نامه‌ای برای احیای حقوق بین‌الملل

به گزارش مشرق، علی فهیم‌دانش طی یادداشتی در روزنامه وطن امروز نوشت: درباره پیام رهبر انقلاب به دانشجویان دانشگاه‌های آمریکا چند نکته قابل تأمل وجود دارد.

1- پیام حاضر نشانگر تعمیق جهانی شدن حقوق بشر است، اینکه نقض قواعد حقوق بشری در هر جای دنیا می تواند و باید موجب نگرانی کشورها و دولت‌های دیگر باشد؛ آنچه از آن به عنوان تعهد در قبال جامعه جهانی یاد می‌شود (Erga omnes). دوره‌ای که حقوق بشر را در چارچوب مرزها و در زمره اعمال داخلی کشورها محسوب می‌کردند، قطعا پایان یافته است. البته بسیاری از کشورهای مستقل به درستی با اینکه جهانی شدن حقوق بشر مترادف با حاکمیت الگوهای غربی حقوقی باشد و به ابزاری برای مداخله‌جویی و از بین رفتن تنوع فرهنگی تبدیل شود، مخالف هستند. حقوق بشر جهانی است و همان‌قدر که تمدن آتنی در پیدایش آن نقش داشته، ایران قبل و بعد از اسلام با منشور کورش، فارابی، ابن‌سینا و مولانا در ایجاد آن موثر بوده و آنچه الان حقوق بشر جهانی است، در برگیرنده نمادهای تمدنی از شرق و غرب است.

2- نقض حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، موجب جریحه‌دار شدن احساسات انسان‌های آزاداندیش است. نمود آن را می‌توان در توسل به مراجع حقوقی بین‌المللی برای توقف جنایات جنگی تل‌آویو در غزه، توسط کشورهایی همچون آفریقای جنوبی ملاحظه کرد. طرح دعوای پرتوریا بر اساس کنوانسیون پیشگیری و مجازات جرم نسل‌کشی 1948 و ورود تعدادی از کشورها به حمایت از آفریقای جنوبی با توسل به اساسنامه دیوان بین‌الملل دادگستری، مبین دغدغه جامعه جهانی است. آفریقای جنوبی در این پرونده بنا به نظر قضات دیوان لاهه، دارای منفعت حقوقی است، هر چند جنایات ارتکابی ارتش اسرائیل علیه غیرنظامیان و کودکان و زنان فلسطینی انجام شده و می‌شود ولی وجدان‌های بیدار جهانی در سوی درست تاریخ ایستاده‌اند.

3- فلسطین و مردم غزه، بنا بر آرا و نظرات حقوقی از جمله نظر مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری در پرونده دیوار حائل 2004، تحت اشغال هستند و دولت اشغالگر بنا بر حقوق بین‌الملل دارای تعهدات و تکالیفی است. از دهه استعمارزدایی تاکنون هنجارهای حقوقی بین‌المللی بر این منوال بوده که امکان مساعدت و کمک به مردم تحت اشغال که برای رهایی خود از اشغالگران مبارزه می‌کنند، پذیرفته شده است، حتی بنا بر نظراتی به مردم تحت اشغال همه‌گونه کمک و مساعدت حتی نظامی نیز می‌توان ارائه داد، حمایت سیاسی و مالی و معنوی که به صورت اولی پذیرفته شده است. پیام حاضر نشان داد جمهوری اسلامی ایران علاوه بر آنکه در چارچوب حقوق بین‌الملل به گروه‌هایی که برای استقلال و آزادی خود از دولت اشغالگر مبارزه می‌کنند ارج می‌نهد، از حامیان آنها نیز قدردانی و حمایت معنوی به عمل می‌آورد. رهبر معظم انقلاب اسلامی، خواستار برگزاری همه‌پرسی عادلانه و فراگیر هستند که اساسی‌ترین سازوکار برای دستیابی ملت‌ها به حق تعیین سرنوشت است.

4- حق تعیین سرنوشت که یک حق بنیادین و غیرقابل انکار در نظام بین‌المللی حقوق‌بشر و به عنوان قاعده عام‌الشمول از جمله اساسی‌ترین اصول شناخته‌شده حقوق بین‌الملل است که در ماده 2 منشور ملل متحد و اعلامیه مجمع عمومی ملل متحد درباره اصول حقوق بین‌الملل در زمینه روابط دوستانه و همکاری میان کشورها برآن تاکید شده، تاکنون مجال بروز توسط مردم فلسطین نداشته و مدام در حال نقض شدن است. با توجه به ماهیت این حق به عنوان قاعده عام‌الشمول، تمام دولت‌ها موظف به رعایت تعهدات ناشی از آن و فراهم آوردن زمینه‌های مساعد برای تحقق آن هستند.

5- به این حق در ماده یک مشترک میثاق حقوق مدنی و سیاسی و میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و مواد یک و 3 اعلامیه ملل متحد درباره حق تعیین سرنوشت مردم بومی، اشاره و تاکید شده که مردم بومی یک سرزمین حق برخورداری کامل از این حق را دارند. دیوان بین‌المللی دادگستری در نظر مشورتی 9 ژوئیه 2004 خود درباره «پیامدهای حقوقی ساخت دیوار در سرزمین فلسطین اشغالی» به صراحت بر لزوم رعایت حق تعیین سرنوشت مردم فلسطین تأکید و بر تعهدات رژیم‌صهیونیستی برای احترام و رعایت آن تصریح می‌کند، همچنین لزوم اجرای حق تعیین سرنوشت توسط مردم بومی یک سرزمین در نظر مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری مورخ 25 فوریه 2019 در پرونده «جداسازی مجمع‌الجزایر چاگوس از موریس توسط بریتانیا» نیز به‌خوبی متجلی شده است.

براساس این نظر مشورتی، کشوری که قیمومت یک منطقه غیرخودمختار را برعهده دارد، نمی‌تواند به اختیار خود و بدون رعایت حق تعیین سرنوشت مردم، اقدام به جداسازی یک سرزمین کند. همچنان که در این نظر بیان می‌شود، جداسازی‌ای که بدون نظر مردم بومی تحقق یافته باشد، باطل و بلااثر است و کشورهای دیگر نیز باید از چنین امری خودداری کنند.

6- سردمداران سلطه جهانی، حتی به مفاهیم بشری هم رحم نمی‌کنند؛ مردم تحت اشغالی را که مبارزه آنها برای رهایی از دولت اشغالگر در چارچوب‌های حقوق بین‌المللی موجود، مشروع است - مقاومت فلسطین -

و از آزادی و امنیت و حق تعیین سرنوشت خود دفاع می‌کنند، «تروریست» می‌نامند و رژیمی را که بنا بر آمار رسمی تاکنون ده‌ها هزار زن و کودک را با توسل به اقدامات تروریستی و بی‌رحمانه به قتل رسانده است، دفاع‌کننده از خود وانمود می‌کنند.

7- درچارچوب‌های حقوقی موجود، دولتی که به دولت دیگر مساعدت می‌کند تا مرتکب جرائم بین‌المللی شدید از جمله نسل‌کشی شود، دارای مسؤولیت است. در پیام مقام معظم رهبری نیز بارها به حمایت‌هایی که دولت متبوع دانشجویان معترض از اقداماتی که یا خود فی نفسه ناقض حقوق بین‌الملل است یا منجر به نقض بنیادین قواعد حقوقی شده، اشاره شده و مورد مذمت قرار گرفته و به مسؤولیت آنها نیز در جنایات ارتکابی تل‌آویو اشاره شده است.

8- تاریخی از بی‌اعتنایی به تعهدات بین‌المللی، نقض قطعنامه‌های شورای امنیت از جمله 242، استمرار اشغال اراضی فلسطینی‌ها و ساختن شهرک در آن اراضی، تلاش برای تغییر ترکیب جمعیت و غارت منابع طبیعی و رودخانه‌ها و منابع آبی فلسطینی‌ها و به کار بردن مشت آهنین از روز اول در برابر مردم بی‌دفاع فلسطین و بی‌توجهی به همه ارزش‌های نه تنها حقوقی بلکه وجدانی و انسانی و دینی، موجب افزایش روزبه‌روز بی‌رحمی، ترور و سرکوبگری رژیم صهیونیستی شد. سکوت سازمان‌های بین‌المللی و دولت‌ها موجب تشدید نقض سیستماتیک و گسترده حقوق بین‌الملل، حقوق بشر و حقوق بشردوستانه شده است؛ موضوعی که شائبه وجود استانداردهای دوگانه رفتاری این سازمان‌ها را به ذهن متبادر می‌کند.

9- مفاهیمی که در حقوق بین‌الملل دارای بار زیادی است از جمله حاکمیت قانون، مسؤولیت حمایت و حکمرانان خوب، استانداردهایی نیست که برای تل‌آویو وضع شده باشد. دولت یاغی و متمرد، دولتی است که به 2 دستور موقت دیوان بین‌المللی دادگستری بی‌اعتناست و خواست دیوان مبنی بر توقف عملیات نظامی در رفح را نادیده می‌انگارد و تجاوز همه‌جانبه خود به غیرنظامیان را ادامه می‌دهد؛ تا آنجا که آمار نشانگر قریب 40 هزار شهید فلسطینی است، قطعنامه‌های لازم‌الاتباع شورای امنیت را مستمرا نقض می‌کند، قرارهای بازداشت دیوان کیفری بین‌المللی را رد و دادستان آن را تهدید می‌کند و...

10- با یادآوری اینکه فلسطین یک سرزمین مستقل است با ملتی متشکل از مسلمان، مسیحی و یهودی و با سابقه تاریخی طولانی، با انتقاد از شبکه سرمایه‌داری صهیونیستی، تاکید شده اولا جمهوری اسلامی ایران به یهودیت و دیانت حضرت موسی (ع) که حتی در قانون اساسی ایران به آن اشاره شده احترام می‌گذارد و ثانیا صهیونیسم را که با کشتار و تجاوز و غصب زمین و نقض گسترده و سیستماتیک حقق بشر عجین شده، مورد نقد و خطاب خود می‌داند.

11- رهبر معظم انقلاب با این پیام و خطاب قرار دادن جوانانی که آینده کشورها را می‌سازند و صحه نهادن بر راه درست ایشان و توصیه به معنویت - خلأیی که تمدن مغرب زمین با آن عمیقا مواجه است - به صورت عملی اقدام به تبیین اصل حکمت - عزت - مصلحت که سیاست خارجی ایران اسلامی بر آن ابتنا دارد، همراه با عدالت‌خواهی که سال‌هاست درباره نظام بین‌الملل به آن اشاره دارند (از جمله ناعادلانه بودن سیستم شورای امنیت و ضرورت صلح عادلانه در موضوع فلسطین) کرده‌اند و ضمن خطاب قرار دادن جوانان دانشجو در موضوع غزه که به نگرانی اصلی مردم دنیا تبدیل شده، مواضع راهبردی ایران اسلامی را به صورت واضح و شفاف از گذشته، حال و تا آینده در مقابل دید نخبگان و افکار عمومی جهانی قرار داده‌اند.