هنر و راهبرد‌های دولت آینده بررسی شد
برنامه «پاستور شماره 14» در این قسمت از سری مناظره‌های معاونت صدا از شبکه رادیویی نمایش با موضوع هنر و بررسی راهبرد‌های دولت آینده با حضور سعید الله بداشتی نماینده ستاد مسعود پزشکیان، میثم زندی نماینده ستاد مصطفی پورمحمدی، مهدی صادقی کجانی نماینده ستاد علیرضا زاکانی، محمد کرم اللهی نماینده ستاد امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی و مهدی فرجی برزگر نماینده ستاد محمدباقر قالیباف به روی آنتن رفت.
مدل تصدی‌گری دولت، دغدغه اصلی هنرمندان
سعید الله بداشتی مهم‌ترین مشکلات و موانعی که جامعه هنر با آن مواجه است اشاره و عنوان کرد: جامعه هنری ما نیاز دارد با شخصیت‌ها و مدیرانی مواجه باشد که به معنای واقعی هنر را درک کرده باشند و به لطافت و زیبایی و مفهوم هنر تفرق داشته باشند. شاید آنچه که بیش از هر چیزی ذهن و فکر اهل هنر ما را درگیر می‌کند مدل تصدی‌گری دولت است. در واقع آن ساحت دولت و حکومت و سایه سنگینی که بر هنرمندان و تولید آثار فاخرشان می‌اندازد، بیش از هر چیزی همان روح لطیف و اندیشه هنرمندانه آنها را اذیت و آزار می‌دهد.
وی با بیان این‌که با تغییر دولت‌ها، جریانات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مدل تعامل با اهل نیز دستخوش تغییر بوده است، گفت: از دوره آقای خاتمی مدل تعاملی با هنرمندان مدل تسامح و تساهل بوده، در دولت‌های نهم و دهم بعضاً شوآف‌هایی صورت می‌گرفت ولی دغدغه‌های هنرمندان به اوج رسیده بود. در دولت‌های یازدهم و دوازدهم نگاه بازتر و وسیع‌تری را نسبت به هنر شاهد بودیم که نتایجش را در هنر تئاتر، سینما، هنر‌های تجسمی و غیر تجسمی و هنر‌های دستی شاهد بودیم.
عقده‌گشایی‌ها با شجریان‌ها دودش به چشم هم ما و حاکمیت و دولت می‌رود
نماینده ستاد مسعود پزشکیان به نقش هنر و هنرمندان در دولت پزشکیان اشاره و عنوان کرد: دکتر پزشکیان نه‌تن‌ها جراح فیزیکی هستند بلکه جراح اجتماعی بوده و آسیب‌های جامعه را به طور دقیق شناسایی کرده است. در رابطه با اهل هنر، می‌دانم آنچه بر استاد شجریان گذشت یکی از آلامی بود که بر ذهن دکتر پزشکیان گذشته بود و متأسفانه امکان حل این موضوع از طرف شخصی که در کرسی مجلس نشسته بود وجود نداشت.
وی در عین حال گفت: امروز معتقد هستیم می‌توانیم با جامعه فاخر خوانندگی و موسیقیایی ارتباط منطقی‌تری را داشته باشیم. عقده‌گشایی‌ها با شجریان‌ها دودش به چشم هم ما و حاکمیت و دولت می‌رود و هم بر چشم نسل امروزی که مجبور هستیم بیاییم و در شِلف موسیقی آثار زیرزمینی را خودمان برایشان طراحی می‌کنیم به جای این‌که آثار فاخر را عرضه کنیم.
الله بداشتی متذکر شد: علت این‌که نسل امروز، کمترین دلبستگی و تعلق را نسبت به مسائل مهم و ملی مثل انتخابات دارد، به نوع مواجهه ما برمی‌گردد ازجمله موضوع هنر. موضوع هنر برای نسل زد خیلی مهم است و وقتی با اصحاب هنر بد رفتار می‌کنیم و موانعی را پیش رویشان می‌گذاریم حل این موضوع به یک بحران تبدیل می‌شود. فصل مشترک نسل هنر و نسل امروز ما در مواجهه با دولتی‌ها بی‌اعتمادی است و تا این را حل نکنیم نمی‌توانیم سیاست گذرای درستی را انجام دهیم.
ما عادت به عکس یادگاری نداریم
وی متذکر شد: دوستان صحبت از عکس یادگاری می‌کنند اتفاقاً عکس یادگاری را بعضی دیگر با آقای تتلو گرفتند که بعد به خارج از کشور رفت و آن اتفاقات افتاد. ما عادت به عکس یادگاری نداریم. تعامل ما با اهالی هنر ثابت و مستقیم و دائم است.
نماینده ستاد مسعود پزشکیان به اقتصاد هنر اشاره کرد و گفت: انتظار این‌که اهل هنر دائماً از دولت توقع بودجه‌های دولتی داشته باشند، نادرست است. دولت دکتر پزشکیان، فضا را برای ورود به بخش خصوصی آماده خواهد کرد و حضور سرمایه‌گذاران خصوصی را برای تولید آثار هنری تسهیل خواهد کرد. ما باید بتوانیم فضا را برای به سلامت عبور کردن سرمایه خصوصی برای حضور در این حوزه تضمین کنیم و برای سرمایه‌گذار اعتمادسازی نماییم.
دخالت‌های بی‌جا و بی‌خردانه دولتمردان در حوزه دانشگاهی؛ بزرگترین عامل پس رفت جامعه هنری
در ادامه میثم زندی با اشاره به این‌که در بخش هنر دارای کم و کاستی‌هایی هستیم، تأکید کرد: ما باید با شتاب بیشتر مبانی علمی مترقی‌تری را در این حوزه خلق کنیم تا بتوانیم فضای هنر را به سمت توسعه پیش ببریم.
وی با بیان این‌که ما در جامعه فرهنگی و هنری منابع انسانی زیادی داریم، اما همانند سایر حوزه‌ها، شکاف عمیقی بین بدنه نظام با بدنه جامعه هنری وجود دارد، در خصوص چرایی این امر گفت: دخالت‌های بی‌جا و بیسوادانه و بی‌خردانه دولتمردان در حوزه دانشگاهی، بزرگترین عامل پس رفت جامعه هنری است.
نماینده ستاد مصطفی پورمحمدی توسعه هنر را در گروه توسعه فکر و فلسفه و اندیشه دانست و گفت: همان تعبیراتی که در حوزه نظام سیاسی، نظام اجتماعی و اقتصادی صورت می‌گیرد، در حوزه هنر هم اتفاق افتاد. لاجرم اگرما بخواهیم با امروز جهان تبادل و ارتباط داشته باشیم باید مفاهیم و مبانی مستتر در هنر معاصر را بشناسیم. نمی‌توانیم با هنر کلاسیک، مدام هنر کلاسیک را نقد کنیم یا این‌که هنری که امروز در جهان شکل گرفته را در تعارض با آن قرار دهیم.
با مفاهیم کهنه و سنتی نمی‌توانیم به سراغ هنر معاصر برویم
وی متذکر شد: ما نمی‌توانیم با یکسری مفاهیم کهنه و سنتی و شعار‌های قدیمی به سراغ هنر معاصر برویم و اصلاً توجه نکنیم در این جامعه چه آدم‌هایی زندگی می‌کنند. مثلاً نسل زد و آلفا و یا نسل بتایی که در راه است نبینیم و اصلاً ندانیم این افراد چه کسانی هستند؛ و با حرف‌های قدیمی و سنتی هرروز باعث شکاف عمیق‌تر و عظیم‌تر انبوه و اکثریت جامعه با حاکمیت شویم.
زندی در خصوص اقتصاد در حوزه هنر گفت: هم بخش خصوصی و هم بخش دولتی باید در فضای هنر وارد شوند تا حرکت شتابان مدنظر گام دوم انقلاب را هم بتوانیم در نظر بگیریم. باید مکلف است زیرساخت‌های لازم را برای هنرمندان در کل کشور و نه‌فقط تهران فراهم کند.
روان‌سازی در عرصه هنر، هنر را از مجموعه مسائل مبتلابه آن دور خواهد کرد
در ادامه محمد کرم اللهی با اشاره به این‌که ما در جغرافیای اندیشه‌ای جامعه ایرانی چه در مقام برنامه‌ریزان و حاکمان و چه در مقام مدیران و مجریان عرصه هنر، متأسفانه در وضعیتی هستیم که هنوز تلقی‌مان از هنر، درست، منطقی و اثرگذار نیست، گفت: در گذر تاریخ مشاهده می‌کنیم هرگاه هنر موضوعیت پیدا کرده و در حوزه برنامه‌ریزی ارج گذاشته شده و در صدر نشسته، لاجرم توانسته وظیفه حقیقی و اثرگذار خودش را در هماهنگی، فرهنگ‌سازی، رویه سازی و همراه سازی داشته باشد.
وی با بیان این‌که دولت‌ها به عرصه هنر، نگاه غیرثابتی داشته‌اند، تصریح کرد: هر دولتی که بر سر کار آمده است با نگاه سلیقه‌ای این مفهوم را برای خودش مورد ارزیابی قرار داده و متأسفانه گاهی موضوعیت پیدا کرده آن‌چنان‌که نباید و گاهی اصلاً موضوعیت پیدا نکرده است. هر دو نگاه مشکل‌آفرین است.
نماینده ستاد امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی افزود: تمام برنامه‌های ما تعادل خوبی را حفظ نکردند و در واقع توازن خوبی را بین آنچه را که با حوزه هنرمی اندیشیم و آنچه را که برای حوزه در نظر می‌گیریم با هم تعادل ندارد و گاهاً دچار مشکل می‌شویم.
ضروری است تا هنر و هنرمند موضوعیت پیدا کند
وی در باره راهکار رفع این مشکلات گفت: ضروری است تا هنر و هنرمند موضوعیت پیدا کند. دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی عرصه هنر، گروه‌ها و تشکل‌های مردمی عرصه هنر حمایت شوند. روان‌سازی در عرصه هنر، هنر را از مجموعه مسائل مبتلابه آن دور خواهد کرد.
کرم اللهی با تأکید بر این‌که در نگاه به هنر، دخالت متعادل عقلانی‌تر از سایر نگاه‌های دیگر به هنر است، توضیح داد: زمینه‌ها و بستر‌ها باید آماده شود تا هنرمند بتواند آزادانه کارش را ارائه دهد. در این مسیر با زنجیره تأمین مواجه می‌شویم. در این زنجیره مباحثی همچون نیروی انسانی، تربیت نیروی انسانی، نگاه به آینده، شرایط تأمینی و پشتیبانی داریم و آن را در گام دوم به حوزه تولید حواله می‌دهیم. در حوزه تولید آنچه را که نیاز بوده و آموزش دادیم در حوزه تولید می‌آوریم. بعد از تولید به حوزه توزیع می‌بریم. این چرخه باید بیاید زنجیره تأمین را شکل دهد تا این کلیت سر جای خود بنشیند. در این میان وضعیت هنرمند مهم است.
وی تأکید کرد: اگر مؤسسات را به سمت اصناف ببریم و اینها صنفی متعادل و اثرگذار باشند، می‌توانند در برنامه‌ریزی کلی، کلیت را به نفع جامعه هنر رغم بزنند یعنی هنرمند آزادانه و با امنیت کامل بتواند با میدان توزیع و میدان مخاطب خوب دست به تولید بزند
نماینده ستاد امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی به مشخصه‌های وزیر فرهنگ دولت قاضی‌زاده هاشمی اشاره کرد و گفت: اولین مشخصه‌ای که دولت خانواده برای وزیر فرهنگ خود در نظر می‌گیرد این است که این شخص، فرهنگ‌ور یا فرهنگ شناس باشد و توانایی تمیز دادن یک فعل و عمل فرهنگی را با فعل و عمل غیرفرهنگی داشته باشد. قدرت ارتباط‌گیری با فضای فرهنگ را داشته باشد.
وی افزود: این فرد باید دارای مقبولیت حداکثری در میان اصحاب فرهنگ و هنر ایران‌زمین باشد. یکی از مشکلاتی که داریم از افراد قامت دار فرهنگی در عرصه هنر استفاده نمی‌کنیم. فردی که قدرت اغناسازی و همراه سازی داشته باشد و در میانه میدان بدرخشد و پرچم‌داری کند و بتواند تمام ظرفیت‌های پیرامونی عرصه فرهنگ را در برنامه‌ریزی با خودش همراه کند. کرم اللهی اقتصاد فرهنگ و هنر را ضامن حرکت مؤثر و دامنه‌دار تا رسیدن به قله نهایی اصحاب هنر دانست و گفت: هرچقدر در این بحث بی‌توجهی کنیم و آن را نادیده بگیریم به بیراهه‌ای می‌رویم که جز تقلید و ایجاد بازار‌های نا به‌هم‌پیوسته و شلخته عایده‌ای ندارد. وی اظهار کرد: ما در معرض تهاجم و شبیخون هستیم و در این وضعیت باید موتور محرکه را درست تهیه ببینیم و عملاً این حرکت شتاب‌دهنده را به ش
کلی مورد توجه قرار دهیم که از آن یک مدل دربیاید. یکی از اشکالات عمده در کشور ما این است که ما اصلاً مدل و الگوی مشخصی در زمینه اقتصاد هنر نداریم و عمدتاً با وام‌گیری از داده‌های علمی دیگران مباحثی مطرح می‌کنیم ولی به جغرافیای فکری و فرهنگی جامعه توجهی نداریم.
نماینده ستاد امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی با بیان این‌که یکی از جا‌هایی که دولت باید در این مقوله دخالت کند تأمین زیرساخت‌ها برای حرمت در این عرصه است، گفت: ایجاد بازار‌های منطقه و ملی به صورت فصلی از برنامه‌هایی است که در دولت خانواده به آن توجه ویژه‌ای می‌شود و بر بستر نیاز‌ها و امکانات موجود در کشور این امر به صورت زنجیروار در کشور بازار‌های دائمی و فروشگاه‌های دائمی ایجاد خواهد شد.
جامعه‌ای بانشاط و شاد کشور پیشرو خواهد بود
در ادامه مهدی فرجی برزگر با اظهار به این‌که اگر قرار است کشوری گام‌های رو به جلویی بردارد حتماً باید جامعه‌ای با نشاط و شادی باشد، گفت: جامعه محزون و اندوهگین هرگز نمی‌تواند در بین مردمان اقصی نقاط دنیا سرآمد باشد.
وی متذکر شد: بعد از انقلاب اسلامی هرگز شاهد دولتی نبودیم که این وظیفه را برای خود قائل باشد که برای مردم ایجاد شادی کند و برای شادی آنها برنامه‌ریزی کند.
نماینده ستاد محمدباقر قالیباف با بیان این‌که می‌تواند مسائل کشور را حل نماید، تأکید کرد: هنر فقط به مثابه این‌که فقط ایجاد تفریح و سرگرمی کند که البته بخشی از وظیفه‌اش همین است می‌تواند در حل بسیاری از مشکلات و مسائل جامعه حتی پیشگام باشد.
وی تقویت زیرساخت‌ها در حوزه هنر را با عدالت مرتبط دانست و گفت: توزیع زیرساخت‌ها بسیار مهم است. در حال حاضر عموم زیرساخت‌ها در پایتخت متمرکز است و در بسیاری از شهر‌ها که دارای استعداد‌های خاص هنری هستند، از حداقل این زیرساخت‌ها محروم هستند.
ممیزی نفس هنرمندان را گرفته است
فرجی برزگر حکمرانی فرهنگی هنری مبتنی بر ممیزی و نظارت زیبنده جمهوری اسلامی ایران نیست، تصریح کرد: قرار نبوده بعد از 47 سال از پیروزی انقلاب اسلامی به جایی برسیم که سطح ممیزی ما در عالی‌ترین و بالاترین وضعیت خودش قرار بگیرد. ممیزی نفس هنرمندان را گرفته است. باید ببینیم با آثاری که تولید و پخش می‌شود، سلیقه مردم را به کدام سمت‌وسو هدایت می‌کنیم. نقش صنوف در این میان چیست و در کجا‌ها آنها را دخالت می‌دهیم.
به جای این‌که دولت را فرهنگی کنیم، فرهنگ را دولتی کرده‌ایم
وی اظهار کرد: می‌توان گفت تقریباً همه نهاد‌ها خارج از حوزه سینما و وزارت ارشاد دارند در مسائل هنر ما دخالت می‌کنند. چرا به کنسرتی مجوز می‌دهیم ولی یک جایی اجازه به برگزاری آن نمی‌دهد. چرا وقتی وزارت ارشاد به فیلمی پروانه می‌دهد، اجازه نمایش به آن فیلم داده نمی‌شود. چرا تئاتری که توسط وزارت ارشاد تائید و بازبینی می‌شود و به آن مجوز می‌دهند، بعد از دو روز اجرا، آن را از روی صحنه پایین می‌آوریم.
نماینده ستاد محمدباقر قالیباف افزود: بخش‌هایی که دولت باید بیاید از آنها حمایت کند و خدمت و پشتیبانی کند غافل شده‌ایم و به جای این‌که دولت را فرهنگی کنیم، فرهنگ را دولتی کرده‌ایم.
سیاست زدگی موجب بی‌اعتمادی در جامعه شده است
در ادامه مهدی صادقی کجانی فروبستگی جامعه هنری و مسائل هنری و وابستگی شدید جمع‌های هنری به حوزه‌های سیاست زده را از جدی‌ترین مسائل هنر و هنرمندان در کشور مطرح کرد و گفت: تا وقتی‌که ما از هنرمند در ستاد‌های انتخاباتی بخواهیم استفاده کنیم، هنرمند هم که خود را صاحب نفوذ در جامعه می‌بیند، خود را مسئول می‌بیند که باید در حوزه سیاسی جامعه نقش‌آفرینی کند. اما بعد از انتخابات دیگر با هنرمندان کاری نداریم. منتها در سال‌های گذشته مشاهده کرده‌ایم که این کار سیاسی نیست بلکه سیاست زدگی است.
وی افزود: با این رفتار‌ها هنرمندان، مرجعیت خود را از دست می‌دهد. در سایه این امر از مردم فاصله می‌گیرد و در نتیجه دیگر آن خمیرمایه اصلی که از دل هنرمند باید بجوشد و برای مسائل مردم و ارتقای ساحت هنر و جامعه بخواهد تلاش کند از بین می‌رود.
تخصصی شدن هنر در دولت زاکانی
نماینده ستاد علیرضا زاکانی بر تخصصی شدن هنر در دولت زاکانی تأکید کرد و گفت: بعضاً نگاه بر این است که در کنار حوزه فرهنگ، نگاه سیاسی نیز باشد. اگر منصفانه نگاه کنیم متوجه می‌شویم ما به‌هیچ‌وجه نمی‌توانیم سیاست را کنار بزنیم. نکته منفی بخشی است که سیاست زدگی و جناح‌گرایی افراطی پیش می‌آید و از ناحیه یک تفکر خاص دچار فروبستگی شویم.
وی اشاره کرد: مثلاً نماینده‌ای که کنار آقای پزشکیان در تلویزیون به عنوان نماینده هنری حضور داشتند، کارنامه مشخصی دارند. در دوره‌ای که ایشان مسئولیت داشتند با وجود این‌که تخصص داشتند عده قابل توجهی از هنرمندان ممنوع‌الکار شدند و نگاه حذفی به عده‌ای دیگر بوده است.
صادقی کجانی تأکید کرد: کارنامه آقای زاکانی در این حوزه مشخص است. مدیرانی که در بخش‌های فرهنگی اجتماعی و هنری شهرداری تهران به کار گرفته شده‌اند دارای رزومه مشخصی هستند و نگاه تخصص گرایی رعایت شده است.
وی با اظهار به این‌که در حوزه هنر دارای عقب‌افتادگی‌های جدی هستیم، متذکر شد: اگر به سمت مدیرانی نرویم که نگاه حکمرانی دقیقی داشته باشند و با نگاه جامعی به مسائل نگاه نکنند، ما عملاً نمی‌توانیم نقش پیشرانی هنر را در بخش‌های مختلف بدست بیاوریم و هنر را به جایگاه اساسی خودش برگردانیم.
دولت باید از نگاه اعانه و یارانه‌ای به معیشت هنرمندان خارج شود
نماینده ستاد علیرضا زاکانی مسئله معیشت هنرمندان را از اولویت‌هایی اقتصادی بخش هنر برشمرد و گفت: دولت باید از نگاه اعانه و یارانه‌ای به معیشت هنرمندان خارج شود و وارد زیرساخت‌هایی که اقتصاد هنرمندان را تقویت می‌کند بشود.
وی افزود: در دولت آقای زاکانی بسته میراث هنر را طراحی کرده‌ایم و در این طرح بنا‌های تاریخی و گردشگری را به کمک هنرمندان احیا می‌کنیم.
گفتنی است برنامه پاستور شماره 14، که مناظره میان نمایندگان نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری است در معاونت صدا و هر روز از یک شبکه رادیویی از ساعت 13 تا 16:30 به روی آنتن می‌رود.
رادیو نمایش روی موج fm ردیف 107.5 مگاهرتز شنیده می‌شود.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری رادیو تلویزیون