مهارت موذن زاده اردبیلی در ساختن قطعه زینب زینب
تهران - ایرنا - مداح اهل بیت گفت: مرحوم سلیم موذن‌زاده اردبیلی قطعه زینب زینب را به گونه‌ای از روی آهنگ ایران ایران رضا رویگری ساخته بود که حتی خود رویگری متوجه نشده بود.
به گزارش ایرنا از فرهنگسرای اندیشه، شهروز حبیبی در چهل و یکمین برنامه «آئین آواز» (نشست تخصصی آواز در موسیقی دستگاهی ایران) یادواره مرحوم سلیم موذن‌زاده اردبیلی گفت: بیشتر آهنگ‌های ما پوششی است و در این زمینه ضعف‌هایی داریم. خاطرم هست هر آهنگی که به استاد موذن‌زاده پیشنهاد می‌دادیم تا قطعه‌ای را بر آن پیاده کند، لباس جدیدی بر آن می‌پوشاند. یک بار در همایشی خدمت رضا رویگری رسیدم و به ایشان گفتم که استاد موذن‌زاده یکی از آهنگ‌های شما را اجرا کرده است. پرسید «کدام آهنگ؟» پاسخ دادم قطعه «زینب زینب». گفت «آن را شنیده‌ام. مگر آهنگ من است؟» پاسخ دادم بله؛ از آهنگ «ایران ایران» شما برداشته است. استاد موذن‌زاده آن را به گونه‌ای اجرا کرده که حتی خواننده اصلی متوجه نشده است.
وی افزود: آثار استاد سلیم موذن‌زاده اردبیلی موجب برکت و وحدت در جهان اسلام و تشیع بوده است. صدای او اعجازی الهی داشت و اخلاصی که داشت تاثیر این آثار را چند برابر می‌کرد. صدا و سیما فقط به چند اثر استاد موذن‌زاده اکتفا می‌کند و به نظرم بی‌انصافی است. چرا که ایشان بیش از 500 اثر تاثیرگذار و ارزشمند تولید کرده است. اثر «زینب زینب» که بسیار هم جهانی شده از جمله آثار متوسط استاد است و در کنار آن کارهای دیگری دارد که واقعا شنیدنی است. موذن‌زاده اردبیلی برای هر مناسبتی اثر تولید کرده و لازم است که این آثار بیشتر از گذشته پخش شود و ایشان مظلوم واقع شده است.
حبیبی تاکید کرد: خواننده‌هایی داریم که یک دانگ صدا دارند اما آن قدر اسمشان تکرار شده است که همه آنها را می‌شناسند اما استاد موذن‌زاده با آن صدا و اجرا هنوز هم ناشناخته مانده است. تک‌تک ما در این راستا وظیفه‌ای داریم که باید ادا کنیم.
این مداح اهل بیت با اشاره به ویژگی‌های هنری موذن‌زاده اظهارداشت: از ویژگی‌های هنری او تلفیق شعر و موسیقی به صورت صحیح است. همیشه بر ردیف‌خوانی تاکید می‌کرد و همواره می‌گفت که ذاکرین، مداحان و خوانندگان باید به ردیف‌های آوازی آشنا باشند. اگر امروز شاهد نوعی از هم‌گسیختگی در بعضی از اجراهای مداحان هستیم به این دلیل است که آنان با ردیف‌های آوازی آشنایی ندارند. وقتی از کنار یک مجلس عزاداری و مداحی عبور می‌کنید، نمی‌دانید که مولودی می‌خوانند یا مراسم عزاداری برپاست. در حقیقت، ملودی‌ها تکراری شده است. این اتفاق در حالی است که استاد موذن‌زاده بین این دو مساله تفکیک می‌کرد.
حبیبی با بیان خاطره‌ای افزود: بیشتر آهنگ‌های ما پوششی است و در این زمینه ضعف‌هایی داریم. خاطرم هست هر آهنگی که به استاد موذن‌زاده پیشنهاد می‌دادیم تا قطعه‌ای را بر آن پیاده کند، لباس جدیدی بر آن می‌پوشاند. یک بار در همایشی خدمت رضا رویگری رسیدم و به ایشان گفتم که استاد موذن‌زاده یکی از آهنگ‌های شما را اجرا کرده است. پرسید «کدام آهنگ؟» پاسخ دادم قطعه «زینب زینب». گفت «آن را شنیده‌ام. مگر آهنگ من است؟» پاسخ دادم بله؛ از آهنگ «ایران ایران» شما برداشته است. استاد موذن‌زاده آن را به گونه‌ای اجرا کرده که حتی خواننده اصلی متوجه نشده است.
سلیم موذن‌زاده می‌توانست بم‌ترین و زیرترین صداها را اجرا کند
ودود موذن‌زاده فرزند استاد سلیم موذن‌زاده در پیامی ویدئویی به این مراسم گفت: پدرم دارای صدای بسیار زیبا و گیرایی بود و شاید بتوان گفت که تا قرن‌ها نتوانیم چنین صدایی را مجدداً بشنویم. یکی از ویژگی‌های خاص صدای او این بود که هم می‌توانست بم‌ترین صداها را به نمایش بگذارد و هم زیرترین صداها را اجرا کند. براساس اصول و قواعد، نباید چنین چیزی رخ بدهد و یک حنجره معمولا توان یکی از این دو حالت را دارد. علاوه بر این، صدای او، هم حجم بسیاری داشت و هم از وسعت بالایی برخوردار بود. تحریرهای پرصلابتی داشت که حتما نمونه‌هایش را دیده‌اید.
وی افزود: اجراهای او دارای ابعاد و ویژگی‌های مختلفی بود و به نظرم در دوران حیاتش این ویژگی‌ها به خوبی شناخته نشد. فکر می‌کنم که باید این ویژگی‌ها را بررسی کرد تا در اختیار نسل‌های بعدی قرار گیرد. در طول یک اجرای دو ساعته، هیچ وقت صدایش تغییری نمی‌کرد و بدون آنکه خسته شود، می‌خواند. برای ادای کلام در اجراهایش حساسیت ویژه‌ای داشت و به همین دلیل در انتخاب شعر وسواس زیادی داشت. وقتی به اجراهای او نگاه کنید، می‌بینید که کلمات به صورت دقیق و درست ادا شده است.
فرزند استاد سلیم موذن‌زاده بیان کرد: یکی از ابداعات استاد سلیم موذن‌زاده این بود که اجرا را با اشعار عربی آغاز می‌کرد، سپس با موسیقی ردیفی ایرانی ادامه می‌داد و عمدتا یک دستگاه آوازی کامل را با گوشه‌هایش می‌خواند. در نهایت نیز سراغ زبان مادری‌شان می‌آمد.
داود علیزاده موسیقیدان گفت: استاد موذن‌زاده در توصیف مصائب آیینی اهل بیت کم‌نظیر بود. شیخ کریم موذن‌زاده پدر این خانواده معزز، دارای ویژگی‌های خاصی بوده است. او شخصیتی مؤمن، متعهد، معتقد و یکی از معتمدین اردیبل به شمار می‌رفته است. این پدر در تربیت اولاد صالح و عاشق اهل بیت چنان کوشا بوده که هر کدام‌شان دارای ویژگی‌های خاصی‌اند. گفته می‌شود که نعیم موذن‌زاده صدای بسیار زیبایی داشته اما او در دوران جوانی حیات را بدرود گفته است. بعد از ایشان، رحیم موذن‌زاده است که صدای اذانش در همه کشورهای علوی پیچیده و جاوید است.
وی افزود: استاد سلیم موذن‌زاده شخصیت کم‌نظیری است. همانطور که فرزند ایشان اشاره کردند، او مبتکر و ابداع‌کننده سبک جدیدی در اردیبل بودند. تا پیش از وی، همه نواها آیینی بود اما استاد موذن‌زاده مخلوطی از نواهای سنتی و مدرن را ارائه کرد که در جامعه جدید بود.
علیزاده با اشاره به ویژگی‌های هنری سلیم موذن‌زاده گفت: یکی از ویژگی‌های ایشان تعهد و عشق به کار بود. وقتی او می‌خواند، واقعا با عشق و علاقه بود و شاید به همین دلیل است که زمانی که اجرا می‌کرد، شنوندگان خسته نمی‌شدند. بنده نزدیک به نیم قرن در خدمت ایشان بودم و افتخار می‌کنم که سال‌ها پای منبرش بودم. استاد موذن‌زاده خیر بود و بعد از فوتش مشخص شد که تا چه اندازه از مستمندان دستگیری می‌کرد. مهمترین ویژگی اخلاقی استاد سلیم موذن‌زاده این بود که هیچ وقت در زندگی‌اش غیبت نکرد و نماز اول وقتش ترک نشد. وی عشق به اهل بیت داشت و سال‌ها نوکری امام حسین (ع) را کرد.
چهل و یکمین برنامه «آیین آواز» (نشست تخصصی آواز در موسیقی دستگاهی ایران) ویژه یادواره سلیم موذن‌زاده اردبیلی به همت مدیریت موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران سه‌شنبه (29 شهریور) با حضور جمعی از شاگردان این استاد و هنرمندان در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.
سلیم مؤذن‌زاده اردبیلی یکی از مداحان مشهور ایرانی به زبان‌های ترکی، فارسی و عربی بود که 15 مهر سال 1315 در محله تازه‌شهر اردبیل متولد شد. وی که بیشتر نوحه‌هایی را به زبان ترکی آذربایجانی خوانده، به زبان‌های فارسی و عربی نیز تسلط داشت. پدرش عبدالکریم مؤذن اردبیلی نخستین مؤذن رادیوی ایران است و برادرش رحیم مؤذن‌زاده اردبیلی نیز از مؤذنان اسلامی بود. وی در سال‌های جوانی و میانسالی در ایام دهه محرم بیشتر در مساجد و حسینیه‌های شهرهای اردبیل، گِرمی (مغان)، تبریز و در دهه‌های آخر عمر، در مساجد تهران به مداحی و نوحه‌خوانی می پرداخت. وی دوم آذرماه سال 1395 در 80 سالگی بر اثر کهولت سن درگذشت.
مؤذن‌زاده به طور متوسط روزانه پنج ساعت از عمر خود را صرف مداحی کرده بود و بیش از 2 هزار عنوان نوار کاست مربوط به برنامه‌های او از زمان پیدایش ضبط صوت تاکنون به زبان‌های ترکی، فارسی و عربی موجود است. سلیم، صدای خوب در مداحی را از رشته‌های هنری ظریف توصیف می‌کرد که ملاحت، زیر و بم آهنگ، ادای کلام و تحریرهای مناسب لازمه این هنر است. از آثار او می‌توان به مداحی «زینب زینب» اشاره کرد. در تیرماه سال 1398 شیوه مداحی، نوحه‌خوانی، مولودی‌خوانی و مناجات‌خوانی سلیم موذن‌زاده اردبیلی در فهرست آثار ناملموس کشور به شماره 1830 به ثبت رسید.
برچسب‌ها
