فصل تازه همکاری نفتی تهران - کاراکاس

سفر مادورو به تهران و سند همکاری راهبردی 20ساله

سفر نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا و هیات بلندپایه سیاسی و اقتصادی همراهش به تهران به دعوت ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به امضای سند جامع همکاری های راهبردی 20ساله میان دو کشور منجر شد. رئیسی پس از امضای این سند جامع همکاری های راهبردی اظهار کرد که امروز دو کشور همکاری های سازنده ای در حوزه انرژی، ساخت نیروگاه های حرارتی، تعمیر و اورهال پالایشگاه های ونزوئلا، صادرات خدمات فنی و مهندسی، عرصه های اقتصادی و کشاورزی با یکدیگر دارند. مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا نیز به عرصه های متنوع همکاری میان دو کشور از جمله در عرصه های نفت، گاز، پالایشگاه و پتروشیمی اشاره کرد.

مادورو پیش از سفر به تهران نیز از ایران به دلیل انتقال محموله های سوخت به‌شدت موردنیاز به کشورش تقدیر کرد و یادآور شد در زمانی که ونزوئلا به دلیل تحریم ها در بحرانی فلج کننده به سر می برد، ایران با ارسال بنزین به این کشور، تلاش کرد تا کمی وضعیت بحرانی این کشور را بهبود ببخشد. او در گفت وگو با هیسپان تی وی به تهدیدهای آمریکا علیه این نفتکش ها و خدمه آنها اشاره داشت و خاطرنشان کرد که این محموله ها باعث تقویت ونزوئلا و آماده سازی آن برای آغاز احیای صنعت و اقتصاد ملی نفت شد. نیکلاس مادورو در این سفر همچنین ملاقاتی با جواد اوجی، وزیر نفت داشت و در توییتر خود گفت که در دیدار با اوجی، راه هایی برای تحکیم روابط برادرانه و همکاری در مسائل انرژی به بحث گذاشته شده است.

در واقع، به نظر می‌رسد با سفر مادورو به تهران و امضای سند جامع همکاری های راهبردی میان دو کشور، همکاری های حوزه نفت و پتروشیمی میان ایران و ونزوئلا که تحت سخت ترین تحریم های نفتی ایالات متحده قرار دارند، وارد فاز تازه ای شده است. ونزوئلا دارای بزرگ‌ترین ذخایر اثبات‌شده نفت خام در سراسر جهان است، اما تحت تحریم های ایالات متحده صنعت انرژی این کشور در کنار دیگر بخش های اقتصاد این کشور با فروپاشی کامل مواجه شد. کاراکاس در حوزه انرژی، یک کشور وابسته محسوب می‌شود و خروج شرکت‌های آمریکایی و اروپایی تقریبا به تعطیلی کامل صنعت نفت این کشور منجر شد. اکنون ایران می‌تواند با گسترش همکاری در صنعت انرژی، علاوه‌بر کمک رسانی به ونزوئلا از طریق صادرات هر چه بیشتر میعانات گازی و سوخت، فرصت بسیار خوبی برای شرکت‌های ایرانی در زمینه خدمات عملیات نفتی، تعمیر و بازسازی پالایشگاه ها و زیرساخت های انرژی، انتقال و صادرات نفت خام ونزوئلا ایجاد کند.

تحویل دومین نفتکش ساخت ایران به ونزوئلا

در جریان سفر رئیس‌جمهور ونزوئلا به ایران، مراسم تحویل دومین کشتی نفتکش آفراماکس که محصول شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا) است، با حضور رئیسی و مادورو برگزار شد. نفتکش آفراماکس 2 که در این مراسم به ونزوئلا تحویل داده شد، دومین نفتکش ساخت ایران است که به این کشور تحویل داده می‌شود. این کشور آمریکای لاتین، مجموعا سفارش ساخت 4 نفتکش به ایران داده و برای هر کدام از آنها 240میلیون دلار به ایران می‌دهد.

این نفتکش جدید توانایی حمل 113‌هزار تن نفت خام، معادل 750‌هزار بشکه را داراست. ابراهیم رئیسی همچنین در این مراسم عنوان کرد که ایران دو نفتکش دیگر را نیز پس از تکمیل ساخت به ونزوئلا تحویل می‌دهد. ونزوئلا به رغم آنکه کشوری غنی از منابع نفتی است، اما ناوگان دریایی بسیار ضعیفی برای انتقال نفت خود دارد؛ زیرا در دورانی که هنوز مورد محاصره اقتصادی و تحریم نفتی قرار نگرفته بود، به تانکرهای شرکت‌های آمریکایی، اروپایی و چینی متکی بود. در سال‌های اخیر و بالاخص در دو سال گذشته، ناوگان نفتکش های ایرانی به ونزوئلا کمک کرده است تا نفت خود را به بازارهای آسیایی، ایران و چین صادر کند. در شرایطی که اکنون آمریکا برای پر کردن حفره ناشی از تحریم روسیه در بازار نفت، چشم امید به نفت ونزوئلا دارد، احتمالا کاراکاس به‌زودی شاهد افزایش تولید و صادرات طلای سیاه خود باشد و این امر فرصت درخشانی برای گسترش فعالیت ناوگان نفتکش های ایرانی ایجاد می‌کند. ضمن آنکه تلاش ونزوئلا برای کاهش وابستگی به خارج نیز احتمالا در آینده تقاضا برای سفارش ساخت و خرید نفتکش از ایران را افزایش خواهد داد.

فرصت نوسازی صنعت پالایشی ونزوئلا توسط شرکت‌های ایرانی

همکاری های انرژی ایران و ونزوئلا از زمان هوگو چاوز دائما رو به افزایش بوده است. ایران در پروژه های بسیاری برای بازسازی و اورهال پالایشگاه های ونزوئلایی در سالیان اخیر مشارکت داشته است. با توجه به عقب‌مانده بودن صنعت نفت ونزوئلا از نظر دانش فنی و عملیاتی و همچنین محدودیت‌های شدید این کشور برای تامین قطعات موردنیاز خود از خارج و عدم‌امکان ساخت آنها در این کشور، کاراکاس عملا برای تقویت و بازسازی صنعت نفت و پالایشی خود به مشارکت پیمانکاران ایرانی نیاز دارد. کما اینکه ایران در ماه اردیبهشت قراردادی 110‌میلیون‌یورویی برای تعمیر و توسعه پالایشگاه ال‌پایتو در ونزوئلا امضا کرد و اوایل خرداد نیز اعلام شد که به‌زودی نوسازی مجتمع 2پالایشگاهی پاراگونا، با ظرفیت پالایشی 955‌هزار بشکه نفت خام در روز نیز توسط متخصصان ایرانی انجام می‌شود.

پاراگونا یکی از بزرگ‌ترین پالایشگاه های جهان محسوب می‌شود که تنها با 17‌درصد از ظرفیت خود فعال است؛ اما حالا با اقدام شرکت‌های دولتی ایرانی، نیروی کار و متخصص ایران تا سال آینده در ونزوئلا مستقر خواهد شد تا عملیات نوسازی این پالایشگاه بزرگ را آغاز کند. شرکت‌های ایرانی پیش‌تر نیز قطعاتی برای راه اندازی مجدد یک واحد تولید بنزین به این پالایشگاه عرضه کرده بودند. صنعت نفت و بالاخص بخش پالایشی ونزوئلا، تحت‌تاثیر سو‌ءمدیریت، تحریم های بسیار شدید، عدم‌سرمایه‌گذاری کافی و فروپاشی اقتصادی این کشور، در سال‌های اخیر ویران شده است. این ویرانی در بخش زیرساخت های نفتی ونزوئلا چشمگیر بوده و حالا دولت این کشور پس از عبور از فاز بحرانی و دستیابی به ثباتی نسبی، برای بازسازی و نجات صنعت نفت خود به همکاری ایران نیاز دارد.

کاراکاس، مشتری قابل‌اعتماد نفتی

سمت دیگر همکاری های نفتی ایران و ونزوئلا در زمینه تجارت و مبادله نفت، میعانات گازی و سوخت است که پتانسیل بالایی برای تقویت صنعت نفت و اقتصاد هر دو کشور دارد. ونزوئلا تحت تحریم های نفتی آمریکا تقریبا تمامی سهم خود در بازار نفت را از دست داد و این مساله همزمان با بحران کووید -19 باعث شد تا کاراکاس در تامین بنزین موردنیاز خود نیز با وضعیتی بحرانی دست و پنجه نرم کند. در آن زمان اعزام نفتکش های ایرانی حامل بنزین، نقطه آغازی برای فصل جدید همکاری های طرفین شد.

پس از ارسال بنزین برای کاراکاس، ایران و ونزوئلا بر سر یک قرارداد سوآپ به توافق رسیدند که در آن شرکت نفت دولتی ونزوئلا میعانات گازی ایران را برای رقیق کردن و فرآوری نفت فوق‌سنگین صادراتی خود دریافت کند. از آن زمان به بعد، ونزوئلا چند محموله میعانات گازی از ایران دریافت کرده تا بتواند از طریق مخلوط کردن آن با شاخص نفت فوق‌سنگین خود، نفت خود را مناسب صادرات به بازارهایی مانند چین کند. همچنین این کشور از اواخر ماه اردیبهشت واردات نفت خام سنگین از ایران را برای تغذیه پالایشگاه های داخلی خود آغاز کرده است.

در واقع، با توجه به آنکه ونزوئلا با کمبود متناوب سوخت مواجه است و تولید نفتی بسیار محدود و اندکی دارد که قاطبه آن شاخص های نفتی بسیار سنگینی هستند که مناسب خوراک پالایشگاه های این کشور نیستند، ایران در ماه های اخیر نقشی کلیدی در تامین خوراک موردنیاز پالایشگاه های این کشور داشته است. ونزوئلایی ها به دنبال تامین گریدهای متوسط و سبک نفت خام برای پالایشگاه های خود است و ایران می‌تواند با ادامه عرضه نفت به این کشور از یک‌سو صادرات خود را افزایش دهد و از طرف دیگر نیز به گسترش عملیات پالایشگاه های ونزوئلایی که برای عملیات خود به کمک های فنی و قطعات تامین‌شده از سوی ایران متکی هستند، کمک کند تا بنزین و گازوئیل بیشتری تولید کنند. لازم به ذکر است که تعمیر و نوسازی پالایشگاه های ونزوئلا توسط ایران که در بسیاری از موارد نیاز به تغییر نوع خوراک نفتی خود دارند، پتانسیل بالقوه بزرگی را برای افزایش صادرات نفت ایران برای خوراک پالایشگاه های ونزوئلایی فراهم می‌کند تا بازاری دائمی برای نفت خام ایران در دوران های تحریمی و غیرتحریمی ایجاد کند.

در حال حاضر که آمریکا در تلاش است تا با تضعیف رژیم تحریم های نفتی علیه ونزوئلا، نفت این کشور را به بازار برگرداند، این کشور به میعانات گازی برای رقیق کردن نفت فوق‌سنگین خود نیاز بیشتری خواهد داشت. این امر موقعیت خوبی برای ایران ایجاد می‌کند تا بتواند صادرات میعانات گازی به این کشور را افزایش دهد. همچنین ایران می‌تواند از محصولات پالایشی این کشور که مصرف داخلی چندانی در ونزوئلا ندارند و امکان صادرات آنها نیز به دلیل تحریم ها برای کاراکاس میسر نیست، استفاده کند و فرآورده هایی مانند سوخت جت را که به‌شدت در ایران موردنیاز است از پالایشگاه های این کشور دریافت کند.