میدان رأی اولی‌ها

به گزارش مشرق، «نسل جدید نمی‌خواهد مانند نسل قبلی خود باشد»؛ این عبارت از جمله اصطلاحاتی است که طی چند سال اخیر در رسانه‌ها بازتاب زیادی داشته است. گاهی برخی به اشتباه این جمله را تعبیر به «شکاف نسلی» می‌کنند، در حالی که باید اذعان کرد نسل جدید از تکرار فراری است؛ اینکه او نمی‌خواهد مثل گذشته مشارکت منفعل داشته باشد و به دنبال مشارکت فعال است و این ربطی به شکاف نسلی ندارد. در واقع این نسل دوست دارد الگوهای خود را داشته باشد و نمی‌خواهد از الگوی یکسان پیروی کند. اتفاقا این نسل به دنبال دستاورد است، یعنی اگر مطالبات جدیدی دارد یا رفتار بخصوصی را از خود نشان می‌دهد و بر آن تاکید دارد، این حاصل روحیه «انتخابگری» این نسل است، نه بی‌تفاوتی!

واپسین روزهای منتهی به انتخابات سپری می‌شود و یکی از سوال‌های اصلی جامعه این است: واکنش نسل جدید به فرآیند انتخابات به چه صورت است و مشارکت آنها چه میزان خواهد بود؟ از این جهت «سن رای دادن در انتخابات مجلس» در 3 ماه گذشته به سوال پرتکرار کاربران فضای مجازی تبدیل شده است. بر اساس گزارش وزارت کشور، 3 میلیون و 500 هزار رای اولی می‌توانند در انتخابات دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی و دوره ششم مجلس خبرگان رهبری شرکت کنند. اما این نسل با انتخابات چه رفتاری خواهد کرد؟

برای پاسخ به این پرسش نخست باید به ویژگی‌های نسلی رای اولی‌ها اشاره کرد.

به گزارش «وطن‌امروز»، بر اساس گزارش تحلیلی یک مرکز مطالعاتی که در یک سال گذشته و پس از حوادث 1401 بر رفتارشناسی نسل جدید متمرکز شده و در مقالات و گفت‌وگوهای متعدد با جامعه‌شناسان و پژوهشگران، این حوزه را تحلیل کرده است، نسل جدید را باید با چنین ویژگی‌هایی شناخت:

1- در تدارک یک طراحی فردی برای شخصیت خود است.

2- حریم را می‌شناسد.

3- به دنبال بروز توانمندی‌های خود است.

4- تصویری از خودِ آرمانی‌اش ارائه می‌دهد.

5- به دنبال قدرت‌نمایی و کار مشترک است.

6- به دنبال بازتعریف مفاهیم است نه هنجارشکنی.

7- به دنبال تغییر کلیشه‌هاست.

8- می‌خواهد روایت‌های شخصی خود را خلق کند.

9- به دنبال نقش‌آفرینی و اثرگذاری است.

10- دارای زمینه گفت‌وگوی درون‌نسلی بسیار قوی است.

11- عاملیت دارد و می‌خواهد از انفعال خارج شود.

12- در برابر توصیه‌های دستوری مقاومت می‌کند.

13- به دنبال مرئی شدن است.

14- از الگوهای شبیه‌ساز فرار می‌کند.

15- به دنبال تجربه و تصویرسازی است.

بر اساس آنچه از ویژگی‌های نوجوان ایرانی - که اکنون در حال ورود به مرحله کنش سیاسی است - گفته شد، هم حوادث 1401 قابل تحلیل است و هم می‌توان مشارکت 1402 را پیش‌بینی کرد. در واقع باید گفت در ماجرای حوادث 1401 عده‌ای تلاش کردند از حس «مشارکت‌جویی» نوجوانان ایرانی سوءاستفاده کرده و آنها را به سوی آنارشیسم سوق دهند، در حالی که در همان زمان نوجوان ما بر اساس شرایط برآمده از هیجان و پس از محدودیت‌های اعمال شده در سال‌های شیوع کرونا، احساس می‌کرد مجالی برای خروج از انفعال ایجاد شده است و نوجوان «مشارکت‌خواه» سهم خود را گرفته است. باید تاکید کرد نسل جدید به دنبال دستاورد است، حال اگر این دستاورد را در یک مشارکت فعال مانند انتخابات پیدا کند به سوی آن خواهد رفت.

حال چند روز به انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری باقی مانده است. استان‌های مختلف جشن رای اولی‌ها را برگزار کرده‌اند، هر چند این رویدادها در جهت حس‌مندی نوجوان اقدامی لازم است اما بر اساس ویژگی‌های گفته شده، نوجوان ایرانی فراتر از برگزاری رویداد و جشن، آماده «پذیرش مسؤولیت» و «نقش‌آفرینی» است. لذا مشارکت فعال نوجوان ایرانی در حال رقم خوردن است و او خود را در یک «تغییر» سهیم می‌داند و حتما مشارکت فعالی خواهد داشت. اما این مشارکت فعال منجر به حضور پای صندوق‌های رای خواهد شد؟

یکی از نکات قابل توجه در رفتار نوجوان ایرانی، مساله روایت است. نوجوان ایرانی میل دارد با فرار از الگوهای مرسوم، روایت خود را خلق کند و تصویری از خود آرمانی‌اش ارائه کند؛ مهمی که در فرآیند انتخابات قابلیت تحقق خواهد داشت و می‌تواند موجب مشارکت شود. برای نمونه پویش رای اولی‌ها در شبکه‌های مجازی شکل گرفته است، برای مثال در شبکه اجتماعی اینستاگرام با وجود محدودیت‌های این شبکه بیش از 5‌هزار محتوا تولید و منتشر شده است.

همچنین بر اساس گزارش سامانه پایشی تاک واکر در یک هفته گذشته، واژه رأی اولی 3 هزار بار توسط کاربران مورد استفاده (توئیت و ری‌توئیت) قرار گرفته است. برای نوجوانی که به دنبال مرئی شدن است و می‌خواهد خودش مولد باشد و خلق کند، ساده‌انگارانه است که در فکر «عدم مشارکت» باشد.

در واقع ما با موجودی روبه‌رو هستیم که به دنبال اقدام بیهوده نیست و عدم شرکت در چنین رویداد سرنوشت‌سازی را مصداق رفتار بی‌سبب می‌داند.

رهبر معظم انقلاب 11 آبان 1401 در جمع دانش‌آموزان فرمودند: «نوجوان امروز، برخلاف نوجوان قدیم، یک عنصر بالغ و عاقل است، یک عنصر خردمند است و این به برکت انقلاب اسلامی به‌وجود آمده است».

رهبر معظم انقلاب همچنین سال 97 فرمودند: «عزیزان من، جوانان، فرزندان من! من آینده را متعلق به شما می‌بینم؛ من تردید ندارم آینده این کشور از امروز به مراتب بهتر خواهد بود، در جهت نظام اسلامی و در جهت اسلام و ارزش‌های اسلامی».

باید تاکید کرد با توجه به نوع الگوی رفتاری نوجوان ایرانی در سال‌های اخیر، حتما این نسل کنشی فعال نسبت به مساله انتخابات خواهد داشت، این نسل بی‌تفاوت نیست و حتما در دوگانه «مشارکت / عدم مشارکت» نخواهد افتاد، چراکه می‌داند عدم مشارکت مصداق بی‌تفاوت بودن نسبت به سرنوشت خود است. گاهی برخی القا می‌کنند «مجلس در سرنوشت آنها نقشی ندارد». این جمله از آن دست گزاره‌های غلط مرسوم در بین جریان «بی‌تفاوت‌طلب» است.

مگر می‌شود محلی که سالانه بودجه را تصویب می‌کند، درباره افزایش حقوق اعمال نظر دارد، قوانین را نظم می‌بخشد، برنامه توسعه را پیگیری می‌کند و... در سرنوشت جامعه نقش نداشته باشد؟ این نسل تحلیلگر می‌داند که نباید بی‌تفاوت از کنار مسائلی که به او نقش می‌دهد و می‌تواند دستاورد داشته باشد، عبور کند.

لذا تمایل نسل جدید برای مشارکت در انتخابات حتمی به نظر می‌رسد اما متاسفانه درصد بسیار کمی از کاندیداهای مجلس شورای اسلامی توجه ویژه به این قشر نشان می‌دهند. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته تنها در تهران و چند شهر بزرگ، کاندیداها سراغ این نسل رفته و برای جلب نظر آنها برنامه‌ریزی می‌کنند. این در حالی است که در برخی استان‌ها، جمعیت رای اولی‌ها می‌تواند در نتیجه انتخابات بسیار موثر باشد که در جدول زیر آمده است.