موانع توسعه صنعت معدن
شهریار خادمی - روزنامه‌نگار
ایران جزو 10 کشور نخست جهان و نخستین کشور خاورمیانه از نظر داشتن ذخایر معدنی است، اما باوجود همه این ظرفیت‌ها نتوانسته‌ایم از این ویژگی‌ها برای رشد اقتصادی کشور استفاده کنیم.
این روزها عموم معدنکاران با مشکلات عدیده دست‌وپنجه نرم می‌کنند، در چند سال اخیر بسیاری از معادن بزرگ و کوچک کشور با موانع گوناگونی در بهره‌برداری و استخراج روبه‌رو شده‌اند که این مشکلات موجب تعطیلی بخش قابل‌توجهی از معادن و کاهش شدید فعالیت بسیاری دیگر از معادن شده است. ایران از معدود کشورهایی است که دارای معادن فراوان و ذخایر ارزشمند است و البته به‌دلیل فناوری پایین و تجهیزات قدیمی تا عمق بسیار زیاد اکتشاف معدنی انجام نمی‌گیرد که باید تدابیر لازم برای توجه به این بخش اندیشیده شود.
کمبود ماشین‌آلات معدنی مناسب یکی از گلایه‌ها و مشکلات فعالان این حوزه است. درواقع بسیاری از ماشین‌آلات فرسوده هستند و از آنجا که استخراج با تکنولوژی قدیمی و ماشین‌آلات فرسوده انجام می‌گیرد، هزینه‌های این حوزه را افزایش می‌دهد، در نتیجه فعالان این حوزه توان رقابت با سایر کشورها را از دست می‌دهند. معادن به‌عنوان یکی از صنایع اساسی در جامعه، نقش مهمی در توسعه اقتصادی بازی می‌کنند. با این حال، پیشرفت در این صنعت با موانعی همراه است که می‌تواند ضرب روند توسعه را کاهش دهد. به گواه کارشناسان، استخراج معادن می‌تواند به‌طورمستقیم و غیرمستقیم به محیط‌زیست آسیب برساند. این موضوع شامل آلودگی هوا، آب، خاک، از بین رفتن و فرسایش خاک، آلودگی صدا و از بین رفتن مناطق زیستی است. این موانع می‌توانند باعث شکست در توسعه پایدار معادن شوند.
دیگر مشکل پیش‌روی را می‌توان مشکلات اجتماعی قلمداد کرد. استخراج معادن می‌تواند نقض حقوق بشر، از بین رفتن منابع محلی و تعرض به مناطق زندگی جمعیت محلی شود. علاوه بر این، استخراج معادن ممکن است باعث افزایش شدید ترافیک، آلودگی صدا و از بین رفتن فرهنگ و تاریخچه محلی شود. مشکلات فنی دیگر مشکلی است که می‌توان آن را مانع جدی تلقی کرد؛ استخراج معادن نیازمند تجهیزات پیچیده و هزینه‌بر است. همچنین، فرآیند استخراج ممکن است برای کارگران خطرناک باشد و باعث آسیب به سلامت آنها شود. همچنین، فناوری‌های جدید در بسیاری از مواقع ممکن است برای صنعت معدن پذیرفته نشوند و در نتیجه، توسعه صنعت معدن را کند کنند.
از دیگر موانع، می‌توان به مشکلات اقتصادی اشاره کرد. توسعه صنعت معدن هزینه‌بر است و نیاز به سرمایه‌گذاری‌های بزرگ دارد. همچنین، برخی منابع معدنی ممکن است کمیاب باشند و در نتیجه، تجدیدپذیری آنها کاهش یابد. این موانع می‌توانند باعث شکست در توسعه صنعت معدن شوند. به‌طورکلی، توسعه صنعت معدن می‌تواند با موانعی مواجه شود که باعث توقف یا کند شدن روند توسعه یا حتی آسیب به محیط‌زیست و جامعه شود. به‌همین‌دلیل، لازم است برای اجتناب از این موانع، توسعه پایدار صنعت معدن در نظر گرفته شود و روی کاهش تاثیرات مخرب آن بر محیط‌زیست و جامعه تمرکز شود. این امر می‌تواند با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، توسعه روش‌های استخراج پایدار، اجرای قوانین و مقررات محیط‌زیست و اجتماعی و همچنین ایجاد روابط مثبت با جامعه محلی انجام شود. همچنین، لازم است سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه برای بهبود روش‌های استخراج و کاهش تاثیرات مخرب معادن انجام شود.
همچنین، تحقیق و توسعه در صنعت معدن می‌تواند باعث بهبود روش‌های استخراج و کاهش تاثیرات مخرب آن بر محیط‌زیست شود. برای مثال، استفاده از فناوری‌های جدید و پیشرفته مانند استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و روش‌های استخراج پایدار می‌تواند باعث کاهش آلودگی هوا و آب، کاهش تولید زباله، آلودگی خاک و بهبود کیفیت محصولات معدنی شود. همچنین لازم است به تجدیدپذیری منابع معدنی توجه شود. برخی منابع معدنی ممکن است کمیاب و غیرقابل‌تجدید باشند. در این شرایط، لازم است روی تحقیق و توسعه برای به‌دست آوردن منابع جایگزین و تجدیدپذیر تمرکز شود.
به‌طورکلی، به‌منظور پیشرفت در صنعت معدن و کاهش تاثیرات منفی آن بر محیط‌زیست و جامعه، لازم است روی توسعه پایدار و استفاده از فناوری‌های پیشرفته، کاهش مصرف انرژی و منابع، کاهش تولید زباله و آلودگی‌های معدنی، توسعه روش‌های استخراج پایدار، اجرای قوانین و مقررات محیط‌زیست و اجتماعی، ایجاد روابط مثبت با جامعه محلی و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه تمرکز شود. با این کار، می‌توان بهبود قابل‌توجهی در شرایط محیط‌زیست و جامعه ایجاد و به‌نوعی به‌سوی صنعت معدن پایدار حرکت کرد.