محرم و فرصت‌های مشارکت اجتماعی پس از بحران
در روزهایی که ایران هنوز در حال ترمیم زخم‌های جنگ 12روزه است، محرم فرصتی تازه برای همدلی، حضور و مشارکت اجتماعی مردم فراهم کرده؛ مشارکتی از جنس سیاهی عزاداری و روشنی خدمت.
به گزارش مشرق، تنها چند روز از پایان جنگ 12روزه ایران و رژیم صهیونیستی می‌گذرد؛ جنگی که با تجاوز مستقیم دشمن به حریم آسمان ایران آغاز شد و با پاسخ قاطع و هوشمندانه نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، با اعلام آتش‌بس از سوی آمریکا و اسرائیل پایان یافت. اما این پایان نظامی، لزوماً پایان التهابات اجتماعی، رسانه‌ای و روانی برای مردم نبود. در چنین شرایطی، محرم از راه رسید. ماهی که از دیرباز نه‌تنها فصل عزاداری و حزن است، بلکه بستر عظیمی برای همدلی، بازسازی سرمایه اجتماعی و تقویت مشارکت‌های مدنی نیز به شمار می‌آید.
اکنون سؤال اینجاست: ما مردم، هیأتی‌ها، فعالان فرهنگی، نخبگان اجتماعی و نهادهای مردمی، چگونه می‌توانیم از ظرفیت‌های بی‌نظیر محرم در این فضای پسا - بحران، برای خلق مشارکت معنادار در جامعه بهره بگیریم؟
راه‌اندازی پویش‌های مردمی «مرهم عاشورا»
در روزگاری که آسیب‌دیدگان جنگ رسانه‌ای و روانی نیاز به همدلی و امید دارند، هیات ها می‌توانند در کنار مجالس عزا، پویش‌هایی با محوریت «مرهم عاشورا» راه بیندازند؛ از تهیه بسته‌های فرهنگی برای خانواده‌های داغدار شهدا تا کمک به بازسازی روحی محلاتی که در بحران دچار اضطراب عمومی شده‌اند. نام این پویش‌ها می‌تواند رنگ و بوی حسینی داشته باشد، مثلاً «به عشق حضرت زینب (س)»، یا «همدلانه با مردم داغ‌دیده»
روضه‌های ترکیبی: تلفیق حماسه و تحلیل
هیأت‌ها امسال می‌توانند بخش ویژه‌ای به‌عنوان «روضه تحلیل» طراحی کنند؛ محلی که در آن خطبا و تحلیل‌گران اجتماعی یا سیاسی به تبیین وقایع اخیر (جنگ 12روزه، قدرت بازدارندگی ایران، نقش آمریکا و صهیونیسم و...) بپردازند و بعد از آن مداح با ربط‌دادن این موضوعات به عاشورا، فضای هیجانی روضه را تکمیل کند. این ترکیب هم معرفتی است و هم اثربخش در جهاد تبیین.
هیأت‌های سیار امید: عزاداری در محله‌های اضطراب‌زده
برخی مناطق، به‌ویژه در پایتخت و شهرهای مرزی، طی بحران اخیر دچار اضطراب و ناامنی روانی شدند. هیئات ها می‌توانند دسته‌جاتی از جوانان خود را به این مناطق اعزام کنند تا با راه‌اندازی عزاداری‌های خیابانی، اجرای نقالی عاشورا، پخش نذری و گعده‌های معرفتی، روحیه مردم را بازیابی کنند. این کار مشابه موکب‌های اربعین، اما در دل محله‌های داخلی کشور خواهد بود.
شب‌های گفت‌وگو با نوجوانان؛ از کربلا تا قاسم‌ها
نوجوانان در این بحران، هم مخاطب رسانه‌های دشمن بودند و هم قهرمان روایت ملی. حالا وقت آن است که هیئات فضایی تعاملی برای گفت‌وگوی آزاد با نوجوانان فراهم کنند: درباره ترس‌ها، شجاعت‌ها، پرسش‌ها و قهرمان‌هایی که شبیه حاج قاسم سلیمانی در دلشان جوانه زده. این گفت‌وگوها می‌تواند در قالب شب‌های نوجوان برگزار شود و الگوسازی مناسبی نیز در پی داشته باشد.
نذرهای نوین؛ از نان شب تا نذر امنیت روانی
نذر فقط غذای نذری نیست. در شرایط پساجنگ، نذر لبخند، نذر مشاوره روان‌شناختی رایگان، نذر کلاس‌های آموزش سواد رسانه‌ای و مقابله با جنگ روایت‌ها، می‌تواند مصادیق جدید نذرهای محرم باشد. روانشناسان، اساتید دانشگاه، مربیان مهارت‌های زندگی و روحانیون می‌توانند برای این نذرها پای کار بیایند.
بازنمایی هنری مقاومت مردم در قالب‌های عزاداری
گروه‌های تئاتر خیابانی، تعزیه‌خوانان و هنرمندان مذهبی می‌توانند در ایام محرم امسال روایت مقاومت مردم ایران در جنگ 12روزه را در کنار صحنه‌های عاشورا بازآفرینی کنند. مثلاً تلفیق نقش حضرت عباس (ع) با روایت سربازان پدافند هوایی، یا بازنمایی لحظه‌ای که مردم تهران در شب حمله، قرآن به‌دست در خانه‌هایشان ماندند.
ثبت تاریخ شفاهی مقاومت مدنی در هیات
هیأت‌ها امسال می‌توانند به جای صرفاً مداحی و سخنرانی، بخش‌هایی برای روایت‌گری مردمی از بحران اخیر فراهم کنند. مردم در این جنگ، قهرمانان ناشناخته‌ای بودند: پدری که بچه‌اش را آرام کرد تا از پناهگاه نترسد، پرستاری که شبانه در اورژانس باقی ماند، نوجوانی که در فضای مجازی پاسخ شایعه‌ها را داد. این‌ها را باید ثبت کرد. در قالب پادکست‌های هیأتی، روایت‌نویسی در فضای مجازی، یا حتی شب روایت در کنار روضه.
شعار محوری امسال: ایران، حسین تا ابد پیروز است
امسال محرم، شعار هیات تنها محدود به «یاحسین» یا «لبیک یا زینب» نیست. با توجه به انتخاب شعار سراسری «ایران، حسین تا ابد پیروز است»، می‌توان از این شعار به‌عنوان محور وحدت‌بخش هیات در سراسر کشور بهره برد و در کنار آن، شعارهای مکملی الهام‌گرفته از مقاومت ملت ایران در جنگ اخیر و آموزه‌های عاشورا نیز طراحی کرد؛ شعارهایی مانند:«محرم یعنی امنیت از راه مقاومت»، «ما ملتِ زینبیم، از حمله نمی‌هراسیم»، و «هر هیأت یک سنگر» که می‌توانند فضای جدیدی در دیوارنوشته‌ها، پرچم‌ها، موکب‌ها و رسانه‌های محلی ایجاد کنند و روحیه عزت‌محور هیئات را در این روزهای حساس به نمایش بگذارند.
محرم تنها ماه گریه و عزاداری نیست. محرم یک میدان تمرین است؛ برای ایستادن، برای ساختن، برای همدل بودن. در روزگاری که دشمن با جنگ روایت‌ها و عملیات روانی به میدان آمده، محرم بهترین فرصت برای بازسازی قدرت نرم اجتماعی ماست. اگر هر هیأت، هر خانواده، و هر جوان، سهمی در این مشارکت معنادار ایفا کند، خواهیم دید که خیمه‌های حسین، هنوز هم ستون‌های استوار امید در این سرزمین‌اند.
منبع: ایرنا
