معدن، آغازگر کسب‌وکارهای تازه
اشتغالزایی یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های اقتصادی و حتی اجتماعی است که در حوزه‌های مختلف ازجمله در بخش معدن و صنایع وابسته به آن دنبال می‌شود و زمینه افزایش رفاه و بهبود وضعیت زندگی مردم را فراهم می‌کند، بهره‌گیری از ظرفیتهای معدنی به‌منزله ایجاد کسب‌وکاری جدید است.
بااین‌وجود سیاست‌گذاری‌های اشتباه دولتمردان در طول سال‌های گذشته مانع بهره‌مندی از این ظرفیت‌ها شده است. برای بهبود شرایط یادشده انتظار می‌رود راهکارهای متعددی برای حمایت از صنایع در حوزه معدن و صنایع وابسته به آن تصویب شود تا در آینده نزدیک شاهد درخشش این بخش باشیم. علاوه بر این سازوکارهای تعریف‌شده در جریان تصویب بودجه سالانه نیز حامی تداوم تولید در بخش‌های مختلف تولید و صنعت باشد تا چالش‌های این بخش مرتفع شود.
ظرفیتهای معدنی فرصتی برای اشتغالزایی
محمد حیدرزاده فعال صنعت سرب و روی در گفت‌وگو با صمت و در پاسخ به سوالی مبنی بر نقش و جایگاه معدن و صنایع معدنی در ایجاد موقعیت‌های شغلی جدید گفت: معدن آغازگر بسیاری از فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی است. بهره‌برداری از ظرفیتهای معدنی امکان ایجاد حدود 50 حیطه کسب‌وکار و جایگاه شغلی را فراهم می‌کند که ازجمله آنها می‌توان به حمل‌ونقل، خردایش، تغلیظ، تولید محصولات فلزی، تجارت، بیمه و..... اشاره کرد. درواقع بهره‌برداری از این ذخایر زمینه ارزش‌آفرینی قابل‌توجهی را فراهم می‌کند. مواد معدنی سال‌ها در دل خاک جا گرفته‌اند، استخراج و فرآوری این ذخایر زمینه کارآفرینی گسترده، ایجاد موقعیت‌های شغلی متعدد و به دنبال آن ارزش‌آفرینی را فراهم می‌کند.
این فعال صنایع معدنی افزود: معدن نخستین حلقه در زنجیره تولید است بنابراین محصول تولیدشده در این حلقه در ادامه زنجیره مصرف می‌شود و باید اذعان کرد نتیجه مثبت و قابل قبولی بر روند تولید دارد، در همین حال تأثیر قابل‌توجهی بر اشتغالزایی و کارآفرینی دارد.
حیدرزاده در ادامه گفت: کشور ما از ذخایر قابل‌توجه معدنی برخوردار است، منابعی که تاکنون از بخش قابل‌توجه آن بهره‌برداری نشده است. در این میان گاها شاهد هستیم که فعالان معدن و صنایع معدنی درصدد بهره‌گیری از این ذخایر باهدف توسعه کسب‌وکار خود برمی‌آیند اما با چالش‌های جدی در مسیر اجرای آن روبرو می‌شوند. به‌عنوان‌مثال سازمان محیط‌زیست یا منابع طبیعی موانع جدی در مسیر کسب‌وکارهای معدنی ایجاد می‌کنند. این موانع همچون سدی در مقابل کارآفرینی، توسعه تولید و به دنبال آن اشتغالزایی واقع‌شده‌اند. در چنین شرایطی مدیران ارشد باید اولویت میان توسعه کسب‌وکارهای معدنی و صنایع وابسته به آن و محیط‌زیست را انتخاب کنند. این انتخاب و دیدگاه‌های متفاوتی که درباره آن وجود دارد در طول سال‌های گذشته شروع فعالیت‌های جدید معدنی را بسیار دشوار کرده است.
وی افزود: بررسی تجربه جهانی حکایت از آن دارد که کشورهای توسعه‌یافته، ابتدا رونق تولید، درآمدزایی و ایجاد کسب‌وکارهای تازه را هدف قرار داده‌اند؛ در ادامه نیز برای حفاظت از محیط‌زیست قدم‌های مثبتی برداشته‌اند. اما در کشور ما قبل از اینکه اثرات یک فعالیت معدنکاری بر محیط‌زیست بررسی شود، سازمان‌ها و نهادهای مربوطه از صدور هر نوع مجوزی برای آغاز به کار یک کسب‌وکار جدید خودداری می‌کنند. چراکه به‌صورت پیش‌فرض اعتقاددارند، هر نوع فعالیت معدنی یا فرآوری به‌منزله وارد آوردن خطرات جدی برای طبیعت است. این تفکرات در طول سال‌های گذشته زمینه معطل شدن سرمایه‌های قابل‌توجهی را فراهم کرده، تولید را به تعویق انداخته، نرخ بیکاری را از آیش داده و از سهم معدن و صنایع معدنی در تولید ناخالص داخلی کاسته است.
این فعال صنعت سرب و روی گفت: رفع موانع یادشده در مسیر کارآفرینان بخش معدن و صنایع وابسته به آنها ضروری به‌نظر می‌رسد. رفع این چالش‌ها قدم نخست برای شروع کسب‌وکاری تازه در حوزه معدن و صنایع معدنی است. به‌علاوه آنکه می‌توان با برآوردی میان هزینه و منفعت یک کار، راه‌حلی صحیح اتخاذ کرد. تجربه آغاز به‌کار فعالیت‌های معدنی و احداث واحدهای فرآوری حکایت از ایجاد تحول و بهبود در زندگی مردم محلی آن منطقه دارد. در سایه بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها و شروع کسب‌وکارهای تازه، بسیاری از مردم منطقه مشغول به‌کار می‌شوند و رفاه عمومی بهبود می‌یابد.
حیدرزاده در پایان گفت: البته جدای از سیاست‌های دولتی که پیش‌تر از آنها به‌عنوان سدی در مسیر کارآفرینی در بخش معدن و صنایع معدنی نام‌برده شد، باید تاکید کرد که گاها وجود معارضین محلی نیز ادامه فعالیت را دشوار می‌کند. درواقع کشاورزان، مالکان و محلی‌هایی که اعتقاددارند فعالیت‌های معدنی و بهره‌گیری از این ذخایر زمینه وارد آمدن آسیب را به محل زندگی آنان وارد می‌کند و با این بهانه مانع اجرای توسعه این دست فعالیت‌ها می‌شوند. برخورد قانونی و اصولی با این معارضان ضروری و لازمه بهره‌مندی از ظرفیتهای یادشده است.
فولاد و کارآفرینی
علی‌محمد زمانی فعال صنعت فولاد در گفت‌وگو با صمت گفت: فولاد در رده صنایع مادر قرار دارد. زنجیره فولاد از معدن آغاز می‌شود و تا تولید محصول نهایی ادامه پیدا می‌کند. محصولات فولادی در صنایع ساخت‌وساز، خودروسازی، لوازم‌خانگی و.... کاربرد گسترده‌ای دارند؛ بنابراین باید اقرار کرد که تداوم تولید در این زنجیره و توسعه آن به‌منزله کارآفرینی در سطح گسترده و ایجاد موقعیت‌های شغلی متعدد است. تکمیل زنجیره تولید فولاد به‌منزله افزایش توسعه اقتصادی و در همین حال اشتغالزایی هرچه بیشتر در این زنجیره است. وی افزود: علاوه بر سهمی که این زنجیره در کارآفرینی و به دنبال آن اشتغالزایی مستقیم ایفا می‌کند، نقشی اثرگذار در تداوم تولید در صنایع تکمیلی همچون خودروسازی، ساخت‌وساز و.... دارد و از این منظر نیز زمینه توسعه کسب‌وکارهای مختلف را فراهم می‌کند. زمانی خاطرنشان کرد: باوجود شعارهایی که در راستای حمایت از کارآفرینی، تولید و آغاز به کار کسب‌وکارهای جدید سر داده می‌شود اما در عمل شاهد هستیم که سیاست‌گذاری‌های دولتی‌ها زمینه اخلال درروند تولید و کارآفرینی را فراهم می‌کند. این اخلال تنها بر عملکرد این زنجیره اثرگذار نیست بلکه شاهد تداوم آثار آن تا حلقه‌های انتهایی و حتی در محصولات نهایی نیز خواهیم بود. زمانی گفت: چنانچه اصول اقتصادی بر سیاست‌های کشور حاکم شود، چالش‌های یادشده برطرف می‌شوند. بدین ترتیب از یک‌سو منافع زنجیره تولید و اقتصاد به هدر نمی‌رود؛ از سوی دیگر نیز شاهد کاهش رانت‌های کنونی حاکم بر روند تولید کشور خواهیم بود. وی راهکار صحیح برای بهبود تداوم تولید و رونق یافتن کارآفرینی در این زنجیره را اعتماد به مکانیسم‌های بازار دانست و گفت: از سیاست‌گذاران انتظار می‌رود که کشف قیمت را به عرضه و تقاضا بسپارند و قیمت‌گذاری دستوری را متوقف کنند تا بدین ترتیب شاهد رشد و توسعه صنایع باشیم. این دست اقدامات زمینه را برای شروع به کار صنعتگران جدید فراهم می‌کند و در همین حال امکان حمایت از مصرف‌کنندگان در حلقه‌های بعدی فراهم می‌شود.
سخن پایانی
کارآفرینی از موضوعات مهم و موردبحث در سال‌های اخیر است. رشد جمعیت جوان و جویای کار اهمیت این مفهوم را در سال‌های گذشته بیشتر کرده است. حال چنانچه این مفهوم در کنار ظرفیتهای معدنی کشور قرار گیرد، امکانی برای توسعه صنعتی، ایجاد کسب‌وکارهای جدید، تولید و اشتغالزایی فراهم می‌شود. ازاین‌رو انتظار می‌رود توجه به این مفهوم در کنار صنایع معدنی زمینه توسعه اقتصادی را فراهم کند.