ما خیلی به توافق نزدیک بودیم اما واشنگتن نخواست / سیاست «غنیسازی صفر» ممکن نیست
وزیر خارجه کشورمان گفت: ما خیلی به توافق نزدیک بودیم و در پنج دور مذاکرات به راهحلهایی رسیدیم که میتوانست مشکل را حل کند. اما این راهحلها در واشنگتن رد شد و در نهایت نیروهای خواهان جنگ در آنجا غالب شدند.
به گزارش مشرق، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان، در گفتوگویی اختصاصی با برنامه «مع موسی الفرعی» در مسقط، درباره سفر اخیر خود به عمان، نقش این کشور در فعالیتهای میانجیگرانه، تجربه مذاکرات گذشته ایران و آمریکا، و دلایل ناکامی گفتوگوهای سال گذشته توضیحات تفصیلی ارائه کرد.
عراقچی در ابتدای این مصاحبه، نشست برگزارشده در مسقط را «نشستی بسیار مهم و بسیار جالب درباره موضوع میانجیگری» توصیف کرد و گفت که سلطنت عمان امروز بهعنوان کشوری شناخته میشود که «در عرصه میانجیگری بین کشورها وزن و صدای مهمی دارد».
او افزود که این نقش، «سنتی دیپلماتیک، مهم و ریشهدار» است که عمان سالها دنبال کرده و جمهوری اسلامی ایران نیز از این ظرفیت بهره برده است.
وزیر خارجه کشورمان در توضیح سابقه این همکاری گفت: «ما در سال 2010 گفتگوهایی را با طرف آمریکایی در عمان آغاز کردیم که بهصورت پنهانی برگزار میشد. آن گفتوگوها آغاز روند مذاکرات مرتبط با برنامه جامع اقدام مشترک بود و به شروع مذاکرات رسمی بر سر برجام انجامید و در نهایت به توافق ختم شد.»
عراقچی با اشاره به تلاشهای اخیر مسقط نیز اظهار داشت: «سال گذشته نیز عمان دوباره نقش میانجی میان ایران و آمریکا را بر عهده گرفت. عمان مدیریت مذاکرات غیرمستقیم بین دو طرف را برعهده داشت؛ اما این بار، متأسفانه نتیجه موفقی حاصل نشد.» او گفت این مذاکرات در پنج دور انجام شد و طرفین برای دور ششم آماده میشدند، اما «طرف آمریکایی مسیر دیپلماتیک و تلاشهای میانجیگرانه را نقض کرد».
وزیر خارجه ایران درباره نشست اخیر در مسقط توضیح داد که این نشست «با هماهنگی یک مؤسسه نروژی و چند مؤسسه اروپایی دیگر» و با محوریت تبادل تجربیات کشورها در زمینه میانجیگری برگزار شد.
او افزود: «بحثها بسیار سودمند بود. محور آن نیز این واقعیت بود که حقوق بینالملل و نظامهای بینالمللی، متأسفانه تحت تأثیر گرایش آمریکا به استفاده از زور در روابط بینالملل قرار گرفتهاند.»
عراقچی ادامه داد: به همین دلیل «روابط بینالملل از حالت مبتنی بر قانون، به روابطی مبتنی بر زور تغییر یافتهاند» و نشانههای آن در «مداخلات نظامی دلخواه و اجرای عملیات ترور در هر نقطهای که اراده کنند» دیده میشود؛ روندی که به تعبیر او «نگرانی جدی جهانی» ایجاد کرده است.
در پاسخ به این پرسش که آیا اکنون باب میانجیگری میان ایران و طرفهای دیگر باز است، عراقچی تأکید کرد: «باب مذاکره و میانجیگری همیشه باز است، مشروط بر آنکه قواعد رعایت شود.»
او گفت اصل نخست مذاکره این است که طرفین «با نیت واقعی برای تبادل منصفانه و برابر» وارد شوند و نه با هدف تحمیل خواستهها. علت اصلی مشکل در روابط ایران و آمریکا، رویکرد آمریکا مبتنی بر تحمیل خواستههاست؛ اگر آمریکا آمادگی خود را برای یک توافق عادلانه و متوازن نشان دهد، ایران قطعاً موضوع را بررسی خواهد کرد. ما هیچگاه میز مذاکره را ترک نکردهایم.
در بخش دیگری از مصاحبه، مجری از وزیر خارجه کشورمان پرسید چرا برخلاف مذاکرات سال 2010، گفتوگوهای اخیر علنی شد؛ عراقچی توضیح داد که ناکامی مذاکرات ربطی به علنیبودن نداشت، بلکه «به دلیل طمع و زیادهخواهی آمریکا» بود.
او یادآور شد مذاکرات سال 2010 نیز ابتدا پنهانی بود اما بعدها علنی شد و به مذاکرات 1+5 انجامید. مذاکرات اخیر نیز میتوانست چنین مسیری را طی کند، اما «آمریکا با سیاست غنیسازی صفر وارد مذاکره شد»؛ سیاستی که ایران از ابتدا آن را «غیرممکن» اعلام کرده است.
عراقچی گفت: «هیچ کشوری را نمیتوان از حق مشروعش محروم کرد، اما میتوان شفافیت و اعتمادسازی را مطالبه کرد و ما آماده آن هستیم. اما چشمپوشی از حقوق اساسیمان هرگز مطرح نیست.»
وزیر خارجه کشورمان در ادامه گفت: «اگر غنیسازی صفر میخواهید، توافقی میان ما نخواهد بود. اما اگر بمب صفر میخواهید، ما توافق خواهیم کرد. عوامل داخلی در آمریکا نمیخواستند مذاکرات به نتیجه برسد و همین مانع توافق شد».
در بخشی دیگر از مصاحبه، مجری از نزدیک بودن دو طرف به حصول توافق پیش از حمله به تهران پرسید. عراقچی در پاسخ تصریح کرد: «ما خیلی به توافق نزدیک بودیم و در پنج دور مذاکرات، راهحلهای متعددی بررسی و به راهحلهایی رسیده بودیم که میتوانست مشکل را حل کند؛ اما این راهحلها در واشنگتن رد شد و نیروهای خواهان جنگ در آنجا غالب شدند.»
در ادامه، در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا تهران همچنان عمان را تنها میانجی معتبر میان ایران و آمریکا میداند، عراقچی گفت: «ما عمان را بهدلیل سابقه درخشانش در میانجیگری انتخاب کردیم، کاملاً به حسن نیت برادرانمان در عمان و به خرد سلطان معظم اعتماد داریم.»
او تأکید کرد که مشکل اخیر میان ایران و آمریکا «نه مربوط به میانجی است و نه سازوکار میانجیگری»، بلکه «در ماهیت رویکرد آمریکا» ریشه دارد.
عراقچی گفت: نخستین موشکی که اسرائیل در جریان حملات اخیر شلیک کرد، «عملاً وسط میز مذاکره فرود آمد» و این رفتار را «توهینی آشکار به دیپلماسی، مذاکره، میانجیگری و البته به عمان» خواند.