وزارت صمت و ارشاد پاسخگو باشند
جهانگیر رضایی - عضو اتحادیه چاپخانه‌داران استان قم
صنعت چاپ در دنیا از شاخص‌های توسعه است، اما متاسفانه این صنعت در کشور ما وضعیت مناسبی ندارد و در حال حاضر در موارد گوناگون از تامین مواد اولیه گرفته تا قطعات و تجهیزات با چالش‌های جدی مواجه است. به‌دلیل مشکلاتی که این صنعت با آنها دست به گریبان است، تیراژ تولید باوجود تقاضایی که وجود دارد، بسیار پایین است. صنعت چاپ در بخش ماشین‌آلات و تجهیزات مشکلات زیادی دارد.
این صنعت جزو صنایعی است که فناوری‌های آن هر 3 تا 4 سال یک‌بار بروزرسانی می‌شود، اما متاسفانه در کشور ما از کشورهای دیگر عقب مانده و در این میان هم بانک‌های حمایت چندانی از این صنعت نمی‌کنند. از سوی دیگر هم رغبت و انگیزه‌ای برای ارتقای آن وجود ندارد و بیشتر فعالیت‌های این صنعت بر حوزه چاپ و بسته‌بندی متمرکز شده است. صنعت چاپ به‌طور خاص یک صنعت وابسته به واردات است که بیشتر نیازهای آن از کشور آلمان تامین می‌شود. البته واردات سخت است و گرانقیمت بودن ماشین‌آلات و تجهیزات و عدم‌حمایت بانک‌ها به‌وضوح صنعت چاپ را دچار مشکل کرده است. در این میان، بانک‌ها هم تعامل خوبی با فعالان این صنعت ندارند و درحالی‌که گردش مالی در این صنعت بالا نیست، حمایت‌های مالی دولت شامل حال آن نمی‌شود؛ از این رو انتظار این است که این تعامل بهبود یابد و تسهیلات راحت‌تر در اختیار فعالان این صنعت قرار بگیرد. تامین قطعات و مواد اولیه به آورده مالی قابل‌توجهی نیاز دارد که در این بخش هم دولت می‌تواند به کمک صنعت چاپ بیاید. مشکلات صنعت چاپ هم متاثر از تحریم‌هاست و هم مدیریت داخلی این صنعت در کشور. مسیر برای توسعه صنعت چاپ هموار نیست و یکی از راه‌هایی که دولت می‌تواند به صنعت چاپ کمک کند، تبدیل شهرک صنعتی چاپ به یک منطقه آزاد است که در صورت همراهی وزارت صنعت، معدن و تجارت و براساس قوانین مناطق آزاد و ارتباط راحت‌تر بین‌المللی بخش زیادی از مشکلات فعالان صنعت چاپ برطرف خواهد شد و به گردش مالی این صنعت کمک می‌کند. این پیشنهاد در ابتدای دهه 90 ازسوی اتحادیه چاپخانه‌داران پیگیری شد، اما در نهایت به‌دلیل عدم‌حمایت متولیان امر و همچنین نبود انگیزه برای اجرای آن، به نتیجه نرسید. صنعت چاپ ما در حالی در تنگنا قرار دارد و به آن توجهی نمی‌شود که در کشورهای توسعه‌یافته برای آن اهمیت خاص و ویژه‌ای قائل هستند و جزو صنایع استراتژیک به‌شمار می‌رود. واقعیت این است که ازسوی مسئولان کشور نگاه درستی به صنعت چاپ نمی‌شود. دولت از طریق نهادهای گوناگون از آموزش و پرورش گرفته تا ارشاد و سازمان حج و زیارت و... وارد صنعت چاپ شد که به جرأت می‌توان گفت خیانت بزرگی در حق این صنعت بود. یعنی عکس اصل 44 عمل کردند و صنعتی که در اختیار مردم و اتحادیه‌ها بود، به دست نهادها و سازمان‌های دولتی افتاد. این موضوع در اواخر دهه 70 اتفاق افتاد و آسیب بسیار بزرگی به صنعت چاپ وارد کرد. در حال حاضر، بسیاری از سرمایه‌های بخش صنعت کشور خوابیده و به‌نوعی این سرمایه‌ها هدر رفته است. متاسفانه مسیر را اشتباه رفتند. به‌دلیل همین تصمیمات اشتباه، بسیاری از فعالان صنعت چاپ از این صنعت خارج شدند. البته هنوز هم می‌توان این اشتباه را با واگذاری بخش‌های دولتی صنعت چاپ به بخش خصوصی جبران کرد؛ در صورتی که مدیریت درستی بر این صنعت حاکم شود و دولت بیشتر نقش نظارتی داشته باشد.
موضوع چالش‌برانگیز دیگر درباره صنعت چاپ، وجود دو متولی به‌نام وزارت صمت و ارشاد است که از دهه 80 مطرح بوده است. پیشنهاد اتحادیه این بود که در بخش نرم‌افزاری وزارت ارشاد و در بخش سخت‌افزاری وزارت صمت، مدیریت این صنعت را برعهده داشته باشند، اما متاسفانه این دو نهاد با هم کنار نیامدند. بعد از صنعت هوا‌وفضا، پیچیده‌ترین صنعت، صنعت چاپ است که در تمام صنایع از صنایع فرهنگی گرفته تا صادراتی و وارداتی ردپای آن دیده می‌شود. متاسفانه نه وزارت ارشاد بودجه خوبی برای صنعت چاپ در نظر می‌گرفت و نه وزارت صمت و در نهایت آسیب متولیان دوگانه را صنعت چاپ دید. هر دو وزارتخانه مدعی تولی‌گری صنعت چاپ هستند، اما درنهایت حرکت مثبتی برای حمایت از این صنعت نکردند. اگر وزارت صمت و ارشاد مدعی حمایت از این صنعت هستند، سند ارائه دهند و بگویند در کدام بخش به این صنعت کمک کرده‌اند. آیا در نوسازی تجهیزات و ماشین‌آلات مصوبه‌ای برای کمک به صنعت چاپ دارند؟ آیا تسهیلاتی برای کمک به این صنعت در تامین سرمایه در گردش در نظر گرفته‌اند؟ کدام بودجه و سرفصل برای کمک صنعت چاپ بوده است؟ وزارت ارشاد هم فقط نظارت نرم‌افزاری می‌کند، اما حمایت نرم‌افزاری ندارد. به‌عنوان‌مثال می‌تواند مشتریان کلانی از خارج کشور برای صنعت چاپ بیاورد. آیا این کار را کرده و توان انجام آن را داشته است؟ انتظار این است که وزارت صمت و ارشاد پاسخگو باشند و بگویند به‌طور خاص کجا به داد صنعت چاپ رسیده‌اند./ روزنامه صمت
