عومل گرانی بازار خودرو مشخص شد

با وجود گذشت حدود 16 ماه از حضور فاطمی‌امین در وزارت صنعت، معدن و تجارت و وعده‌های چند باره برای کاهش قیمت خودرو، اما بررسی‌ها حاکی از دو برابر شدن قیمت خودرو در بازار دارد؛ تا جایی که به نظر می‌رسد که خودروهای ارزان‌قیمت گذشته نیز دیگر در گروه خودروهای ارزان و اقتصادی قرار نگیرند و بنا به گفته کارشناسان، خط اقتصادی بودن خودروها جابه‌جا شده است.

سید رضا فاطمی‌امین در آخرین اظهارنظر در هفته گذشته در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد: با عرضه خودروهای وارداتی و ایجاد رقابت در بازار، به تدریج قیمت خودروهای تولید داخل و خودروهای کارکرده پایین خواهد آمد و کل بازار تنظیم خواهد شد.

او پیش از این، در سال گذشته درباره کاهش 20 درصدی قیمت خودرو سخن گفته بود، اما اوایل دی‌ماه هم عامل افزایش قیمت خودرو را نوسان قیمت دلار عنوان کرد. به گفته فاطمی‌امین؛ وقتی قیمت دلار افزایش پیدا می‌کند قیمت خودرو نیز بالا می‌رود. اگر دلار پایین بیاید قیمت خودرو نیز کاهش پیدا می‌کند. در سال‌های گذشته نیز دقیقا قیمت‌های بازار با قیمت ارز بالا رفته و با قیمت ارز نیز پایین آمده است.

در این میان این اظهارات، حالا به تازگی معاون وزارت صنعت از احتمال کاهش قیمت خودرو تا خردادماه سال آینده سخن گفته است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که از ابتدای شهریور سال گذشته تاکنون خودرو پرفروش پراید111 در حدود 123 میلیون گران شده و در بازار با قیمت 275 میلیون تومان به فروش می‌رود. این یعنی این خودرو در حدود 80 درصد افزایش قیمت داشته است.

پژو206 تیپ 2 نیز با افزایش 95 درصدی قیمت، از 245 میلیون تومان به 480 میلیون تومان تغییر قیمت داشته است. قیمت تیبا2 هم با افزایش 87.5 درصدی، از 160 میلیون تومان در ابتدای شهریور پارسال به 300 میلیون تومان افزایش یافته است. قیمت پژو 2008 هم با افزایش 93.8 درصدی، از 970 میلیون تومان به یک میلیارد و 880 میلیون تومان تغییر کرده است.

چرا زور فاطمی‌امین به بازار خودرو نمی‌رسد؟

اما چرا زور وزارت صنعت به قیمت‌ها در بازار خودرو نمی‌رسد؟ حسن کریمی‌سنجری، کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش که با وجود وعده چندباره وزارت صنعت درباره کاهش قیمت خودرو، اما مسیری که در بازار مشاهده می‌شود، جهشی است. چرا وعده کاهش قیمت خودرو وزارت صمت عملی نمی‌شود؟ گفت: با توجه به شرایط و پارامترهایی که در اقتصاد ما تسلط دارند و حاکم هستند، اصولا ریشه افزایش قیمت خودرو را باید در بحث‌های اقتصادی دنبال کنیم؛ نه سیاست خودرو.

وی افزود: در طول یک‌سال گذشته ما باید ببینیم چقدر در حوزه تورم افزایش و شیب داشتیم و چقدر در حوزه ارز، جابه‌جایی نرخ پایه ریال نسبت به ارزهای خارجی را داشتیم و چقدر در تامین منابع و متریال توفیق داشتیم. همه این‌ها را که بررسی می‌کنید، می‌بینید ریشه اقتصادی دارد.

این کارشناس صنعت خودرو تصریح کرد: البته یک بخش مربوط به سیاست‌گذار خودرویی است که آن هم پر کردن شفاف عرضه و تقاضا است که یک بخشی باید از طریق تولید داخل تامین شود. ما در 5 سال گذشته خیلی نتوانستیم حجم تولید را افزایش دهیم. یعنی در یک بازه مشخص نمی‌توانیم تولید را بالا ببریم؛ به خاطر این‌که به دلیل تحریم، خیلی از شرکای خارجی، ایران را ترک کردند. در سبد محصولات ما یک‌سری خودروهای خارجی بوده که در ایران مونتاژ می‌شده است.

کریمی‌سنجری با بیان این‌که این فاصله را باید از طریق واردات پر کرد، عنوان کرد: در طول یک‌سال گذشته ما شاهد بودیم که وزیر صمت بخشی از قیمت‌گذاری دستوری را برداشت و بورس کالا را جایگزین کرد و نکته دیگر این است که واردات بعد از کش و قوس‌های بسیار، عملیاتی شد. اولین گروه خودروهای وارداتی هم رسید و بحث پیش‌فروش آن‌ها در بورس مطرح است.

وی متذکر شد: در کل تورم و شاخص‌های اقتصادی روی قیمت خودرو موثر است و خودرو را تبدیل به یک کالای سرمایه‌ای کرده است. البته یک بخش افزایش قیمت‌ها به دلیل تورم است و بخشی هم به دلیل هجوم نقدینگی است. شما به بازار بورس نگاه کنید، به بازار ارز و طلا و سکه نگاه کنید، افزایشی است. خودرو هم شبیه یکی از این بازارهاست که تبدیل به بازار سرمایه‌ای شده است.

این کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش که وزارت صمت با علم به شرایط پیش روی اقتصاد، وعده کاهش قیمت‌ها را می‌دهد، گفت: بالاخره یک‌سری داده‌ها و سیاست‌ها و استراتژی ذهنی داشته‌اند و براساس آنها، وعده‌هایی را داده‌اند.

کریمی‌سنجری افزود: درباره این‌که قیمت خودرو افزایش پیدا می‌کند، ما بیشتر باید روی شاخص‌های اقتصادی بحث کنیم.

خط اقتصادی بودن خودروها تغییر کرد

این کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش که با توجه به قیمتی که خودروهای وارداتی در مقابل حقوق مردم خواهند داشت، این خودروها اقتصادی نخواهند بود و هر کسی توان خرید این خودروها نخواهد داشت و به این شکل، اثری روی بازار هم نخواهد گذاشت، گفت: تا آن‌جایی که من در جریان هستم، تاکید این بود که خودروهایی در محدوده قیمتی 10، 12 هزار دلاری بیاید. ولی این را در نظر بگیرید که واردات از زمانی که شروع می‌شود تا زمانی که عملیاتی می‌شود، به طور واقع‌بینانه 9 ماه تا یک سال طول می‌کشد.

کریمی‌سنجری افزود: اگر شما یک خودرو اقتصادی را از یک شرکت خودروساز خرید کنید و به بازار داخل کشور بیاورید، 9 ماه تا یک‌سال زمان می‌برد؛ به خصوص در رابطه با خودروهای اقتصادی که تقاضای زیادی در دنیا برای آن‌ها وجود دارد.

وی تصریح کرد: دو کار می‌شد انجام داد. یکی این‌که منتظر باشیم از سال آینده خودروهای اقتصادی وارد شوند و یکی این‌که فعلا از این فضای باز شده کشور برای رفع ممنوعیت واردات خودرو استفاده کنیم و تعدادی خودرو وارد شود تا عطش بازار نسبت به تقاضای خودرو فروکش کند.

این کارشناس صنعت خودرو متذکر شد: به نظر من گزینه دوم مناسب‌تر است. یعنی ما به هر شکلی واردات را فعلا انجام دهیم. خودروهایی هم که واردات شده‌اند، تا آن‌جایی که من بررسی کردم، زیر 20 هزار دلار هستند.

کریمی‌سنجری با بیان این‌که درست است که این خودروها اقتصادی نیستند، عنوان کرد: یک نکته‌ای را باید در نظر بگیریم که افزایش نرخ ارز باعث شد که خط اقتصادی بودن خودروها در کشور جابه‌جا شود. یعنی قبلا یک خودرو 12 هزار دلاری اقتصادی محسوب می‌شد، اما با نرخ جدید ارز، این خودرو هم ممکن است اقتصادی نباشد.

وی تاکید کرد: جابه‌جایی نرخ ارز هم در جابه‌جایی محور تعیین اقتصادی بودن یک خودرو موثر است. دو موضوع را باید در نظر بگیریم. یکی این‌که واردات خودرو ولو زیر 20 هزار دلار مهم‌تر از این است که خودرویی را وارد کنیم که حدود 10 هزار دلار باشد. به نظر من این سیاست برای کنترل بازار مهم‌تر است.

این کارشناس صنعت خودرو یادآور شد: در کل به نظر می‌رسد افزایش نرخ ارز باعث شده که خط اقتصادی بودن خودروها بالاتر بیاید، بنابراین طبیعی است که الان خودرو 10، 12 هزار دلاری را هم نتوانیم خودرو اقتصادی بگوییم.

امکان واردات یا تولید خودرو اقتصادی را داریم؟

کریمی‌سنجری در ادامه در پاسخ به این پرسش که ما در شرایط کنونی امکان واردات یا تولید خودرو اقتصادی را داریم؟ گفت: خودرو اقتصادی یک تعریف خاص خود را دارد. شاید بهتر باشید بگوییم خودرو ارزان‌قیمت. چون اقتصادی بودن خودرو در نگاه‌های مختلف متفاوت است. یعنی از نگاه مصرف‌کننده یک تعریف دارد و از نگاه تولیدکننده یک تعریف دارد. از نگاه سیاست‌گذار هم یک تعریف دارد.

وی افزود: شاید سیاست‌گذار، خودرویی را که کم‌مصرف باشد را اقتصادی بگوید، تولیدکننده خودرویی را که حاشیه سود بالاتری دارد را اقتصادی بگوید و مصرف‌کننده، خودرویی را که ارزان‌تر بخرد و نگهداری ارزان‌قیمت‌تری داشته باشد، اقتصادی بگوید.

این کارشناس صنعت خودرو تصریح کرد: واردات خودروی اقتصادی در دنیا میسر است، اما همان‌طور که گفتم، باید یک زمانی سپری شود تا بتوانیم خودرو اقتصادی و ارزان‌قیمت را وارد کنیم. در مورد تولید هم دو سه طرح در برنامه خودروسازی‌ها وجود دارد؛ هم خودرو برقی اقتصادی و هم خودرو احتراقی با موتور سه‌سیلندر اقتصادی. باید ببینیم چه زمانی این طرح‌ها نتیجه می‌دهد.

رفتن خودرو به بورس، عامل گرانی بازار بود؟

کریمی‌سنجری درباره ورود خودرو به بورس نیز گفت: بورس نسبت به فروش دستوری بهتر است، اما بورس کالا یک روش ایده‌آل برای فروش خودرو نیست و در دنیا تجربه‌نشده است.

وی با اشاره به قرعه‌کشی خودرو، افزود: بورس کالا اصلا ابزار مناسبی برای خرده‌فروشی و کالایی مثل خودرو نیست؛ آن هم با این عرضه کم. بورس کالا اگر قرار باشد توانمندی‌های خود را در کنترل قیمت نشان دهد، باید عرضه همه خودروها از طریق بورس کالا انجام شود.

این کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش که آیا رفتن خودرو به بورس کالا از سوی خودروسازان برای گران کردن قیمت‌ها مهندسی‌شده بوده است؟ عنوان کرد: در حال حاضر خودروسازان در زیان بودند و نیاز به کار مهندسی نبود.

کریمی‌سنجری ادامه داد: بورس کالا کشف قیمت نزدیک‌تری به بازار دارد، بنابراین خودبه‌خود قیمت را بالا می‌برد. بر همین اساس، با توجه به زیان بالای 200 هزار میلیارد تومانی شرکت‌های خودروساز، این رفتار طبیعی است. قیمت بازار که همیشه بالا بود، اما قیمت درب کارخانه پایین بود که آن هم با قرعه‌کشی به یک سری افراد خوش‌شانس می‌دادند؛ به قیمت این‌که صنعت خودرو زیان‌ده شود.

وی متذکر شد: بورس عامل افزایش قیمت بازار نیست، بازار سیگنال را از شاخص‌های اقتصادی می‌گیرد. در بورس کالا وقتی می‌خواهند خرید کنند، 6 میلیون نفر تلاش می‌کنند تا یک تعداد خودرو محدود را خرید کنند. آیا واقعا تقاضا برای خودرو این‌قدر است. این در حالی است که در شرایط عادی و در بهترین شرایط، بیشتر از یک میلیون و 500 هزار خودرو شماره‌گذاری نکردیم. یعنی کشش بازار این‌قدر نیست.

این کارشناس صنعت خودرو عنوان کرد: این خودرو را مردم می‌خرند و در شرایط تورمی حاکم بر اقتصاد کشور سود می‌کنند. الان شما هر چه را بتوانید با قیمت مصوب و متفاوت از قیمت بازار خرید کنید، سود کردید. گرچه الان از بازار هم خرید کنید، با توجه به تورم و افزایش نرخ ارز، سود کردید. الان از بازار خودرو بخرید و بگذارید کنار خانه، دو ماه بعد گران‌تر شده است. یعنی نگهداری پول نقد ارزشی ندارد. به عبارتی نقدینگی سرگردان در بازارها جولان می‌دهد.

چشم‌انداز پیش روی قیمت خودرو چیست؟

کریمی‌سنجری درباره چشم‌انداز پیش روی قیمت خودرو گفت: اگر واردات تسریع شود و تعداد خودروهای وارداتی هم بیشتر شود و در کنار آن، تورم در اقتصاد کنترل شود، به تبع می‌توان انتظار ثابت ماندن قیمت‌ها را داشت.

وی خاطر نشان کرد: اگر تورم به همین شکل افزایشی باشد، تعداد عرضه خودرو هم محدود باشد، قیمت خودرو در آینده افزایشی خواهد بود.