موانع مهم بر سر راه فعالسازی مکانیسم ماشه / روسیه، چین و پاکستان کنار ایران می ایستند؟
اقتصادنیوز: برجام، با تمام نقدهایی که بر آن وارد بود، توافقی عقلانی و فنی برای مدیریت اختلافات هسته‌ای و گشودن پنجره تعامل اقتصادی با جهان بود
به گزارش اقتصادنیوز، روزنامه اعتماد نوشت:
در روزهایی که زمزمه اجرای مکانیزم موسوم به «ماشه» (snapback) در محافل غربی و داخلی شدت گرفته، بار دیگر لازم است از منظری حقوقی، راهبردی و واقع‌گرایانه به برجام نگاه کنیم؛ توافقی که اگرچه پرچالش بود، اما بر پایه منطق بازگشت‌پذیری متوازن بنا شد و هنوز هم می‌تواند بهترین گزینه ایران برای خروج از وضعیت تنش‌آلود فعلی باشد.
تیم مذاکره‌کننده ایران در جریان توافق برجام، بر اصل مهمی پافشاری کرد: حق بازگشت به موقعیت پیشین، در صورت نقض عهد طرف مقابل. این اصل که در ادبیات فنی برجام با عنوان «بازگشت‌پذیری (Reversibility)» شناخته می‌شود، اجازه می‌داد ایران در صورت خلف وعده طرف‌های غربی، بدون طی مراحل زمان‌بر، فعالیت‌های هسته‌ای خود را به وضعیت پیشابرجام بازگرداند.
طبیعتا طرف مقابل نیز خواهان تضمینی مشابه بود؛ آنان نیز ساز و کاری را طلب کردند که در صورت نقض تعهدات ازسوی ایران، بتوانند بدون درگیر شدن در ساز و کارهای حقوقی پیچیده، وضعیت بین‌المللی قبل از برجام را احیا کنند؛ وضعیتی که 5 قطعنامه ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد، ایران را تحت شدیدترین تحریم‌های چندجانبه قرار داده بود و برخی افراد که عامل به وجود آمدن آن تحریم‌ها بودند، به برجام خرده می‌گرفتند.
این تقابل خواسته‌ها منجر به شکل‌گیری ساز و کار حل و فصل اختلافات (Dispute Resolution Mechanism - DRM) شد؛ مکانیزمی که بعدها در ادبیات رسانه‌ای به اشتباه «مکانیزم ماشه» نام گرفت، در‌حالی که چنین اصطلاحی اصلا در متن برجام وجود ندارد. اکنون که برخی دولت‌های اروپایی زمزمه اجرای این ساز و کار را در سر دارند، باید توجه کرد که اجرای کامل آن با موانع جدی و ساختاری روبه‌رو است:
عبور زمان از فرصت اداری شورای امنیت: طبق مفاد برجام، هرگونه بازگرداندن تحریم‌ها باید در چارچوب قطعنامه 2231 و در بازه زمانی مشخصی انجام شود.
ریاست پاکستان بر شورای امنیت در ماه جاری: ریاست دوره‌ای شورای امنیت دراختیار پاکستان است؛ کشوری که نه تنها از متحدان ایران در مجامع بین‌المللی به حساب می‌آید، بلکه علاقه‌ای به تحریک تنش در منطقه ندارد.
ریاست روسیه در ماه آینده (اکتبر): روسیه که به عنوان عضو دایم شورا و متحد راهبردی ایران عمل می‌کند، در ماه آتی ریاست دوره‌ای شورای امنیت را برعهده می‌گیرد؛ موضوعی که عملا قدرت ایجاد اختلال در هرگونه روند خصمانه علیه ایران را دراختیار مسکو قرار می‌دهد.
افزون بر اینها، تامین بودجه و تمدید ماموریت کمیته اجرای تحریم‌ها نیز نیازمند رای و همکاری کشورهایی چون روسیه و چین است. مشابه اتفاقی که سال گذشته درباره کره‌شمالی افتاد، احتمال کارشکنی یا عدم تمدید ماموریت کمیته نظارتی می‌تواند «مکانیزم ماشه» را به یک پدیده نیمه‌تعطیل بدل کند.
برجام، با تمام نقدهایی که بر آن وارد بود، توافقی عقلانی و فنی برای مدیریت اختلافات هسته‌ای و گشودن پنجره تعامل اقتصادی با جهان بود. اینکه امروز ایران در پاسخ به بدعهدی طرف مقابل، با استناد به مواد 26 و 36 توافق، کاهش تعهدات را آغاز کرده، نشانه وفاداری به منطق خود توافق است، نه نقض آن.
این در‌حالی است که اقدامات ایران همواره تدریجی، بازگشت‌پذیر و قابل راستی‌آزمایی بوده‌اند. در مقابل، طرف‌های غربی سال‌هاست هیچ‌گونه تعهد اقتصادی‌ای را اجرا نکرده‌اند. اگر قرار است از نقض عهد صحبت کنیم، ابتدا باید به نقض عهدِ طرف مقابل پرداخت.
برجام را نه باید با آرمان‌گرایی سنجید، نه با خصومت. آنچه این توافق را «بی‌بدیل» می‌کند، واقع‌گرایی نهفته در متن آن است: توازنی شکننده، اما قابل احیا. در جهانی بی‌تضمین، آنچه می‌ماند تدبیر و محاسبه دقیق منافع ملی است و گاهی، ماشه‌ای که به‌ظاهر تهدید می‌کند اما فشنگی برای شلیک ندارد.
همچنین بخوانید- هشدار غریب آبادی به اروپا درباره احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه / ایران از اسرائیل شکایت می کند؟
- نامه ایران به سازمان ملل درباره مکانیسم ماشه
- رمزگشایی روزنامه اصولگرا از طرح «مناره» ظریف برای انرژی هسته ای ایران!/ این طرح می تواند زمینه ساز مذاکرات شود؟
- عراقچی: اورانیوم 60 درصد غنی‌شده در مکان‌هایی بوده که بمباران شده‌اند / خسارات به تاسیسات شدید بوده / مکانیسم ماشه فعال شود دیگر با اروپایی‌ها صحبت نمی‌کنیم