محک آماری فضاهای فرهنگی در ایران

سینماها

تعداد سالن های سینماها یکی از مصادیق فضاهای فرهنگی در کشور به شمار می‌رود. هر چند تعداد سالن های تازه‌تاسیس در طول سال‌های اخیر در کشور افزایش یافته، اما آمارها نشان می‌دهد هرساله تعدادی از سالن های فعال نیز به حالت تعطیل درمی آیند و تعداد متقاضیان برای تعطیلی این مراکز نیز روز به‌روز در حال افزایش است، تا آنجا که موضوع انحلال سینماهایی که به دلایل موجه قادر به ادامه فعالیت نیستند در آیین‌نامه جدید سالن های نمایش فیلم در نظر گرفته شده است. طبق آمار تعداد سالن های سینما در سال 1364، 231 سالن بود. این رقم در سال 1396 به 539 سالن، و در سال 1400 به 744 سالن رسیده است که 51 سالن غیرفعال هستند. براساس آخرین آماری که سازمان سینمایی منتشر کرده هم اکنون 170 سالن درحال ساخت در کشور داریم. طبق آمارهای به‌دست آمده، استان تهران با 233 سالن، خراسان رضوی با 61 سالن و اصفهان با 53 سالن بیشترین تعداد سالن های فعال سینما را در سطح کشور دارند. همچنین استان زنجان با 4 سالن، ایلام با 3 سالن و کهگیلویه و‌بویراحمد با 2 سالن کمترین تعداد سالن های فعال سینما را در سطح کشور دارند.

کتابخانه ها

کتابخانه ها نیز از مهم‌ترین فضاهای فرهنگی محسوب می شوند که اگرچه در سال‌های اخیر برای تجهیز آنها گام های اساسی برداشته شده، اما همچنان با آمارهای جهانی در این زمینه فاصله دارند. با توجه به اینکه سرانه استاندارد جهانی فضای مطالعه هشت مترمربع به ازای هر 100 نفر است، به عنوان مثال این میزان در استانی چون کهگیلویه‌و‌بویراحمد 60/ 2مترمربع در این استان است. براساس گزارشی که در این اطلس تدوین و منتشر شده، در سطح کشور سه هزار و 588 کتابخانه عمومی وجود دارد و زمینی به وسعت دو میلیون و 900‌هزار مترمربع به این مراکز اختصاص یافته است. برای مرور وضعیت کتابخانه ها نیز می‌توان گفت، استان تهران با 348 کتابخانه، اصفهان با 294 کتابخانه و فارس با 250 کتابخانه، بیشترین تعداد کتابخانه‌های عمومی را از آن خود کرده اند. همچنین 296 کتابخانه عمومی با زیربنایی بیش از 347‌هزار مترمربع در حال ساخت است. نکته حایز اهمیت در این آمار این است که تعداد فضاهای فرهنگی موجود در برخی از استان ها که به لحاظ تعداد، حائز بالاترین رتبه ها هستند، در ارزیابی ای که مبتنی بر مؤلفه های مختلف اعم از وسعت، جمعیت و... صورت گرفته، از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند. یعنی هرچند بیشترین تعداد را دارند، اما به لحاظ سرانه با چالش هایی مواجه‌اند. برای مثال، شاخص میزان دسترسی به کتابخانه های عمومی در استان تهران که بیشترین تعداد کتابخانه عمومی را در سطح کشور دارد، برابر 2/ 48 به ازای هر صدهزار نفر است که این رقم از شاخص کل کشور، پایین تر است و استان تهران در رتبه سی ام قرار می‌گیرد.

تماشاخانه ها

یکی دیگر از مصادیق فضاهای فرهنگی، «تماشاخانه های تئاتر» است. در ایران یک هزار و 458 تماشاخانه وجود دارد که این تعداد، 364‌هزار صندلی دارند. استان تهران با 165 تالار نمایش، اصفهان 105 و فارس با 100 تالار در ترتیب تعداد تالارهای نمایش استان ها حایز رتبه های نخست هستند. البته بسیاری از شهرستان های کشور نیز فاقد سالن نمایش هستند، از این رو یا در آنها اصلا نمایشی اجرا نمی‌شود یا اگر می‌شود با گروه‌های غیرحرفه ای در سالن های غیر‌مرتبط انجام می‌شود. از این رو پرداختن به مقوله عدالت فرهنگی از این منظر به کلی بیراه است. البته بار بسیاری از کمبودها را به‌ویژه در شهرستان ها نهادهای دیگر بر دوش می کشند؛ به عنوان مثال 1039 مرکز وابسته به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و 1131 کانون فرهنگی و تربیتی وزارت آموزش و پرورش در کشور فعال‌اند و نقش مهمی در پرورش خلاقیت و استعدادهای هنری کودکان و نوجوانان ایفا می‌کنند.