نقش استراتژیک کیفیت در تحقق رشد تولید
شهرام شیرکوند - پژوهشگر صنعت
یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازهای بقا و دوام حضور تولیدکنندگان، بنگاه‌های اقتصادی و موسسات بازرگانی و تضمین رقابت‌پذیری در بازار جهانی، کیفیت کالاهای تولیدی است. کیفیت محصول به‌معنای اعتبار تولیدکننده در ذهن مشتریان است و اعتماد آنها را به خود جلب می‌کند. از آنجا که رضایت مشتریان تضمین‌کننده رشد پایدار کسب وکار است، برای تحقق این امر و رقابت‌پذیری بیشتر، افزایش کیفیت محصول و ارائه خدمات مناسب بسیار حائزاهمیت است؛ بنابراین با بهینه‌سازی فرآیندهای تولید در جهت افزایش کیفیت و کاهش هزینه‌ها، شرکت‌ها می‌توانند سود خود را افزایش دهند. توجه به ارتقای کیفیت محصول با هدف جلب رضایت مشتریان و توسعه بازار، موجب بهبود عملکرد و افزایش بهره‌وری نیز خواهد شد. مهم‌ترین اهداف مدیران سازمان‌ها و شرکت‌ها توسعه برند، افزایش تولید و رونق فروش است که البته تحقق این موارد در گرو رضایت مشتریان و افزایش کیفیت کالاها و خدمات ارائه‌شده است. در واقع کیفیت عالی می‌تواند کلیدی برای تمایز سازمان‌ها و شرکت‌های تولیدکننده کالا و خدمات باشد. در تولید و تجارت، کیفیت به مفهوم برتری محصولات یا خدمات است.
برخی کیفیت را تنها انطباق با ضوابط ازپیش‌تعیین‌شده می‌دانند و گاهی کیفیت مترادف با استاندارد تلقی می‌شود، در حالی که کیفیت مفهومی وسیع‌تر دارد و به معنی پاسخگویی به درخواست‌های منطقی و حق‌مدارانه مشتریان است. از این حیث تولید محصول مبتنی بر دانش و باکیفیت، مشتریان را به خرید محصول ترغیب و تشویق می‌کند و دوام و مرغوبیت کالا، برخورد مطلوب در فروش، حمل و تحویل مناسب، خدمات پس از فروش گسترده، موجب توسعه فروش خواهد شد. امروزه صنعت به عنوان مهم‌ترین بخش کسب وکار و تجارت در کانون توجه مصرف‌کنندگان قرار دارد و کیفیت ارائه محصول، عنصری ضروری در بازارهای رقابتی فعلی شده است. با این وصف تولید دانش‌بنیان و با کیفیت رقابتی، رویکردی برای توسعه تولید و فروش و تقویت برند کالاهای باکیفیت داخلی است. شرط توسعه تولید دانش‌بنیان، افزایش کیفیت و بهره‌وری در تولید است و ارتقای کیفیت از ویژگی‌های تولید دانش‌بنیان است؛ به‌نحوی که کیفی‌تر شدن محصولات، قدرت رقابت‌پذیری در بازار، میزان فروش و توان صادرات را افزایش می‌دهد. برای دستیابی به تولید دانش‌بنیان نباید صرفا به افزایش تولید محصول در کارخانه‌ها و سیستم‌های تولیدی متکی بود؛ بنابراین در شرایط فعلی باید به ظرفیت‌های داخلی کشور توجه بیشتری داشت و با برنامه‌ریزی برای ایجاد اقتصاد و تولید دانش‌بنیان به سمت ارتقای تولید داخلی و باکیفیت حرکت کرد. از آنجا که اقتصاد دانش‌بنیان برپایه تولید، توزیع و کاربرد دانش و اطلاعات تشکیل شده، اصلاح فضای کسب‌وکار برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان اهمیت زیادی دارد. در این راستا و در بحث تولید دانش‌بنیان باید دو موضوع کیفیت و نرخ همواره مدنظر تولیدکنندگان قرار گیرد. برای توسعه تولید و تقویت برند کالاهای داخلی، توجه به کیفیت کالا و نرخ مناسب بسیار حائزاهمیت است.
در واقع تولید کالاهایی با کیفیت و نرخ رقابتی، منجر به تولیدات باکیفیت، اشتغالزایی، ایجاد ارزش‌افزوده، افزایش درآمدهای کشور و تامین رضایت مصرف‌کنندگان کالاهای داخلی می‌شود. کیفیت کالاهای تولیدی یکی از مهم‌ترین عواملی است که با تحقق تولید دانش‌بنیان، به بقا و دوام بنگاه‌های تولیدی و اقتصادی انجامیده و رقابت‌پذیری را در بازار جهانی تضمین می‌کند. رونق تولید نقش مهمی در رشد، رفاه، وضعیت اقتصادی و آسایش مردم ایفا می‌کند. رشد و توسعه تولید علاوه بر ایجاد اشتغال و آسایش سبب تولید محصولات باکیفیت‌تر و مناسب‌تر می‌شود. اگر کشوری دارای سازمان‌ها و صنایع تولیدی قدرتمندی باشد که توان حضوری موفق در بازارهای بین‌المللی را داشته باشند، قدرت اقتصادی آن کشور نیز افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر، کیفیت تولیدات صنعتی و موضوع رقابتی بودن تولیدات به عوامل متعددی بستگی دارد که از مهم‌ترین آنها بسته شدن حلقه و چرخه تحقیق، تولید و بازار است. بخشی از این جریان برعهده تولیدکنندگان و صنعتگران است و بخش مهم دیگر وجود سیاست‌های حمایتی و بسترسازی برای رشد صنعت و تولید مبتنی بر دانش توسط دولت و مدیران. به هر حال توجه به کیفیت تولیدات و ارائه توانمندی واقعی تولیدکنندگان برای حمایت مالی دولت ضروری به‌نظر می‌رسد. بنا بر آنچه گفته شد در بحث تولید داخلی موضوع استراتژیک کیفیت و تعیین نرخ منطقی محصول یا خدمت همواره باید موردتوجه قرار گیرد. در شرایط فعلی برای توسعه تولید دانش‌بنیان و رونق کسب‌وکار داخلی، کیفیت دارای نقش استراتژیک است که باید موردتوجه تولیدکنندگان داخلی قرار گیرد. استفاده از فناوری‌های نوین، احساس مسئولیت و وجدان‌کاری از پیش‌شرط های مهم تولید باکیفیت محصولات داخلی است و به اعتقاد کارشناسان حوزه اقتصاد و بازار، کیفیت محصول در کنار قیمت‌گذاری مناسب، ضامن توسعه فروش و افزایش سهم بازارهای منطقه‌ای و جهانی است که اگر به صورت جدی موردتوجه تولیدکنندگان کشور قرار گیرد، رشد تولید باکیفیت و رقابتی محقق می‌شود. با این اقدام و در راستای تحول اقتصادی در شرکت‌های تولیدی، بازگشت سرمایه، سود فروش، سهم بازار، کاهش هزینه‌ها و نرخ سهام از رشد قابل‌توجهی برخوردار خواهند شد. به این لحاظ برای توسعه تولید دانش‌بنیان و تقویت برند، باید با بهره‌گیری از ظرفیت نخبگان جوان، توسعه تحقیق و پژوهش، ایجاد نوآوری و تمرکز تولیدات نوآورانه و باکیفیت، بر ظرفیت‌ها و توان داخلی و توجه به تولیدات صادرات‌محور، شرایط و فضای مناسبی برای ارائه محصول تولیدی به بازارهای داخلی و خارجی فراهم شود. امید است با حمایت دولت و تلاش فعالان اقتصادی، صنایع ارزش‌آفرین در دستیابی به افق‌ها و اهداف پیش‌بینی شده موفق شوند و رشد و توسعه تولید در کشور محقق شود.