وجود 465 جاذبه تاریخی در قم / گنجینه‌هایی غنی ولی غریبه برای مردم

قم - معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم گفت: در قم بیش از 465 آثار تاریخی و جاذبه فرهنگی مربوط به دوره‌های مختلف وجود دارد که برای اکثر مردم ناشناخته هستند.

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - هیفاء پردل: به همه آثار باقی مانده از گذشتگان که دارای ارزش فرهنگی باشند میراث می‌گوئیم که این آثار به دو بخش ملموس که همان آداب و رسوم یک ملت و جامعه و بخش دیگر ملموس که بناهای باستانی و یا تاریخی است تقسیم می‌شود.

میراث فرهنگی آینه و نماد تاریخ یک ملت است که هرگز نمی‌توان جایگزینی را برای آن داشت و در میان نسل‌ها دارای ارزش و احترام هستند و همگان در برابر این میراث باید احساس مسئولیت کرده و تا به عنوان یک امانت گران بها به نسل‌های آینده بسپاریم.

تاریخ حافظه زنده یک ملت است که بدون آن بشر بی شناسنامه و یا به عبارتی بی هویت خواهد شد؛ این هویت به صورت بناهای تاریخی و باستانی، سنت، آداب و رسوم و یا روایات شفاهی و به صورت عامه خودنمایی می‌کند.

در چند آیه قرآنی اشاره‌هایی به اهمیت میراث فرهنگی شده است و آن از این جهت که با تفکر و اندیشه کردن از آثار به جا مانده از گذشتگان (میراث فرهنگی) می‌توان بهترین درس‌های زندگی را در تمام زمینه‌ها فراهم و راهگشایی برای نسل‌های امروزی و آیندگان باشد.

ایران اسلامی جزو 15 کشور برتر جهان در زمینه جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و مذهبی در دنیا است که تنوع جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی منحصر به فرد آن مقصد مهم گردشگران خارجی است که اگر به گردشگری از نوع تاریخی و فرهنگی آن بیشتر توجه شود می‌تواند به ارکان مهم توسعه اقتصادی و منبعی پردرآمد و اشتغال‌زا در کشور تبدیل شود.

در کنار جاذبه‌های زیارتی که امروز شهر مقدس قم به برکت وجود بارگاه حضرت معصومه (س) و مسجد مقدس جمکران دارد ظرفیت‌های تاریخی، فرهنگی بسیاری در این استان وجود دارد که می‌تواند در کنار گردشگری مذهبی و معنوی گردشگری تاریخی و فرهنگی را در این استان ارتقا دهد.

آب انبارهای تاریخی، مساجد، غارها، قلعه‌های تاریخی و هم‌چنین آثار طبیعی و آداب و سنت‌های غنی در شهر قم وجود دارد که قدمتی چندین هزار ساله دارد؛ در قم 456 اثر تاریخی وجود دارد که ناشناخته است و به دلایلی حتی برای خود مردم قم غریب هستند.

میراثی برای عبرت آموزی نسل‌های امروز و آینده

یک کارشناس مذهبی درگفت وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: میراث از ریشه ارث، فرهنگ، زبان و یا هر چیزی اطلاق می‌شود که از گذشتگان و نیاکان به ما رسیده است، از آب و ملک و خانه و... تا خلق و خوی و مظاهر فیزیکی که از طریق وراثت از نسلی به نسلی می‌رسد که برای آیندگان اهمیت دارد.

حجت الاسلام سید جواد موسوی با اشاره به آیاتی از قرآن درباره اهمیت میراث فرهنگی بیان می‌کند: در قرآن آیات متعددی درباره اهمیت توجه به گذشته و آثار باقی مانده که همان میراث فرهنگی است اشاره شده؛ در آیه 82 سوره غافر خداوند می‌فرماید «بر روی زمین سیر نکردید تا ببینید افرادی که قبل از شما بودند عاقبت آنها چه شده است» و یا در آیه 128 سوره طه می‌خوانیم «ما نسل‌های گذشته و پیشین را که طغیان کردند هلاک کردیم آیا برای هدایت شما کافی نیست».

به گفته وی، پس از مجموعه این آیات درک می‌کنیم که توجه به میراث فرهنگی و مراجعه به تاریخ و آثار گذشتگان جنبه عبرت آموزی دارد و هر چیزی که از گذشتگان به جای مانده، پیامی از چگونگی زندگی، تلاش و نبرد انسان برای زنده ماندن و غلبه بر طبیعت، برای رفع نیاز خود و استفاده درست از آن بوده که در قالب نوع معماری، سنت و حفر قنات و غیره امروز می‌بینیم.

ظرفیت‌های پیدا و نهان تاریخی و فرهنگی قم

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به ظرفیت‌های بالای تاریخی و فرهنگی استان قم می‌گوید: در استان قم 465 اثر در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است که از این تعداد 358 اثر غیرمنقول، 48 اثر منقول و 18 اثر طبیعی و همچنین 41 اثر ناملموس وجود دارد.

ظرفیت‌های تاریخی و گردشگری قم می‌توانند سبب ماندگاری بیشتر مسافران در قم شود

حمید یزدانی می‌افزاید: مهم‌ترین آثار غیر منقول را می‌توان حرم مطهر حضرت معصومه (س) و مجموعه بازار و تیمچه، کاروانسرای دیرگچین و بیت حضرت امام خمینی (ره)، بیت آیت الله بروجردی وآیت الله حائری یزدی مؤسس حوزه علمیه قم و هم‌چنین خانه ملاصدرا فیلسوف مشهور دوره صفوی به همراه مقابر گنبد سبز و تپه هزار ساله قلی درویش و تپه باستانی قمرود و صرم را نام برد.

وی عنوان کرد: از آثار طبیعی استان قم را می‌توان کوه دو برداران قم، گنبد نمک قم و درخت یک هزار و 200 ساله کهک و درخت چنار در روستای گیو، درخت چنار کهک و درخت چنار وشنوه اشاره کرد.

به گفته یزدانی، در کنار جاذبه‌های زیارتی استان قم می‌توان از ظرفیت‌های تاریخی و گردشگری قم نیز نام برد که جذابیت‌های گردشگری فراوانی دارند و سبب ماندگاری بیشتر گردشگران و مسافران در قم می‌شوند؛ از جمله می‌توان به وجود آب انبارها، غارها، مساجد تاریخی، جغرافیای طبیعی، کویر، قلعه‌های تاریخی و صنایع‌دستی اشاره کرد.

مرمت 11 اثر تاریخی

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قم در بخش دیگری از گفت وگوی خود با اشاره به مهم‌ترین اقدامات این اداره برای آثار تاریخی و فرهنگی بیان کرد: 11 اثر تاریخی بااعتبار 8 میلیارد و 120 میلیون ریال سال گذشته مرمت شد که شامل کاروانسرای ملاحسین، کاروانسرای طینوج، خانه زند، خانه مولوی، خانه علامه راد، خانه ملاصدرا، تیمچه، مجموعه بازار قم، کوشک دربر، عمارت قاضی بالا و عمارت حلوایی بخش کهک است.

وی می‌افزاید: کاروانسرای ملاحسین از آثار دوره قاجار است به شماره 27802 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است که با توجه به فرسودگی بنا و آتش‌سوزی کاروانسرا، بهسازی و ضرورت مرمت این اثر در اولویت برنامه‌های این اداره کل قرار گرفت هم چنین خانه ملاحسین مولوی از پیر غلامان امام حسین (ع) و از مداحان مشهور شهر قم متعلق به دوره قاجار از سوی معاونت میراث فرهنگی قم مرمت شد.

آسیب بزرگ‌ترین طاق ضربی ایران

یزدانی در ادامه می‌گوید: تیمچه قم یکی از بزرگ‌ترین سقف‌های ضربی ایران است و شاهکار معماری دوران قاجار در قم به شمار می‌رود این اثر به شماره 1902 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است و از آنجا که یکی از سقف‌های پوششی آن دچار آسیب شده بود، مرمت و آسیب آن برطرف شد.

وی می‌گوید: مجموعه بازار قم شامل بازار کهنه و راسته‌بازار نو است که در سال 76 به شماره 1937 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده این اثر تاریخی بااعتباری حدود دو میلیارد و 200 میلیون ریال در سال 98 مرمت شده است.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قم، هزار و 115 نفر در سال 98 از موزه‌ها و اماکن تاریخی و فرهنگی استان قم بازدید کرده‌اند.

جاذبه‌هایی که در شهر غریب هستند

معاون میراث فرهنگی، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، بیان می‌کند: استان قم دارای جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی بسیاری است که هنوز برای مردم ناشناخته است؛ وجود سایت‌های مختلف تاریخی، امامزادگانی که به لحاظ معماری آن به دوره‌های مختلف تاریخی بر می‌گردد هم چنین انواع تپه‌های باستانی ظرفیت‌های مهم تاریخی قم است که باید بیشتر اطلاع رسانی شود.

عمار کاووسی می‌افزاید: در سال گذشته ما توانستیم 12 اثر غیرمنقول و 5 اثر طبیعی و همچنین 9 اثر ناملموس را در فهرست آثار ملی کشور ثبت کنیم.

در قم گردشگری تنها به زیارت ختم شده در حالی که قم آثار مهم تاریخی و فرهنگی دارد

وی عنوان کرد: آثار تاریخی قم با توجه به آسیب‌ها و حوادث دستکاری شدند و در استان آثاری تاریخی وجود دارند که شاخص است و می‌توانست گزینه‌ای برای ثبت جهانی باشند مانند تیمچه بازار قم ولی پرونده کاروانسراهای قم هنوز در حال بررسی و پیگیری برای ثبت جهانی است.

کاووسی در پاسخ به سوال خبرنگار مهر مبنی بر اینکه با توجه به این همه ظرفیتی که جاذبه‌های تاریخی قم دارد ولی هنوز ناشناخته هستند، تصریح می‌کند: تبلیغ و اطلاع رسانی برای جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی تنها مسئولیت میراث فرهنگی نیست باید شهرداری با نصب تابلوهای راهنما این جاذبه‌ها را معرفی کند.

به گفته وی، در استان‌های کشور به جاذبه‌ها و آثار تاریخی و گردشگری به عنوان یک منبع درآمد نگاه می‌شود ولی در قم گردشگری تنها به زیارت ختم شده است در حالی که قم آثار مهم تاریخی و فرهنگی دارد ما مستندهای تلویزیونی مهمی را برای معرفی این آثار تهیه کردیم که رسانه ملی هم باید در معرفی این آثار بیشتر برنامه ریزی کند.