معامله‌گران در موقعیت انتظار

پیگیری روند معاملات شنبه نشان داد که با وجود شروعی مثبت و پرانرژی، عرضه‌ها در میانه بازار شدت گرفت و بسیاری از نمادها را روانه محدوده‌های منفی کرد؛ موضوعی که توجه به ریسک‌های بیرونی و احتیاط معامله‌گران را نشان می‌داد. اما ماجرا در همین‌جا پایان نیافت. در دقایق پایانی بازار، خریداران بار دیگر قدرت گرفتند و توانستند بر فروشندگان غلبه کنند؛ به‌طوری‌که نماگرها نه‌تنها از کف روزانه فاصله گرفتند، بلکه حتی سقف روزانه خود را هم پشت سر گذاشتند. این بازگشت تقاضا در انتهای معاملات، سیگنالی مهم از اعتماد سهامداران به عوامل بنیادی و ارزندگی بخش قابل‌توجهی از سهم‌ها به شمار می‌رود.

با این حال، در مورد اینکه چرا شاخص کل نتوانست سقف تاریخی خود را بشکند، تحلیلگران به مجموعه‌ای از دلایل اشاره می‌کنند؛ از فشار فروش در نمادهای بزرگ گرفته تا شناسایی سود کوتاه‌مدت، تردید نسبت به پایداری ورود پول حقیقی و البته عوامل کلان اقتصادی که همچنان سایه خود را بر رفتار معامله‌گران گسترده‌اند.

حالا امروز برای بورس روزی تعیین‌کننده است. با موج مثبتی که از دقایق پایانی معاملات دیروز در بسیاری از صنایع باقی مانده، نگاه‌ها به یک سوال مهم دوخته شده: آیا شاخص کل می‌تواند پس از 11 روز معاملاتی، از سد 3.2میلیون واحد عبور کند؟ عبوری که اگر رخ دهد، تنها یک رکوردشکنی عددی نیست؛ نشانه‌ای از تقویت اعتماد در میان فعالان بازار است و می‌تواند مسیر را برای افزایش ارزش معاملات و بازگشت دوباره ارقام بالای 10 همت هموار کند. بنابراین بازار امروز می‌تواند مشخص کند که آیا این‌بار تقاضا توان ادامه مسیر دارد یا نه.

آنچه در بورس شنبه گذشت

بازار سهام در نخستین روز معاملاتی هفته بار دیگر یک الگوی رفت‌وبرگشتی را پشت سر گذاشت؛ الگویی که در نهایت با پیروزی تقاضا و غلبه رنگ سبز بر تابلوی معاملات پایان یافت. شاخص کل که طی ساعات ابتدایی نوساناتی بین مثبت و منفی را تجربه کرده بود، در نهایت با رشد 0.92درصدی در ارتفاع 3‌میلیون و 197 هزار واحد ایستاد؛ سطحی که تنها یک پله با کانال مهم 3.2‌میلیون واحدی فاصله دارد و حساسیت بازار را در روزهای آینده افزایش می‌دهد. شاخص هموزن نیز همچون روزهای اخیر عملکردی باثبات و کم‌نوسان داشت و در پایان با رشد 0.72درصدی در محدوده 930 هزار واحد به کار خود پایان داد؛ نشانه‌ای از تداوم تقاضا در نمادهای کوچک‌تر بازار.

در فرابورس نیز مسیر نماگرها صعودی بود. شاخص کل این بازار با رشد 0.27درصدی در محدوده 28 هزار و 509 واحد قرار گرفت و شاخص هموزن فرابورس نیز با افزایش 0.28درصدی تا آستانه ورود به کانال 160 هزار واحد پیش رفت؛ موضوعی که نشان می‌دهد فضای عمومی بازارهای بورسی در مجموع متاثر از جو مثبت معاملاتی بوده است.

62 درصد معادل 505 نماد فعال، روز را در مدار مثبت به پایان رساندند که نسبت قابل‌توجهی محسوب می‌شود. ارزش سفارش‌های خرید به 1400‌میلیارد تومان رسید و در مقابل، سفارش‌های فروش 570‌میلیارد تومان را ثبت کردند؛ برتری قابل‌توجهی که در نهایت خود را در 827‌میلیارد تومان صف خرید نشان داد؛ صف‌هایی که 700‌میلیارد تومان بیشتر از صف‌های فروش بودند. در مجموع، 112 نماد در صف خرید و 60 نماد در صف فروش قفل شدند. با وجود این برتری محسوس تقاضا، بازار روز شنبه با 361‌میلیارد تومان خروج پول حقیقی همراه شد. ارزش معاملات خرد نیز با افت 2 درصدی نسبت به روز معاملاتی پیشین، در سطح 7 هزار و 145‌میلیارد تومان قرار گرفت؛ عددی که همچنان از نیاز بازار برای عبور از رکود نسبی معاملات حکایت دارد. اما در رقابت جذب سرمایه حقیقی بین صنایع، پالایشی‌ها با ورود 61‌میلیارد تومان در صدر صنایع جذاب قرار گرفتند. سیمانی‌ها با جذب 47‌میلیارد تومان در جایگاه دوم ایستادند و پس از آنها، گروه‌های تامین سرمایه، قند و شکر و دارویی بیشترین ورود نقدینگی را به خود اختصاص دادند.

در سمت مقابل، فلزات اساسی همچنان در صدر صنایع دارای خروج پول قرار دارند و با خروج 111‌میلیارد تومان بیشترین افت سرمایه حقیقی را ثبت کردند. پس از آنها بانکی‌ها با 99‌میلیارد تومان و محصولات شیمیایی با 74‌میلیارد تومان در رتبه‌های دوم و سوم صنایع کم‌اقبال از منظر جذب نقدینگی قرار گرفتند. این داده‌ها نشان می‌دهد که اگرچه جو معاملاتی روز شنبه مثبت بوده، اما هنوز بخش قابل‌توجهی از سرمایه‌های حقیقی در موضع احتیاط قرار دارند و مسیر پیش‌روی بازار وابسته به توان شاخص کل در عبور از مقاومت مهم پیش‌رو خواهد بود.

هفته متوازن بورس

بهنام علیخانی، تحلیلگر بازار سرمایه گفت: بازار سهام در نخستین روز آذر 1404 با شروعی نسبتا امیدوارکننده همراه بود؛ شاخص کل در ادامه روند روزهای اخیر در مسیر صعودی قرار گرفت و توانست با رشد ملایم تا محدوده سه‌میلیون و 197 هزار واحد پیشروی کند. شاخص هموزن نیز همسو با بازار در محدوده مثبت حرکت کرد، هرچند شدت تقاضا در نمادهای کوچک به‌مراتب ضعیف‌تر از بزرگان بازار بود. نکته‌ای که در جریان معاملات دیروز کاملا مشهود بود، ضعف ارزش معاملات خرد و احتیاط سنگین معامله‌گران حقیقی است؛ رفتاری که نشان می‌دهد بازار هنوز نتوانسته از سایه رکود چندماهه خارج شود و رشد دیروز بیش از آنکه ناشی از یک موج پایدار باشد، به اتکای چند صنعت بزرگ و نمادهای شاخص‌ساز شکل گرفته است.

وی ادامه داد: در نماگرهای معاملاتی، نسبت قدرت خریدار به فروشنده در بخش‌هایی از بازار بهبود یافته، اما این بهبود فراگیر نیست و بیشتر در صنایعی دیده می‌شود که در هفته‌های گذشته با افت سنگین روبه‌رو بوده‌اند. برخی صنایع که دیروز حجم و ارزش معاملات بالاتری داشتند، همزمان خروج نقدینگی حقیقی را نیز تجربه کردند؛ موضوعی که نشان می‌دهد بخشی از رشد دیروز بیشتر بر پایه جابه‌جایی کوتاه‌مدت نقدینگی و معاملات نوسانی بوده تا شکل‌گیری یک روند سرمایه‌گذاری بلندمدت.

این تحلیلگر افزود: در گروه‌های بزرگ مانند فلزات، پالایشی و شیمیایی گرچه تقاضا نسبت به هفته قبل تقویت شده، اما جریان پول حقیقی همچنان ضعیف است و نمی‌تواند بازار را به سمت یک حرکت قدرتمند هدایت کند. در برخی صندوق‌های اهرمی نیز افزایش حجم معاملات دیده شد که نشان می‌دهد بخشی از فعالان به دنبال نوسان‌گیری کوتاه‌مدت هستند، نه سرمایه‌گذاری مبتنی بر تحلیل بنیادی.

علیخانی گفت: رفتار کلی بازار نشان می‌دهد معامله‌گران حقیقی همچنان در موقعیت انتظار هستند و تا زمانی که نشانه‌های مشخصی از ورود پول تازه یا کاهش ریسک‌های کلان اقتصادی نمایان نشود، حاضر نیستند موقعیت‌های جدید پرریسک اتخاذ کنند. این موضوع در شاخص‌های نقدینگی نیز بازتاب دارد؛ ورودی پول حقیقی در کل بازار همچنان پایین است و گردش نقدینگی نسبت به میانگین ماه قبل تفاوت محسوسی ندارد. از طرف دیگر، نسبت سرانه خرید به فروش در بسیاری از صنایع به محدوده‌های نزدیک به تعادل رسیده که نشان می‌دهد بازار فعلا تمایلی به شکل‌دهی روندهای یکطرفه ندارد.

وی بیان کرد: با این حال، تثبیت شاخص کل بالای محدوده سه‌میلیون و 197 هزار واحد را می‌توان نشانه‌ای از بهبود تدریجی انتظارات دانست. اگر در روزهای آینده ارزش معاملات خرد از وضعیت فعلی فاصله بگیرد و همزمان شاخص‌های معاملاتی در چند گروه بزرگ تقویت شوند، احتمال شکل‌گیری یک موج صعودی آرام در میان‌مدت وجود دارد. در مقابل، تداوم وضعیت فعلی و نبود ورود پول جدید می‌تواند بازار را در مسیر نوسانی محدود نگه دارد؛ رشدی جسته‌گریخته و بدون قدرت کافی برای عبور از مقاومت‌های جدی. این تحلیلگر گفت: برای هفته پیش‌رو، انتظار می‌رود بازار سهام رفتاری متوازن با گرایش مثبت محدود داشته باشد. صنایعی که در روزهای اخیر شاهد بهبود حجم معاملات و تقویت نسبی تقاضا بوده‌اند، می‌توانند همچنان مورد توجه قرار گیرند، اما تا زمانی که جریان نقدینگی حقیقی در سطح بازار تقویت نشود، نمی‌توان انتظار جهش‌های قدرتمند داشت. بهترین استراتژی برای سهامداران در این شرایط، تمرکز بر نمادهای بنیادی با نقدشوندگی مناسب، پرهیز از رفتار هیجانی و استفاده از اصلاحات احتمالی برای چینش تدریجی پرتفو است. مجموع داده‌های معاملاتی نشان می‌دهد بازار در ابتدای آذر هنوز در مسیر خروج کامل از رکود نیست، اما نشانه‌هایی از بازگشت آرام اعتماد در برخی گروه‌ها مشاهده می‌شود؛ نشانه‌هایی که در صورت تقویت نقدینگی می‌توانند زمینه‌ساز حرکت‌های پایدارتر در هفته‌های آینده باشند.

مسیر نماگرهای بورسی

ابراهیم سماوی، تحلیلگر بازار سرمایه گفت: به لحاظ سناریوی پیش‌رو، تا زمانی که شاخص بالاتر از محدوده حمایتی سه‌میلیون و 150 هزار واحد تثبیت شود و بتواند مقاومت مهم سه‌میلیون و 185 هزار واحد تا سه‌میلیون و 200 هزار واحد را با قدرت بشکند، مسیر رشد تا محدوده سه‌میلیون و 230 تا سه‌میلیون و 250 هزار واحد در دسترس خواهد بود. اما از دست رفتن حمایت مذکور، بازار را دوباره در معرض اصلاح قرار می‌دهد. از این رو مدیریت سرمایه، ورود پله‌ای و تمرکز بر صنایع بنیادی با بهره‌گیری از سیاست‌های اصلاح قیمت‌گذاری و ثبات انرژی، رویکرد معقول‌تری است.

این تحلیلگر با اشاره به اینکه نام‌گذاری رسمی اول آذر به عنوان روز بازار سرمایه همزمان با بیستمین سالگرد قانون بازار اوراق بهادار دیروز را می‌توان نمایی روشن از بازگشت تدریجی اعتماد و تحرک نسبی نقدینگی دانست، گفت: شاخص کل پس از چند روز نوسان فرسایشی، دیروز با رشد محسوس و عبور از سطح حمایتی مهم، بار دیگر نشان داد که خریداران در حال تثبیت جایگاه خود هستند و جریان تقاضا در کف‌های قیمتی فعال شده است.

وی ادامه داد: همزمان رشد شاخص هموزن و حجم معاملات بالا در دقایق ابتدایی معاملات نشان داد که این حرکت محدود به چند نماد شاخص‌ساز نبود، بلکه بدنه بازار نیز مشارکت کرده است؛ موضوعی که از منظر رفتاری در تحلیل بازار اهمیت ویژه‌ای دارد، چرا که جریان‌های پایدار صعودی معمولا از سمت عمق بازار آغاز می‌شوند نه صرفا لیدرهای سنتی.

سماوی گفت: دیروز بازار در حالی مسیر مثبتی را تجربه کرد که همایش سالانه بازار سرمایه با حضور رئیس‌جمهور، وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس برگزار شد و پیام‌های کلیدی آن را می‌توان موتور محرک ذهنی بازار دانست.

این تحلیلگر تاکید رئیس‌جمهور بر پایان دوران قیمت‌گذاری دستوری و اذعان به این واقعیت که «اقتصاد با فرمان اداره نمی‌شود» را سیگنالی بسیار حیاتی به صنایع بزرگ قلمداد کرد. سماوی گفت که وزیر اقتصاد با اشاره به ضرورت اصلاح ناترازی‌های ساختاری بودجه، انرژی و شبکه بانکی و افزایش سهم بازار سرمایه در تامین مالی کشور، عملا مسیر انتقال سرمایه از بازارهای غیرمولد به سمت تولید و سرمایه‌گذاری مولد را ترسیم کرد. وی با بیان اینکه رئیس سازمان بورس با گزارش افزایش تاب‌آوری و بازدهی مثبت بازار در 15 ماه گذشته، هدف‌گذاری جسورانه برای رسیدن به بورس 400‌میلیارد دلاری و توسعه ابزارهای نوین تامین مالی را مطرح کرد، بیان کرد: معنای عمیق این موضوع کاهش انحصار، افزایش رقابت و حرکت به سمت بازار عمیق‌تر و شفاف‌تر است. سماوی اظهار کرد: سرمایه‌گذاران حالا تصویر روشن‌تری از آینده سیاستگذاری دارند و پس از ماه‌ها فضای غبارآلود، چشم‌انداز بازار رنگ ثبات و پیش‌بینی‌پذیری بیشتری گرفته است. اما همان‌گونه که تجربه بازار نشان داده است، مسیر رشد بدون ریسک نیست. چالش‌هایی مانند تورم مزمن، رکود تولید، کسری بودجه، فشار فروش در برخی صنایع و اجرای زمان‌بر وعده‌های سیاستی همچنان در افق قابل مشاهده‌اند.

سماوی بیان کرد: دیروز بازار پیام شفافی دریافت کرد: مسیر اصلاح ساختاری اقتصاد و تقویت بازار سرمایه نه یک شعار، بلکه اولویت سیاستگذار شده است. اگر این مسیر با صبر و انضباط دنبال شود، می‌تواند نقطه عطفی برای بازار باشد و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای که نگاه میان‌مدت دارند، بیشترین بهره را خواهند برد.