هشدار سریع زلزله؛ به زودی
زلزله در شهر تهران دور از ذهن نیست و بارها و بارها شنیده یا دیده ایم که حتی زمان هایی را برای وقوع زمین‌لرزه در شهر تهران بیان می‌کنند اما واقعیت این است که نمی‌توان جلوی رفتار طبیعی طبیعت را گرفت بلکه باید با انجام اقداماتی، سطح آمادگی را افزایش داد، اتفاقی که در چند سال اخیر شتاب بیشتری گرفته اما هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب و همگرایی سازمان‌ها و نهادهای موثر راه طولانی وجود دارد.
علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در مورد وضعیت آمادگی تهران در مقابل زلزله احتمالی گفت: تهران کلان‌شهری است که جمعیت شب‌خواب آن حدود 10 میلیون نفر است و در روزها جمعیت این کلان‌شهر حتی به 14 میلیون نفر نیز می‌رسد و در عین حال تهران، شهری با پیچیدگی های خاصی است که اتفاقا در مجاورت گسل نیز گسترش یافته و این در حالی است که عمده شهرها در فاصله با گسل ها توسعه می یابند اما تهران در مجاورت با گسل های بزرگی است که توان لرزه‌خیزی بزرگ تا هفت ریشتر را هم دارند.
وی با بیان اینکه لرزه خیزی تهران در حالی است که حدود 4500 هکتار بافت فرسوده و 12هزار هکتار بافت ناپایدار ثبت شده و در عین حال جمعیت میلیونی در این شهر کار و زندگی می‌کنند، گفت: با توجه به شرایطی که این شهر دارد نمی‌توان با قاطعیت گفت که در مواجهه با زلزله، شرایط مطلوب و ایده آلی داریم بلکه مطمئنا با نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم هرچند که طی این سال‌ها اقدامات زیاد و خوبی انجام شده، اما به این مفهوم نیست که تهران آماده است و این شهر تا آمادگی راه زیادی دارد و لازم است مجلس، دولت و شورا به مقوله ایمنی و مدیریت بحران توجه ویژه بکنند؛ چون زیرساخت های موجود و تجهیزات و امکانات لازم کم است؛ مثلا سوله های مدیریت بحران که قرار بوده در هر ناحیه شهرداری ساخته شود، حالا حدود 37 تا 38 سوله کم داریم و این در حالی است که این سوله ها برای اسکان دادن مردم نیست چراکه طبعا اسکان دادن جمعیت میلیونی تهران با صد سوله امکان پذیر نیست بلکه این سوله ها مکان هایی برای فرماندهی محلی است که اگر به هر دلیلی در ساعات اولیه دسترسی تیم های امدادی به مناطق مختلف شهر قطع شد، مردم تا ساعت‌هایی بتوانند خود را اداره کنند. وی ادامه داد: مدیران بحران و کارشناسانی که در آن مجموعه هستند و دستگاه های امدادی مثل اورژانس، آتش نشانی و گروه های داوطلب واکنش اضطراری محلات تحت عنوان گروه های دوام بتوانند اقدامات اولیه را انجام دهند و سازمان‌دهی محلی انجام گیرد و وقتی از استان های دیگر برای کمک آمدند، این پایگاه ها در اختیار تیم های امدادی قرار می‌گیرد؛ اما اقدامات زیادتری مانده که باید انجام شود.
نصیری با تاکید بر اینکه لازم است که توجه خاص تری به حوزه مدیریت بحران شود بر لزوم تکمیل تجهیزات تاکید کرد و گفت: البته یکی دو سال گذشته موفق شدیم ناوگان خودرویی را بعد از دو دهه از تشکیل سازمان مدیریت بحران نوسازی کنیم و همزمان توسعه پایگاه‌های مدیریت بحران را داشتیم به‌گونه‌ای که چهار پایگاه مدیریت بحران در آستانه افتتاح داریم. اما دقت داشته باشید که این سطح از اقدامات برای تهران که پایتخت کشور است کم بوده و باید دولت به کمک مدیریت شهری که عهده دار مدیریت بحران در تهران است بیاید. حوزه مدیریت بحران در سایر شهرها با فرمانداری ها و استانداری ها اداره می‌شود و در شهر تهران به خاطر شرایط خاصی که دارد مسوول مدیریت بحران وزیر کشور است و جانشین وزیر هم شهردار است.
وی با بیان اینکه یکی از مولفه های آمادگی در برابر زلزله نصب سامانه‌های هشدار سریع است، گفت: در چند ماه آینده مقدمات افتتاح رسمی سامانه هشدار سریع زلزله را فراهم می کنیم چراکه سامانه هشدار سریع زلزله بر اساس اینکه کانون زلزله چقدر با تهران فاصله داشته باشد، نسبت به ارسال هشدار اقدام می‌کند، یعنی اگر زلزله دورتر باشد زمان بیشتری داریم و اگر نزدیک تر باشد زمان کمتری داریم. نتایج تست ها نشان می‌دهد اگر زلزله در فیروزکوه بیاید 30 ثانیه فرصت برای آمادگی تهران داریم، اگر زلزله در اوشان فشم بیاید سه ثانیه فرصت باقی است و اگر داخل شهر تهران باشد هیچ زمانی نداریم و بر اساس مکان زلزله فرق می‌کند. اما طبق مطالعاتی که انجام شده این سامانه تا 40درصد می‌تواند مرگ و میر را کاهش دهد و اگر این سامانه افتتاح شود نهمین کشور دنیا هستیم که سامانه هشدار سریع زلزله دارد و یک موفقیت بزرگ محسوب می‌شود.
نصیری در توضیح نحوه فعالیت سامانه های هشدار زلزله گفت: زلزله دو موج اولیه و ثانویه دارد و چند ثانیه با هم فاصله دارند. موج اولیه زودتر می‌رسد و بی خطر است و موج ثانویه مخرب است. سنسورهایی که تحت عنوان شتاب‌نگار هستند در زمین و در اطراف گسل ها نصب می شوند که البته هزینه های بالایی دارد. تهران به 50 شتاب نگار نیاز دارد که چهار مورد ابتدایی آن را سال‌ها پیش مشاوران ژاپنی نصب کردند. 22 دستگاه در دوره های قبلی مدیریت شهری نصب شده است اما طی سال گذشته و سال‌جاری مجموعا بیش از تمام دوره‌های قبلی مدیریت شهری موفق شدیم شتاب نگار نصب کنیم و طرح شتاب‌نگارها تکمیل شده است. همچنین سامانه نرم افزاری که قرار بوده داده ها را آنالیز کند در آستانه تکمیل است و بیش از 90درصد پیش رفته است.
وی با اشاره به لزوم اتصال سامانه هشدار سریع به سامانه های نهادها و سازمان‌های مهم با تاکید بر اینکه براین اساس 35 دستگاه که می‌توانند از نتایج شتاب نگارها استفاده کنند باید اقداماتی در داخل خود انجام دهند تا بتوانند از این ثانیه های زودتر بهره‌برداری کنند؛ گفت: مثلا سازمان انرژی اتمی می‌تواند سیستم‌هایش را در این چند ثانیه به صورت اتوماتیک از مدار خارج کند. همچنین اداره گاز می‌تواند بخش هایی را که فکر می‌کند ممکن است آسیب ببیند از مدار خارج کند یا بیمارستان می‌تواند ژنراتورهایش را فعال کند که اگر برق قطع شد اتاق‌های عمل و... برق داشته باشند یا درهای ایستگاه های آتش‌نشانی به صورت اتوماتیک باز شود پس هر دستگاه باید داخل خود اقداماتی انجام دهد تا از این چند ثانیه استفاده ببریم.
نصیری با اشاره به اینکه در این مدت برنامه جامع مدیریت بحران شهر تهران تهیه و تدوین شد، گفت: در راستای افزایش آمادگی شهر تهران در مقابل حوادث همچون زلزله شناسنامه مناطق و مراکز اسکان اضطراری در داخل شهر تهران و بوستان هایی که قابلیت اسکان اضطراری دارند تهیه شد و همچنین شناسنامه های مکان هایی که 8000 مترمربع مساحت داشته و برای برپایی اردوگاه اسکان اضطراری مناسب هستند نیز انجام شده است.
در اقدامی دیگر با کمک آبفا، مخازن آب های اضطراری به سرعت توسعه یافت. در مورد ویژگی های این مخازن باید گفت که این مخازن آب اضطراری مخازن فولادی هستند که صد مترمکعب حجم دارند و در سر راه جریان آب شهری نصب می شوند که در حالت عادی آب شهری در داخل آن گردش پیدا می‌کند و بعد از وقوع زلزله احتمالی، آب تازه در داخل این مخازن ذخیره می‌شود و با تلمبه هایی آب بیرون آورده می‌شود و توسط نیروهای محلی تحت عنوان میراب که آموزش دیدند بین مردم منطقه توزیع می‌شود. وی ادامه داد: اکنون به نقطه ای رسیده‌ایم که یک‌سوم کار جلو رفته و طی این دو سال پیشرفت خوبی داشته به‌گونه ای که شرکت آبفا در حال نصب مخازن است و شورای شهر نیز از این موضوع حمایت و پشتیبانی کرده و یک سیاستگذاری درست است که از ژاپن الگوگیری شده است. البته باید بگویم که در حوزه آمادگی در خصوص ارتباطات پایدار در زمان زلزله احتمالی سرعتمان کافی نیست. تاکنون 39 دکل از مجموع 130 دکل نصب شده و در انتظار تبادل نظر با اپراتورهای وزارت ارتباطات هستیم که امیدواریم با سرعت پیش برود اما با این حال موبایل های ماهواره ای را توسعه دادیم و سامانه های نرم‌افزاری مدیریت بحران در حال طراحی است.
نصیری در مورد اقدامات انجام‌نشده و کوتاهی سایر دستگاه ها در حوزه افزایش آمادگی تهران در مقابل زلزله گفت: ماده 14 بند الف اجرای قانون مدیریت بحران کشور به سه وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم و وزارت بهداشت تکلیف کرده که دو واحد درسی تحت عنوان آمادگی در برابر سوانح داشته باشند که فقط وزارت بهداشت راه انداخته و وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم اقدامی نکردند. این یک الزام قانونی است و دادستانی به عنوان ترک فعل می‌تواند مسوول مربوطه را احضار کند و موظفند انجام دهند. ضرورت دارد دانش آموزان و دانشجویان در مدارس و دانشگاه ها با پناه گرفتن، اطفای حریق، امداد و نجات و کمک های اولیه آشنا شوند و یکی از اقداماتی است که باید انجام می شده و نشده است.
وی در پاسخ به این پرسش که میزان آمادگی تهران در برابر زلزله به چه میزان است، تاکید کرد: اینکه خسارت های وارده به تهران چقدر است را احتمال می دهیم، اما به هرحال هر جانی که از دست می‌رود خسارت بزرگی است، اما عددهای میلیونی که برای متوفیان زلزله احتمالی تهران گفته می‌شود درست نیست چراکه بر اساس سامانه تخمین خسارت که با مطالعات تیم های دانشگاهی و بر مبنای آخرین نقشه های روز شهرداری تدوین شده، عدد کشته ها عدد عجیب و غریبی را که گاهی اوقات در رسانه ها مطرح می‌شود تایید نمی کند، اینکه چقدر آمادگی داریم، مطالعه جدیدی انجام نشده، اما درصد آمادگی مطمئنا راضی‌کننده نیست؛ البته نسبت به گذشته حتما بهتر شده و سرعت و روندمان بهتر شده، اما جا دارد توجه ویژه تری به مدیریت بحران شود و بحران نباید فرع موضوعات کشور باشد. و در کل اوضاع تهران از اوضاع کشور بهتر است، اما ایده آل نیست.
--> اخبار مرتبط