بیان کرد: شاخص کل بورس در این برهه زمانی تقریبا 2.5 درصد و شاخص فرابورس 4.5 درصد ریزش داشتند.
مدیر نظارت بر بورس های سازمان بورس افزود: صندوق‌های بازارگردانی در مهر ماه 1402 رقمی حدود 2 همت خرید خرد انجام داده بودند اما این میزان خرید در فروردین امسال به یک همت رسید.
وی تاکید کرد: همچنین صندوق حمایتی (توسعه و تثبیت) در مهر ماه 1402 حدود 1.5 همت و در فروردین امسال حدود 3.5 همت خرید خرد در بازار انجام دادند.
به گفته معصومی خانقاه، تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی که به عنوان خروج پول در بازار از آن یاد می‌شود، در مقطع مهر 1402 رقم در حدود 3.8 همت و فروردین امسال 4.2 همت صورت گرفته است.
مدیر نظارت بر بورس های سازمان بورس ادامه داد: وضعیت فعلی بازار سهام را نمی‌توان‌با زمان شهادت سردار سلیمانی مقایسه کرد، چراکه ساختار، ریز ساختارها و تعدد و تنوع نهادهای مالی و نحوه فعالیت بازارگردان‌ها و صندوق‌های حمایتی و منابع آنها با تغییراتی چشمگیر همراه شده است.