مرز بین خاطره‌نگاری و تاریخ شفاهی را بشناسیم

یک استاد تاریخ گفت: مرزی بین مفاهیم خاطره نگاری، روزنوشت، خود نوشت، روزنامه نگاری و زندگینامه نویسی با مصاحبه تاریخ شفاهی وجود ندارد و این از آسیب‌های نظری جدی در حوزه تاریخ شفاهی است.

به گزارش خبرنگار مهر، نشست علمی آسیب شناسی تاریخ شفاهی با عنوان «شیوه و روش پژوهش یا قالب و گونه‌ی نگارشی» توسط معاونت آموزش و پژوهش موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در ادامه سلسله نشست‌های علمی تخصصی این موزه با حضور مصطفی نیکنام مسئول تاریخ شفاهی موزه، محمد قاسمی پور، یحیی نیازی، نصرت الله صمدزاده و محمود عزیزی استاد تاریخ پیش از ظهر امروز سه شنبه 3 مرداد در سالن قصر شیرین موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد.

در ابتدا این نشست علمی محمود عزیزی گفت: مرزی بین مفاهیم خاطره نگاری، روزنوشت، خود نوشت، روزنامه نگاری و زندگینامه نویسی با مصاحبه تاریخ شفاهی وجود ندارد و این از آسیب‌های نظری جدی در حوزه تاریخ شفاهی است. شاید مرز این دو برای مخاطب خیلی فرقی نداشته باشد چون خاطره و یاد و ذهن مصالح اولیه همه مفاهیمی که گفتیم می‌باشد.

وی ادامه داد: در خاطره نگاری فرد محور است و هر چیزی را که دوست دارد می‌گوید و از آرایه ادبی استفاده می‌کنیم اما مصاحبه تاریخ شفاهی تاریخ محور و رویداد محور می‌باشد نیاز به مصاحبه از فرد داریم و فرد در مصاحبه مطالب و خاطرات مهم؛ آنچه که برای جامعه مهم است را می‌گوید.

در ادامه این نشست یحیی نیازی گفت: در حوزه دفاع مقدس مرکز واحدی که مصاحبه تاریخ شفاهی را نظارت کند، ملاک و معیار مشخص کند که بر چه اساسی کار کنیم وجود ندارد، بلکه با تعدد مراکز در این حوزه مواجه هستیم که این یک آسیب پایه‌ای و ریشه‌ای است.

وی افزود: عدم توجه به ابعاد مختلف از آسیب‌های دیگر این حوزه است. در تاریخ شفاهی ابعاد مختلف را در نظر نمی‌گیریم. همیشه دنبال فرمانده‌ای می‌رویم که کار خاص را انجام داده است. به ابعاد فنی مهندسی، مخابرات و الکترونیک، بهداشتی اجتماعی و انسانی جنگ کم‌تر پرداخته می‌شود.

صمدزاده یکی دیگر از سخنرانان این نشست علمی گفت: سوالاتی که پژوهشگرها از مصاحبه شونده‌ها می‌پرسند باید با توجه به نیازهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی باشد که در آینده به آن نیاز است. فقدان کرسی نقد تاریخ شفاهی و شناخته نشدن این حوزه در کتابخانه‌ها به عنوان یک گونه، از آسیب‌های این حوزه است که باید بررسی و به آن پرداخته شود.

در پایان این نشست علمی محمد قاسمی پور گفت: صراحت و بی تعارفی در موضوعات علمی نداریم. در سالانه‌های دفاع مقدس که می‌خواهیم کتاب انتخاب کنیم در اینجا هم مرز بین تاریخ شفاهی و خاطره شفاهی را تشخیص نمی‌دهند.

وی افزود: مخاطب مصاحبه تاریخ شفاهی از خواص می‌باشند. می‌خواهیم چیزی را که برای خواص می‌باشد به صورت خام به عوام عرضه کنیم؛ این ارائه باعث ورود آسیب‌ها به این حوزه شده است. ارکان تاریخ شفاهی را باید مبتنی بر زیست بوم و محله خودمان بنویسیم زیرا تاریخ شفاهی گره‌های تنگاتنگی با مؤلفه‌های جفرافیایی دارد.