مهدی سماواتی: تهدید آلوده شدن به غنا در دعا‌خوانی هم وجود دارد / سلاح اصلی رزمندگان در جبهه‌ها، دعا و مناجات بود

چهارمین برنامه «هنوز» در فصل اول خود که به واکاوی موضوع دعا و مناجات‌خوانی می‌پردازد با حضور حاج مهدی سماواتی از اساتید و پیشکسوتان این حوزه از تلویزیون اینترنتی خبرگزاری دانشجو پخش شد.

شروع مناجات‌خوانی

در ابتدای این برنامه سید علی حسنی مجری برنامه «هنوز» از چگونگی آشنایی و ورود سماواتی به عرصه مناجات‌خوانی پرسید و در پاسخ گفت: از اوایل جوانی، به واسطه ارتباطی که با مسجد، فضای انقلاب و دفاع مقدس پیدا کردم، وارد این عرصه شدم.

وی در مورد فردی که به واسطه او به این حرفه وارد شده است اشاره کرد: ما با فضای دعا با نفس گرم حاج ماشاء‌الله عابدی آشنا شدیم و اشعار ایشان را زمزمه می‌کردیم. وجود ایشان برای ما نعمت بسیار بزرگی بوده و هست.

اثر مستقیم توسل در فتوحات دفاع مقدس

این پیشکسوت مناجات‌خوانی در مورد اثرگذاری توسلات رزمندگان در فتوحات دفاع مقدس خاطرنشان کرد: بر کسی پوشیده نیست که دفاع مقدس بیشتر با دعا و مناجات پیشرفت و اگر توفیقاتی حاصل می‌شد، نتیجه همان دعاها، مناجات و ارتباطات قلبی رزمندگان اسلام بود. چراکه در ظاهر، ما به آن صورت تسلیحاتی نداشتیم تا بتوانیم در مقابل آن هجمه برابر قرار بگیریم. فتوحات حاصل مناجات‌ها و خلوت‌های رزمندگان بود.

وی ادامه داد: در زمان جنگ، جلسات مناجات‌خوانی به شکل امروز نبود اما آن‌هایی که در خط مقدم بودند و جهاد می‌کردند، از این فیض محروم نبودند و بلکه اسلحه اصلی آن‌ها، همین دعاها بود. می‌شد دید که چگونه با دست خالی و تسلیحات کم، وارد میدان می‌شدند و در اکثر موارد، پیروز باز می‌گشتند.

خواندن دعای کمیل در فاو

سماواتی در مورد اولین قرائت دعای کمیل خود در دوره دفاع مقدس بیان داشت: توفیق داشتیم دعای توسل را شب‌های چهارشنبه و در مناسب‌های مختل با بچه‌ها می‌خواندیم. فکر می‌کنم اولین دعای کمیلی که خواندم، در جزیره فاو بود که رزمنده‌ها در مسجد اصلی این جزیره جمع بودند.

وی ادامه داد: در دفاع مقدس هجمه شدیدی بر ما بود و دشمنان اسلام، دست به دست هم داده بودند و شاید بیش از 40 کشور با ما مبارزه می‌کردند. وقتی به چنین شرایطی نگاه می‌کنیم که در آن دشمن موفق نشد یک ضربه کاری به ما وارد کند، به معجزه بودن آن پی می‌بریم.

سماواتی: ما هم در برابر یک جنگ تمام عیار و نابرابر هستیم و اگر دشمن تا همین امروز هنوز به هدف خود نرسیده است، از برکات همین دعاها و توسلات است.

این مداح پیشکسوت در پاسخ به سوالی در مورد میزان مطابقت مسیر جلسات مناجات امروز با زمان دفاع مقدس گفت: در جلساتی که ما توفیق داشتیم و حاضر شدیم الحمد لالله همان مسیری که شروع شد، در حال طی شدن است. انشاالله جلساتی که درآینده تشکیل می‌شود نیز از همین جلسات الگو گیرند و مسیرشان را با همان خصوصیات ادامه دهند.

ویژگی‌های لازم برای جلسه مناجات‌خوانی

سماواتی در ادامه در مورد مشخصه‌های ضروری برای یک جلسه مناجات‌خوانی توضیح داد: آنچه که برای شروع این کار بسیار موثر است، پی بردن به اهمیت این موضوع است. اگر ما از این اهمیت آگاه نباشیم، توجه چندانی نیز به آن نخواهیم داشت. از سویی اگر اهیمت و ارزش آن را درک کنم و بدانم که این جلسات چه تاثیراتی دارد، طبیعتا سعی خواهم کرد با تمام توان سراغ این مسئله بروم.

«الدعاء سلاح المومن». مومن بدون اسلحه در میدان مبارزه محکوم به شکست است. صدها مورد دیگر در قرآن و روایات پیرامون اهمیت دعا وجود دارد.

وی افزود: اگر مستمع نیز اهمیت دعا را نداند، به چنین فضایی وارد نمی‌شود. بنابراین، مهم ترین مرحله در برگزاری چنین مجالسی، شناخته شدن اهمیت آن است. اگر به این اهمیت پی ببریم، سعی خواهیم کرد که این مراسم ها را از دست ندهیم.

مرحله دوم این است که شخصی که می‌خواهد جلسه مناجات خوانی برگزار کند، به این موضوع پی ببرد که باید برای خدا کار کند و این موضوع، عرصه ای نیست که غیر خدا به آن راه پیدا کند.

پیشکسوت مناجات‌خوانی خاطرنشان کرد: ما در جامعه کم‌تر آثار دعا را گفتیم و شنیدیم. این تاثیرات مطرح شده است اما به عقیده بنده، باید بیشتر گفته شود. این آرزوی قلبی من است که مداحی نباشد که از این دعا بهره نبرد و از آن فاصله داشته باشد. مداحی نباشد که تنها روضه بخواند و همه مادحین در هر نقطه‌ای از کشور که هستند، توانایی خواندن دعا را داشته باشند و از این موهبت عظیم الهی غافل نشوند.

آفتِ آلوده شدن به غنا

سماواتی پیرامون خطر احتمالی ابتلای مناجات‌خوانی و ادعیه‌خوانی به غنا بیان داشت: این تهدید وجود دارد در صورتی که دو شرطی که اشاره کردم، محقق نشود. اگرشخص دعا خوان، برای خدا این کار را انجام ندهد، وارد بیراهه‌ها خواهد شد. اگر کسی از اهمیت و تاثیرات دعا مطلع باشد، طبیعتا راضی نمی‌شود برای مسائلی این چنینی، از برکات دعا محروم شود. کسی که می‌کوشد با کلمات و جملات دعا ارتباط برقرار کند، قهرا از موضوعات غنایی، فاصله می‌گیرد.

معیارهایی جهت فاخر شدن

این مداح پیشکسوت در پاسخ به سوالی در مورد اینکه آیا از خلاقیتی استفاده کرده است تا هم دعا صحیح خوانده شود و هم مستمع با او ارتباط گیرد، توضیح داد: تلاش بسیاری داشتم تا موضوعاتی که به آن‌ها اشاره کردم، تحقق پیدا کنند. معتقدم اگر ارتباط من به عنوان یک دعا خوان با خدا برقرار نشود، ارتباط مستمعین من نیز برقرار نخواهد شد. ادعا نمی‌کنم که ارتباط من وصل شده است؛ تلاشم دارم که وصل شود. وقتی که ارتباط وصل شود، هم ظاهر کار درست می‌شود و هم باطن کار و نتیجه، نزدیک می‌گردد.

وی افرود: جدای از باطن کار، ظاهر هم وجود دارد. آن ظاهر را نیز باطنِ کار آرایش داده و می‌پروراند. وقتی کسی اینگونه به موضوع دعاخوانی وارد شود، طبیعتا تنها خواندن متن دعا برای او موضوعیت پیدا نمی‌کند؛ یعنی بعد از آن باید دعا را معنا کند و آن باید معنایی سنگین و فاخر باشد.

سماواتی: یک جمله در دعا، معنای وسیعی دارد. شاید در ظاهر تنها یک معنای سطحی وجود داشته باشد اما در پسِ آن، موضوعات بسیاری وجود دارد. اگر درست وارد دعا شده باشیم، آن معانی، تصور شده و به صورت تدریجی برای انسان باز می‌شوند و وقتی قرار است به گویش تبدیل شود، باید فاخر و وزین باشد تا مستمع به بیراهه نرفته و برداشت اشتباه نکند.

در خیلی از موارد وقتی دعا را معنا می‌کنید، نیاز هست که برای تثبیت و باز کردن آن، از شعر استفاده شود و دعا، شعری می‌طلبد که جنبه عرفانی داشته باشد.

معرفت‌الله و معرفت‌النفس

سماواتی در پاسخ به سوالی پیرامون تغییر میزان مخاطبین جلسات مناجات‌خوانی‌اش اشاره کرد: با توجه به این هجمهه‌هایی که اخیرا صورت گرفت و موضوعاتی که درگیرشان بودیم، شاید انتظار می‌رفت که امروز این مجالس خیلی خلوت‌تر باشد اما الحمد لالله این اتفاق نیفتاد و چیزی که دشمنان اسلامی می‌خواستند، تحقق پیدا نکرد. البته باید بگویم که این جلسات بدون رشد هم نبوده‌اند.

وی در مورد تاثیر توجه و نگاه رهری به جلسات مناجات‌خوانی بیان داشت: قطعا وجود پر برکت ایشان در برپایی جلسات عزاداری و توسل بسیار موثر بوده است. مطلع هستم که تمام این جلسات را ایشان در طول سال رصد می‌کنند و در مواردی اگر تذکر لازم باشد، میفرمایند. اهتمام ایشان به این جلسات بسیار ویژه است و نقش موثری داشتند و دارند.

پیشکسوت عرصه مناجات‌خوانی خاطرنشان کرد: دعا، معرفت الله است. اگر کسی بخواهد خدا را بشناسد، از طریق دعا می‌تواند به این هدف برسد. از طرفی دعا، معرفت النفس است. چنانچه کسی بخواهد نسبت به خودش اگاه شود، باید سراغ دعا رفته و با کلام معصوم، خدا را بخواند تا در ادامه این معرفت حاصل شود. از سویی، دعا سبک زندگی است و اگر کسی می‌خواهد زندگی‌اش، «زندگی» باشد، باید با دعا مانوس باشد.

سماواتی در پایان گفت: ما باید به این حقیقت برسیم که کسی که از همه به این دعا محتاج‌تر است، خودِ من هستم. اگر به این باور برسیم، به مرور سایر شروط، شروع به تحقق یافتن می‌کنند.