مقصر اصلی افزایش قیمت دلار / ترمز زیر پای کیست؟
به باور برخی از کارشناسان، «تورم»، «ناآرامی‌ها» و عملکرد «بانک مرکزی» در بازار ارز سه عامل تاثیرگذار در افزایش سرسام‌آور قیمت دلار است؛ عواملی که با چاشنی «تدبیر» حل شدنی است.
حدود سه ماه از آغاز ناآرامی‌ها در کشور در پی فوت «مهسا امینی» می‌گذرد و هرچند اکنون آرامش نسبی در بسیاری از نقاط کشور برقرار شده اما همچنان بازار و اقتصاد متاثر از وضعیت ماه‌های اخیر است؛ وضعیتی که روند صعودی قیمت ارز نقش مستقیمی در آن دارد. در یک فقره 85 درصد گردشگردان خارجی سفر به ایران را از ترس ناامنی و حوادث اخیر لغو کردند و این اتفاقات در بسیاری از حوزه‌های اقتصادی به چشم می‌خورد.
در همین رابطه، جعفر قادری عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس ضمن تاکید بر اینکه «باید مسئولان بانک مرکزی عملکرد بهتر و فعالانه‌تری برای کنترل بازار ارز داشته باشند» به ایسنا می‌گوید: عواملی همچون تورم، افزایش تقاضای سفته بازی ناشی از ناآرامی‌ها و همچنین موضع‌گیری‌های کشورهای غربی تحت تاثیر اغتشاشات باعث افزایش قیمت دلار شده است.
اما علت گرانی دلار چیست؟ این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس توضیح می‌دهد که «موضع‌گیری‌های کشورهای غربی علیه ایران تحت تاثیر اغتشاشات در افزایش قیمت دلار موثر است؛ فشار کشورهای غربی به ایران تاثیر روانی در بازار ارز می‌گذارد.»
قادری همچنین در تبیین اقدامات بانک مرکزی هم می‌گوید که «باید ضمن تزریق ارز بیشتری در بازار، امکان و فرصتی برای جذب نقدینگی فراهم شود؛ با اتخاذ روش‌ها و شیوه هایی به مردم اطمینان داده شود که قدرت خرید آنها حفظ می شود. همچنین باید با دلالان و واسطه گران که بازار را به التهاب می کشاند، برخورد جدی صورت گیرد.»
به باور کامران ندری کارشناس اقتصادی، عوامل بلند و کوتاه مدت در افزایش قیمت دلار تاثیرگذار بوده است از رشد نقدینگی، کسری بودجه، پایین بودن رشد اقتصادی و سطح بهره‌وری، حکمرانی بداقتصادی در دو دهه گذشته گرفته تا سایر عوامل بلندمدت و البته اخبار منفی داخلی و خارجی در کوتاه مدت.
او در توضیح وضعیت فعلی بازار ارز می‌گوید: «مجموعه این عوامل چشم انداز اقتصاد را نامطمئن کرده و این نااطمینانی تاثیر خود را در بازار ارز نمایان می‌کند. همچنین از نظر اقتصادی به بن‌بست رسیده‌ایم و برای عبور از این بن‌بست باید اصلاحات جدی در سیاست‌ها انجام شود.»
احمدحسین فلاحی نماینده مردم همدان نیز در روز چهارشنبه در نطق میان دستور خود در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی خطاب به سران قوا گفت: فشار اقتصادی و قدرت پایین خرید مردم توان خرید اقشار کم درآمد و بی درآمد را پایین آورده و پذیرفته نیست که هر روز بازار متلاطم و قیمت دلار بی پشتوانه هر روز در حال بالا رفتن و از آن طرف تأثیرپذیری و به هم ریختگی بازار باشد.
فلاحی تاکید کرد: دولت موظف است بازار را تنظیم و کالاهای اساسی مردم را مدیریت کند... هرچند به هم ریختگی بازار داخلی قسمتی متأثر از بازار جهانی، جنگ های منطقه ای و بخشی از تحریم های ظالمانه است، اما می توان با تکیه بر درون و استفاده از ظرفیت های داخلی و منطقه ای مشکل را حل کرد.
«اصلاحات جدی در سیاست‌ها» از جمله مهمترین اقداماتی است که توجه مسئولان امور را به خود می‌طلبد وگرنه گذشتن از کنار آن به بهانه ناآرامی‌ها کمکی به بهبود شرایط نخواهد کرد. انتظار می‌رود مسئولان شرایط فعلی را درک و به این نکته توجه کنند که سه ماه از شرایط ملتهب کشور می گذرد و دشمن با تمام توان و ابزار خود وارد عمل شده و هرچند در نهایت نتوانسته به اهدافش برسد اما حالا وضعیت اقتصادی و گرانی دلار را دستاویزی برای ایجاد التهاب دوباره در کشور کرده است.
سیدغنی نظری خانقاه نماینده مردم خلخال در مجلس روز چهارشنبه (23 آذر ماه) در نطق میان دستور خود در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی با انتقاد از عملکرد تیم اقتصادی دولت گفت: عملکرد این تیم در حوزه های مختلف نظیر کنترل نقدینگی، تورم و قیمت دلار بر همگان مشخص است، لذا دولت باید در تیم اقتصادی خود جدیت داشته باشد.
از سویی سپهر خلجی رییس شورای اطلاع‌رسانی دولت نیز یک عامل بنیادی در التهاب برخی بازارها از جمله ارز در یکی دو ماه اخیر را اغتشاشات خوانده که با افزایش نااطمینانی، جریان سرمایه و اقتصاد کشور را هدف گرفته و البته تغییر در مدیریت ارزی بانک مرکزی را با هدف مدیریت بازار ارز دانسته است.
قطعا در صورت وجود چنین نگاهی تلاش‌ها برای کنترل «فنر دلار» بیشتر می‌شود که امیدواریم برکناری افشین خانی از معاونت ارزی بانک مرکزی هم در این راستا صورت گرفته باشد.
شاید لازم باشد که صحبت‌های حدود یک ماه پیش غلامرضا مرحبا عضو کمیسیون اقتصادی مجلس را بار دیگر مرور کنیم؛ او با پیچیده خواندن وضعیت بازار ارز، گفت: «در مدیریت بحثی به نام آنتروپی منفی وجود دارد؛ بدین معنا که اگر مراقبتی انجام نشود همه چیز به سمت خرابی حرکت می‌کند. اگر وضعیت یک ساختمان مورد رسیدگی قرار نگیرد آن ساختمان به سمت خرابی رفته یا اینکه اگر به یک گل رسیدگی نشود آن گل پژمرده خواهد شد؛ نباید انتظار داشت با سیاست‌های غلط یا عدم اقدام، همه چیز درست شود که نتیجه آن حرکت به سمت خرابی است.»
صحبت کردن صریح مسئولان با مردم درباره علت افزایش قیمت ارز و توضیح برنامه‌هایشان در این زمینه هم می‌تواند به جای خود تأثیر قابل‌توجهی در آرامش افکار عمومی داشته باشد، پس بعید نیست دستاویز قرار دادن ناآرامی‌ها و اغتشاشات اخیر و بی‌توجهی به کنترل بازار ارز روزهای تاریکتری را برای اقتصاد کشور به همراه آورد. شاید تکرار این جمله که اراده مسئولان را به چالش می‌کشد، بی‌راه نباشد: «آقایان بازار رها شده است، تدبیر و اصلاح کنید تا بتوان از این شرایط با سربلندی عبور کرد.»