محصولات اصلاح‌شده ژنتیکی کجا رشد می‌کنند؟

اگرچه بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا محصولات تراریخته را تولید نمی‌کنند، اما اروپا یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان این نوع محصولات در جهان است.

به گزارش خبرنگار مهر، جمعیت جهان تا سال 2050 میلادی 2 میلیارد نفر افزایش یافته و به حدود 9.7 میلیارد نفر می‌رسد. این امر فشار زیادی بر بخش کشاورزی وارد می‌کند تا غذای کافی برای تغذیه مناسب همه را تولید کند. پیش بینی می‌شود تقاضا برای غذا 70 درصد افزایش پیدا کند.

چالش تأمین غذا این حجم جمعیت، کارشناسان را از امروز به فکر چاره اندیشی واداشته است. در این راستا حسین شیرزاد، تحلیلگر کشاورزی توسعه در یادداشتی اختصاصی برای مهر نوشت، کشاورزی محصولات تراریخته از اواسط دهه 1990 به شدت افزایش یافته است و محصولات اصلاح شده ژنتیکی به طور گسترده در برخی از نقاط جهان مانند ایالات متحده و بخش‌هایی از آمریکای جنوبی رشد می‌کنند؛ اما در اتحادیه اروپا و بسیاری از کشورهای آفریقایی محدودتر هستند.

بر اساس گزارش سرویس بین‌المللی برای دستیابی به کاربردهای کشاورزی - بیوتکنولوژی در سال 2019، بیش از 190 میلیون هکتار از محصولات دستکاری شده ژنتیکی در سراسر جهان، منطقه‌ای تقریباً به اندازه مکزیک، کاشته شد.

آمار کشت تراریخته‌ها چقدر است؟

جدیدترین داده‌های سرویس بین‌المللی برای دستیابی به کاربردهای کشاورزی - بیوتکنولوژی (ISAAA) نشان می‌دهد که بیش از 18 میلیون کشاورز در 29 کشور، از جمله 19 کشور در حال توسعه، بیش از 190 میلیون هکتار محصولات GMO را در سال 2019 کاشتند. این نشان دهنده افزایش 5.7 درصدی نسبت به سال 2015 و بالاترین سطح پذیرش محصولات بیوتکنولوژی از زمان شروع کشت در سال 1996 است.

کشورهایی که محصولات GMO تولید می‌کنند عبارتند از ایالات متحده، اروگوئه، ویتنام، آرژانتین، استرالیا، بنگلادش، بولیوی، برزیل، کانادا، شیلی، چین، کلمبیا، کاستاریکا، جمهوری چک، هندوراس، هند (فقط پنبهBt)، مالاوی، مکزیک، میانمار، نیجریه، پاکستان، پاراگوئه، فیلیپین، پرتغال، آفریقای جنوبی، اسلواکی، اسپانیا، سودان، سوازیلند و زامبیا.

در حال حاضر تعدادی از کشورهای در حال توسعه، کشت محصولات تراریخته را اغلب به صورت موردی اجازه داده‌اند. این کشورها عبارتند از کنیا، زیمبابوه (ذرت)، بورکینافاسو و کوبا (ذرت و سویا) در حالی که در آفریقا، بیشتر کشورها مانند نیجریه، سودان، اتیوپی، مالاوی و اسواتینی پنبه تراریخته کشت می‌کنند؛ آفریقای جنوبی سه محصول مختلف تراریخته را کشت می‌کند که عبارتند از سویا، ذرت و پنبه. همچنین از بین تازه واردان به باشگاه تراریخته مالاوی، اتیوپی و نیجریه نسبتاً تولیدکنندگان محصولات تراریخته جدید هستند که از سال 2019 شروع به کار کردند.

ISAAA (یک سازمان غیرانتفاعی فعال در حوزه تراریخته‌ها) در سال 2020 گزارش داد، 5 محصول بیوتکنولوژی کاشته شده در همه این کشورها، 99 درصد از سطح زیر کشت بیوتکنولوژی جهانی را به خود اختصاص داده‌اند. این محصولات که در بیش از یک میلیون هکتار زمین کاشته شده‌اند عبارتند از سویا (95.9 میلیون هکتار) و پس از آن ذرت (58.9) میلیون هکتار، پنبه (24.9) میلیون هکتار، کلزا (10.1) میلیون هکتار و یونجه (1.2) میلیون هکتار.

سطح جهانی محصولات زراعی بیوتکنولوژی 112 برابر از 1.7 میلیون هکتار در سال 1996 به 190.4 میلیون هکتار در سال 2019 افزایش یافت. این امر باعث می‌شود محصولات بیوتکنولوژی سریع‌ترین فناوری زراعی پذیرفته شده در چند وقت اخیر باشد.

اگرچه بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا محصولات تراریخته را تولید نمی‌کنند، اما اروپا یکی از بزرگترین مصرف کنندگان آن در جهان است.

سالانه بیش از 30 میلیون تن ذرت بیوتکنولوژیکی و سویا برای خوراک دام وارد می‌شود و اروپا را به بزرگترین مصرف کننده منطقه‌ای تراریخته در جهان تبدیل کرده است. در اروپا فقط دو کشور، اسپانیا و پرتغال کشت محصولات تراریخته را پذیرفتند. این 2 کشور فقط ذرت تراریخته را کشت می‌کنند.

در آسیا پاکستان، هند، میانمار پنبه تراریخته کشت می‌کنند. بنگلادش تنها کشوری است که BT Brinjal را در سراسر جهان کشت می‌کند. اندونزی فقط نیشکر تراریخته را کشت می‌کند، در حالی که ویتنام و فیلیپین فقط بر روی کشت ذرت تراریخته متمرکز هستند. چین پاپایای و پنبه تراریخته را کشت می‌کند.

در اقیانوسیه، استرالیا تنها کشوری است که محصولات تراریخته مانند پنبه، یونجه و گلرنگ تراریخته را کشت می‌کند. استرالیا تولیدکننده انحصاری گلرنگ تراریخته است. از سال 1996، در مجموع 2.7 میلیارد هکتار محصولات بیوتکنولوژیک کاشته شده است.

در هند، 6 میلیون کشاورز در سال 2019 در 11.9 میلیون هکتار پنبه Bt کاشتند. جالب اینجاست که ژاپن کشت محصولات تراریخته را تأیید کرده اما هیچ کدام را هنوز نکاشته است.

بیشترین محصولات تراریخته پذیرفته شده در جهان

در سال 2019 معادل 190.4 میلیون هکتار محصولات بیوتکنولوژی توسط 29 کشور (24 کشور در حال توسعه و 5 کشور صنعتی) کشت شده است. کشورهای در حال توسعه 56 درصد از سطح زیر کشت بیوتکنولوژی جهانی را در مقایسه با 44 درصد برای کشورهای صنعتی رشد دادند. 42 کشور دیگر (16 به‌علاوه 26 کشور اتحادیه اروپا) محصولات بیوتکنولوژیکی را برای غذا، خوراک و فرآوری وارد کردند. بنابراین، در مجموع 72 کشور محصولات بیوتکنولوژیکی را پذیرفته‌اند 29 کشور کاشته و 43 کشور فقط واردات تراریخته داشته‌اند.

بیشترین محصولات زیست فناوری پذیرفته شده توسط 29 کشور سویا، ذرت، پنبه و کلزا بود. سویا با 91.9 میلیون هکتار با 4 درصد کاهش نسبت به سال 2018، 48 درصد از سطح زیر کشت بیوتکنولوژی جهان را به خود اختصاص داده است.

پس از آن ذرت (60.9 میلیون هکتار)، پنبه (25.7 میلیون هکتار) و کلزا (10.1 میلیون هکتار) قرار دارند. حال اگر بر اساس سطح زراعی جهانی برای محصولات منفرد بیان کنیم، 79 درصد پنبه، 74 درصد سویا، 31 درصد ذرت و 27 درصد کلزا، محصولات بیوتکنولوژی در سال 2019 بودند.

در این سال محصولات بیوتکنولوژی متنوع‌تر شدند. در جهان امروز محصولات بیوتکنولوژی فراتر از 4 محصول بزرگ (ذرت، سویا، پنبه و کلزا) هم گسترش یافته‌اند تا انتخاب‌های بیشتری را برای بسیاری از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان مواد غذایی در جهان فراهم کنند.

این محصولات بیوتکنولوژی شامل یونجه (1.3 میلیون هکتار)، چغندرقند (473 هزار هکتار)، نیشکر (20 هزار هکتار)، پاپایا (12 هزار هکتار)، گلرنگ (3.5 هزار هکتار)، بادمجان (2.265 هکتار) و بیش از 1000 هکتار کدو، سیب و آناناس است. علاوه بر این، تحقیقات محصولات بیوتکنولوژی که توسط مؤسسات بخش دولتی انجام می‌شود شامل برنج، موز، سیب زمینی، گندم، نخود، نخود کبوتر و خردل با ویژگی‌های مختلف اقتصادی مهم و با کیفیت تغذیه‌ای بالا است که برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان مواد غذایی در کشورهای در حال توسعه مفید تشخیص داده شده است.

ایالات متحده آمریکا در سال 2019 با 71.5 میلیون هکتار، کشت محصولات بیوتکنولوژیکی را رهبری کرد و پس از آن برزیل (52.8 میلیون هکتار)، آرژانتین (24 میلیون هکتار)، کانادا (12.5 میلیون هکتار) و هند (11.9 میلیون هکتار) قرار دارند. در مجموع 172.7 میلیون هکتار که 91 درصد از مساحت جهان را نشان می‌دهد. بنابراین، از محصولات بیوتکنولوژی بیش از 1.95 میلیارد نفر در 5 کشور یا 26 درصد از جمعیت فعلی جهان (7.6 میلیارد نفر) سود برده‌اند.