وجود 206 باب کتابخانه در زندان‌ها

محمدرضا هراتی معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: نهاد کتابخانه‌های عمومی با توجه به رسالت ذاتی خود، موظف به ارائه خدمت به تمامی اقشار جامعه می‌باشد، لذا در حد توان با تمام اختیارات قانونی و همچنین محدودیت‌های بودجه‌ای با در نظر داشتن اقتضائات سنی، فرهنگی و جغرافیایی برای برقراری عدالت فرهنگی و فرهنگ کتابخوانی تلاش کرده است.

به گفته هراتی، آنچه این عدالت را معنا می‌بخشد، گستره ارائه خدمات در تمامی مناطق کشور است که مشخصاً مناطق کم‌برخوردارتر نگاه ویژه‌تری را می‌طلبد. بخشی از این فعالیت‌ها می‌تواند در قالب تاسیس کتابخانه در مناطق محروم تعریف شود.

او می‌گوید: در کنار ایجاد کتابخانه‌های روستایی (در روستا‌های بالای 2500 نفر جمعیت) و غنی‌سازی منابع آن‌ها، ایجاد پیشخوان کتاب جهت دسترسی آسان به کتاب و راه اندازی کتابخانه‌های سیار برای ارائه خدمات فرهنگی و کتابخانه‌ای به عشایر و روستا‌های زیر 2500 نفر جمعیت از جمله اقداماتی است که نهاد در این مناطق انجام داده است.

هراتی گفت: بیش از 40 کتابخانه سیار در مناطق روستایی، عشایری و شهری محروم فاقد امکانات (دارای آسیب‌های اجتماعی) راه‌اندازی شده و بیش از 7 پیشخان در مناطق یادشده ایجاد و در حال ارائه خدمات می‌باشند.

هراتی گفت: در کنار عضویت رایگان، برگزاری دوره‌های آموزشی رایگان منطبق بر نیاز‌های این مناطق مناطق، اجرای طرح‌های فرهنگی و ملی جذاب فرهنگی و کتابخوانی مختص مناطق محروم (نظیر طرح با هم بخوانیم، جشنواره کتابخوانی رضوی، ارائه خدمات داوطلبانه کتابداران به مناطق عشایر نشین)، برگزاری جلسات مشاوره و کارگاه‌های آموزشی برای مناطق محرومی که مراکز آموزشی برای عموم مردم به جز کتابخانه وجود ندارد از جمله اقدامات فرهنگی و هنری است در این مناطق انجام می‌شود.

به گفته هراتی، در راستای ارائه خدمات به مناطق عشایری با سازمان بسیج امور عشایری، تفاهم‌نامه‌ای از سال 98 منعقد شده است و بنا بر این با همکاری این سازمان در کل کشور، نمایندگان سازمان بسیج به عنوان سفیران کتاب در مناطق عشایری حضور یافته و طرح کوله کتاب را در آن مناطق اجرا می‌کند.

معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: مکاتبات و ارتباطاتی هم با نهاد و سازمان‌های فعال در امر محرومیت‌زدایی، از جمله کمیته امداد، سازمان بهزیستی و... و همچنین خیرین ارجمند با هدف ایجاد کتابخانه سیار یا گسترش فضا‌های کتابخانه‌ای در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته و نیز اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام ساخت کتابخانه به انجام رسیده است که انشالله ماحصل این ارتباطات در امر محرومیت‌زدایی فرهنگی در مناطق محروم کشور مؤثر واقع شود.

هراتی گفت: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با هدف توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی و تولید فکر و افزایش معلومات عمومی و به منظور توسعه و ارتقاء سطح مطالعه و کمک به فراهم کردن زمینه اصلاح و بازپروری مددجویان زندانی کشور تفاهم نامه‌ای از سال 1395 با سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی منعقد کرد که در سال جاری نیز با اهداف ایجاد، توسعه ارتقاء کمی و کیفی کتابخانه‌های مشارکتی و پیشخوان خدمات کتابخانه در زندان‌های کشور، ارتقاء سطح آگاهی‌های عمومی و اطلاعات مورد نیاز مددجویان و ترویج فرهنگ مطالعه وکتابخوانی، کمک به فراهم کردن شرایط بازگشت مطلوب مددجویان به زندگی اجتماعی از طریق تقویت افکار، آگاهی بخشی و غنی سازی اوقات فراغت آنان و ترویج مطالعه هدفمند کتاب و تدوین سیر مطالعاتی برای جامعه هدف برای تغییر نگرش زندانیان تمدید شده است.

به گفته هراتی، در حال حاضر تعداد 206 باب کتابخانه مشارکتی با سازمان مزبور در زندان‌ها و همچنین ساختمان‌های مستقل داریم برای کتابخانه‌های مشارکتی مستقر در ندامتگاه‌ها و زندان‌ها، طبق روال کتاب‌هایی که برای کتابخانه‌های مشارکتی خریداری شود، برای آن‌ها نیز تهیه و ارسال می‌شود. علاوه بر این ما از ظرفیت منابع استانی نیز برای بهبود وضعیت مخازن کتابخانه‌های سازمان زندان‌ها مانند نشریات اهدایی، کتب اهدایی، سهمیه‌های ویژه و... استفاده می‌کنیم.

او می‌گوید: در تفاهم‌نامه منعقد شده با سازمان زندان‌ها، به تعریف فعالیت‌های فرهنگی نیز پرداخته شده است، به طور مثال در جشنواره بین المللی کتابخوانی رضوی، به زندانیان سهمیه ویژه اختصاص داده و از برگزیدگان آن نیز تقدیر کردیم که در حال حاضر حدود 16261 نفر از مددجویان درکتابخانه‌های عمومی عضویت دارند.

هراتی گفت: در 7 ماه گذشته حدود 1000 نسخه بریل به کتابخانه‌های دارای بخش‌های نابینایان اضافه شده است. در حال حاضر حدود 43000 نسخه کتاب بریل (در 600 عنوان) در تعداد 60 بخش نابینایان در کتابخانه‌های عمومی وجود دارد. بعلاوه حدود 14000 کتاب گویا در اختیار بخش‌های نابینایان قرار دارد که به مخاطبان نابینا و کم‌بینا ارائه می‌شود.

او می‌گوید: با توجه به کمبود تولید کتاب بریل به خاطر عدم استقبال ناشران (به دلیل اقتصادی نبودن تولید برای ناشران)، سیاست نهاد بر این قرار گرفته تا با راه‌اندازی مراکزی، کتب بریل مورد نیاز کتابخانه‌های عمومی را تولید کند. به همین دلیل کتابخانه مرکزی تبریز و کتابخانه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای قم به عنوان سایت‌های تولید کتاب بریل در نظر گرفته شده و تجهیز شده‌اند که از این طرق حدود 300 نسخه کتاب بریل از ابتدای امسال تولید و به بخش‌های نابینایان کشور ارسال شده است. علاوه بر این بروشور‌هایی با موضوع بهداشت نیز به صورت بریل تولید و توزیع شده است.

هراتی گفت: همچنین برای یکپارچگی و هماهنگی در معیار‌ها و استاندار‌های چاپ کتب بریل، دستورالعمل تولید کتاب بریل تنظیم و ابلاغ شده است، در خصوص تولید کتب گویا، در تعدادی از کتابخانه‌های دارای استودیو‌های ضبط کتاب با اهتمام و همکاری افراد داوطلب و نیکوکار (دارای صدای خوش) کتاب‌های گویا و صوتی مورد نیاز نابینایان (با کسب مجوز‌های لازم از مراجع ذی‌ربط) تولید می‌شود.

او می‌گوید: علاوه بر این، مذاکراتی با تولیدکنندگان و فروشگاه‌های کتب آنلاین و صوتی در دست انجام است تا نابینایان و کم‌بینایان عضو کتابخانه‌های عمومی بتوانند از کتاب‌های الکترونیکی و صوتی آنان به صورت رایگان استفاده نمایند.

هراتی گفت: هم افزایی و ایجاد یک اتاق عملیات مشترک، اتاقی که تمام مراکزی که می‌توانند نقش مؤثر در مسئله ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی ایفا کنند در آن حضور داشته باشند؛ حتماً ضروری و موثر است.

وی افزود: در این خصوص باید طرح‌هایی جامع تدوین شود و هر یک از این مراکز به سهم خود آن طرح واحد جامعه را پیش ببرند. از کانون‌های مساجد و صدا و سیما و خانه کتاب و وزارت ارشاد و صنف کتاب‌فروشان و ناشران گرفته تا کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و آموزش و پرورش و آموزش عالی و نهاد کتابخانه‌ها و شهرداری‌ها، وزارت بهداشت و...

او می‌گوید: تا این اتاق عملیات مشترک با تدوین طرح‌های جامع ملی شبکه یا باشگاهی از کتابخوانی راه انداخته و در جهت نهضت مطالعه هدفمند گام گسترده برداریم. در غیر اینصورت این انرژی‌ها و فعالیت‌های به هم‌افزایی مطلوب نخواهند رسید.

معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: بسیاری از سازمان‌های دولتی یا غیردولتی و شرکت‌های مهم خصوصی، وظایف و اقداماتی را در چارچوب مسئولیت‌های اجتماعی خود عهده‌دار هستند و ترویج کتاب و کتاب‌خوانی از جمله این اقدامات است و در تلاش هستیم با مکاتبه و تعامل با شرکت‌ها و دستگاه‌های مختلف، از ظرفیت‌های موجود در این سازمان‌ها برای توسعه خدمات کتابخانه‌ای و ترویج کتاب‌خوانی در مناطق مختلف، به ویژه مناطق محروم استفاده کنیم.

او می‌گوید: فرهنگ‌سازی اصولاً به بودجه و اعتبارات مالی کافی، به زمان خاص خود و استمرار فعالیت‌ها و اقدامات موثر و نیز همکاری دستگاه‌ها و نهاد‌های همکار نیاز دارد تا نتایج آن در جامعه دیده شود. بسیاری از سازمان‌ها و نهادها، به همین دلیل و به دلیل مشکلات و اعتبارات مالی و عدم نگاه تخصصی به مقوله فرهنگ به ویژه «خواندن» و «مطالعه»، فرهنگ را در اولویت‌های بعدی خود قرار داده‌اند. این موضوعی است که باید درباره آن چاره‌اندیشی صورت گیرد.

هراتی گفت: تاکید می‌کنم که باید فرهنگ کتابخوانی از سنین پایین در فرزندان شکل گیرد. بچه‌ها باید شاهد رفتار مطالعاتی والدین خود باشند و به اصطلاح کتاب را دست پدر و مادر ببینند. «کتاب»، «خواندن» و «مطالعه» در زندگی با «تربیت» و «مشاهده خواندن در اعضای خانواده» شکل می‌گیرد و منجر به ارتقاء دانش و آگاهی در حوزه‌های مختلف می‌شود. وی افزود: زمانی خانواده «کتاب» را نیاز اصلی خود می‌داند که از آن دو چیز دریافت کند. یک: حس لذت و شادکامی دو: لذت رفع مشکل و مساله و کسب اطلاع و دانش. تا وقتی این دو یا حداقل یکی از این‌ها در ارتباط با کتاب توسط اعضای خانواده دریافت نشود، نمی‌توان کتاب را جزو نیاز‌های اصلی و اساسی خانواده برشمرد.

هراتی گفت: لذا گروه‌های مردمی باید محصولات و روش‌هایی اتخاذ کنند که این حس لذت یا رفع نیاز را بتوانند برای خانواده‌ها از طریق کتاب تأمین نمایند! شناخت مهمترین نیاز‌های خانواده‌ها و دانستن ذائقه‌ی ایشان دو کاری است که باید هوشمندانه توسط متولیان امر ترویج کتابخوانی در کشور شناسایی شود و با تهیه محتوای مناسب و قراردادن این محتوای مناسب در اختیار گروه‌های مردمی، بتوانند آن‌ها را مجهز به ابزاری کنند تا ترویج فرهنگ مطالعه را به کمک آن در خانواده‌های محقق سازند.

در کنار مردم، خود مسئولین نیز به شخصه باید در این خصوص اقدام کنند، مسئولین رده بالا خود را باید موظف به کتابخوانی کند و در همه وزارت‌خانه‌ها و مراکز عالی لشکری و کشوری باید در هفته ساعتی به مطالعه‌ی مسولان رده بالای کشور اختصاص داده شود و مستند‌های جذاب نیز از این کار پخش شود.

هراتی گفت: اتفاقی که در هفته کتاب سال جاری رخ داد، طراحی پویشی بود با عنوان «کتاب دستت چیه؟!» بر این اساس، با هماهنگی و هم‌افزایی دستگاه‌های مسئول و متولی در حوزه کتاب اعم از آموزش و پرورش، سازمان صدا و سیما، سازمان تبلیغات اسلامی، خانه کتاب، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، حوزه هنری، مجمع ناشران و... که هریک نقش موثر و جایگاه مهمی در عرصه کتاب و میان مخاطبان دارند، از همه ایرانیان فهیم و شریف اعم از مردم و مسئولین به کتابخوانز دعوت می‌کند تا در هر سن، سِمت، مسئولیت، عنوان و قشری که هستند، در این پویش شرکت کنند.

معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: روش آن هم این است که علاقمندان دوستداران کتاب در هر سنی می‌توانند با ضبط ویدیوی «معرفی کتاب» مشتمل بر معرفی نویسنده، ناشر، تعداد صفحات کتاب، و اشاره به یکی از نقاط ضعف و قوت کتاب در مدت زمان حداکثر 110 ثانیه، کتابی که در حال مطالعه آن هستند و یا قبلاً مطالعه کرده‌اند را معرفی کرده و در سامانه پویش به آدرس www.ketabdc.ir و شبکه‌های اجتماعی با شناسه@ketabdc بارگذاری کند، این پویش از 21 آبان‌ماه به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی آغاز و حسن ختام دریافت آثار آن پایان آذر‌ماه خواهد بود.

معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور گفت: اساساً تکرار، فی نفسه بد نیست، چرا که باعث یادآوری و تثبیت موضوع می‌شود. مهم این است که این تکرار، با قالب‌های جدید و برنامه‌های جدید همراه باشد. ما در نهاد درنظر داریم به دنبال ساماندهی ارتباط با مخاطبان و آگاهی از نیازها، خواست‌ها و دغدغه‌های اعضاء، از طریق «طراحی باشگاه اعضاء» برویم و در کنار آن برای نخبگان و گروه‌های مرجع نقش‌آفرینی کنیم.

هراتی گفت: استفاده از ظرفیت‌های مردمی و گروه‌های ترویجی برای ایجاد پایگاه‌های فرهنگی اجتماعی در کتابخانه‌های عمومی و حرکت به سمت کار‌های کیفی از طریق طراحی برنامه‌های محتوایی (نظیر با هم بخوانیم و پویش کتاب دستت چیه) که در آن لذت و حس رشد را القا می‌کنند، استفاده از ظرفیت تولیدات تصویری جذاب و برنامه‌های تلویزیونی، ساخت بازی موبایلی با موضوع کتاب، کتابخانه و کتابداری و... مواردی است که