پاکستان پیوست منطقه ای جایزه جلال شد / برگزاری نمایشگاه کتاب در آذر

مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در نشست خبری سیزدهمین جایزه جلال آل احمد از جامعه هدف پاکستان به‌عنوان پیوست افق بلندمدت جایزه جلال خبر داد.

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست خبری سیزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد با حضور ابراهیم محمدحسن بیگی (دبیر علمی)، ایوب دهقانکار (مدیر عامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران) و مصطفی راضی جلالی (دبیر اجرایی) و خبرنگاران حوزه کتاب و ادبیات امروز چهارشنبه (30مهرماه) در سالن زنده یاد عاشوری موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برپا شد.

در ابتدای این نشست، دهقانکار با بیان اینکه در سال جاری سیزدهمین دوره جایزه ادبی جلال را در پیش خواهیم داشت، گفت: با توجه به ادغام موسسات معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سعی کردیم فعالیت های موسسه جدید را در حد بضاعت و با نظرات کارشناسان و اهل فن یک گام به جلو ببریم.

وی ادامه داد: گسترش ویروس کرونا منجر به تعطیلی برنامه ها و فعالیت های موسسه جدید نشد، بلکه سعی کردیم با توجه به انتظارهای درستی که از این موسسه می رفت تغییرات رو به جلو و مثبتی داشته باشیم. در همین راستا، در دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی، فعالیت های مناسبتی داشتیم که یکی از آنها چهل سالگی دفاع مقدس بود و در این حوزه دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی جزو فعال ترین بخش های موسسه بود. همچنین به همین مناسبت در نمایشگاه دستاوردهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز حضور داشتیم. با تلاش دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی و سنگ تمام جامعه شاعران و نویسندگان اقدامات خوبی در این ایام صورت گرفت و در ماه محرم و صفر نیز برنامه های شعرخوانی و جلسات نقد و بررسی کتاب های مرتبط با این حوزه را برگزار کردیم.

دهقانکار در ادامه گفت: برگزاری جایزه ادبی جلال آل احمد اولین برنامه اجرایی دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی است. با همان نگاه یک گام به جلو، سعی کردیم بذری بکاریم که در دوره های بعدی پرورش داده و شاهد ثمردهی در سال های آینده باشیم. در برگزاری جایزه جلال دو نگاه به درون که اصطلاحا عنوان جلال‌شناسی را برای آن به کار می‌بریم و نگه بین المللی را دنبال کردیم؛ در نگاه اول، طرح «پدید» به عنوان پژوهشی درباره ادبیات داستانی در حال اجراست که در آن به بررسی و واکاوی آثار داستانی منتشر شده که بعضا نامزد یا برگزیده جایزه جلال بوده اند یا برگزیده این جایزه نبودند اما در حوزه ادبیات داستانی منتشر شده اند می پردازند. امیدواریم در آینده اطلاعات این پژوهش مورد استفاده و استناد مخاطبان قرار گیرد.

پاکستان پیوست منطقه‌ای جایزه جلال آل احمد

مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در بخشی از سخنانش گفت: اگر بخواهیم برای ادبیات به صورت خاص و ادبیات داستانی به صورت عام کاری کنیم باید شناخت عمیقی از وضعیت ادبیات داستانی داشته باشیم و در پی آن شناخت، یک گام به جلو پیش برویم. در این طرح، در گام اول 600اثر در حوزه ادبیات داستانی مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفت.

وی به نگاه بین المللی جایزه جلال اشاره کرد و گفت: سرمایه اصلی کشورها، فرهنگ، تمدن و ادبیات است. دینی در حوزه تمدن و فرهنگ ایران اسلامی برگردن ماست که امیدواریم به نحو مقتضی آن را ادا کنیم. با توجه به اینکه غنای خوبی در حوزه ادبیات کشور وجود دارد و سیاست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توسعه دیپلماسی فرهنگی و معرفی ادبیات است، تصمیم گرفتیم پیوستی در افق بلندمدت و بین‌المللی داشته باشیم. در همین راستا، برای جامعه هدف کشور پاکستان را در نظر گرفتیم که با همکاری انجمن های ادبی و نویسندگان و شاعران در حوزه ادبیات داستانی هم افزایی داشته باشیم.

در ادامه این نشست، ابراهیم محمدحسن بیگی، جایزه ادبی جلال آل احمد را جزو جوایز معتبر و ارزشمند دانست و گفت: این جایزه در بین جوایز دولتی و خصوصی شناخته شده است و همیشه مهم بوده که چه کتابی در این جایزه برگزیده می شود و در پی نتیجه آن عده ای راضی و عده ای ناراضی خواهند شد. برگزاری این جایزه محصول تلاش جمعی است که از ماه ها قبل در تدارک برگزاری این جایزه به بهترین شیوه آن هستند.

دبیرعلمی جایزه جلال افزود: در دوره ای جزو داوران جایزه و عضو هیئت علمی بودم و هرگز سعی نکردیم لحظه ای اهمال و کوتاهی کنیم و در داوری به سمت و سویی برویم که حب و بغض در آن باشد بلکه آثار ارسالی با حساسیت های بالایی داوری شوند تا به نتایج خوبی برسیم. در فعالیت های هنری نمی توان همه را راضی کرد و این از خاصیت هنر است که یک معیار ثابت در هنر وجود ندارد. اما آن چیزی است که وجود دارد این است که همه سعی و تلاش می کنند به بهترین نتایج برسند و تلاش خواهیم کرد تا این جایزه به بهترین شکل ممکن برگزار شود.

ارسال 1691 اثر به دبیرخانه جایزه جلال آل احمد مصطفی راضی جلالی نیز در این نشست، گفت: بخش عمده اعتبار جایزه ادبی جلال آل احمد مرهون زحمات رسانه ها و خبرنگاران است و بخش عمده موفقیت جایزه به ناشران و موسسات حوزه ادبیات داستانی برمی گردد که کار پژوهشی می کنند و کتاب چاپ می کنند. ناشران در شرایط سخت کرونایی با دبیرخانه جایزه جلال همکاری دوستانه ای داشتند و آثار را در کوتاه زمان ارسال کردند. به طوری که هنگام ارسال فراخوان جایزه، 90درصد آثار ارسال شده بود.

جلالی با بیان اینکه همکاری و همراهی خبرنگاران در این دوره از جایزه جلال فراتر از سطح اطلاع رسانی خواهد بود، گفت: با وجود شرایط کرونا در کشور بخشی از فعالیت دبیرخانه جایزه جلال به طور رسمی دیر آغاز شد اما به عنوان امانت داران رسانه ها و نویسندگان کار را تعطیل نکردیم و فعالیت های جایزه از سه ماه پیش آغاز شده بود.

وی با اشاره به تعداد آثار ارسالی به دبیرخانه جایزه جلال گفت: در مجموع 1691 اثر به دبیرخانه جایزه ارسال شد که از این تعداد، 814 اثر در حوزه داستان بلند، 224 اثر در حوزه داستان کوتاه، 470 اثر در حوزه مستند نگاری و 73 اثر در حوزه نقد ادبی ارسال شده است.

دبیر اجرایی جایزه جلال عنوان کرد: به مناسبت چهلمین سال دفاع مقدس، بخش ویژه این دوره از جایزه جلال را به بررسی آثار منتشر شده ادبیات داستانی در این چهل سال اختصاص داده ایم و انتخاب این آثار از سوی رسانه ها و خبرنگاران صورت می گیرد. به این صورت که طی نامه نگاری های انجام شده با مدیران مسئول رسانه ها، هر رسانه نماینده خود را برای داوری در این بخش به دبیرخانه جایزه معرفی خواهد کرد. همه آثار در مرحله اول تجمیع شده، اما هر یک از اهالی رسانه آثاری که طی این 40 سال می‌شناسند می‌توانند به فهرست اضافه کنند. قرار است 20 اثر به انتخاب هیأت 9 نفره که متشکل از سه پیشکسوت حوزه رسانه، سه پیشکسوت حوزه ادبیات داستانی دفاع مقدس و سه نفر از دبیرخانه است، آثار را داوری کند. امسال هم مانند سال های گذشته، به مولفان، نویسندگان و پژوهشگران ادبیات داستانی قول خواهیم داد که پاسدار آثار آنها هستیم و هیئت علمی تمام توان خود را در نحوه داوری و اجرای آیین نامه خواهد داشت. دبیرخانه جایزه جلال نیز تلاش خواهد کرد تاثیر بیرونی را در روند داوری دخیل نکند.

وی در پاسخ به این سوال که جایزه جلال در دوره‌های گذشته ادعا داشت که تأثیر قابل اعتنایی در جریان ادبیات کشور دارد؛ در حالی که هیچ اثری با مزیت انتخاب در جایزه جلال، پرفروش نشد. چرا جایزه جلال چنین تأثیری ندارد؟ گفت: تاثیر رویداد ادبی موضوع لحظه ای و آنی نیست بلکه روند تدریجی است و با جابه جایی مدیران نباید از عملکرد صرف یک مدیر نتایج جوایز ادبی را استخراج کرد. روند تدریجی هم به شیوه‌ای که فعلا جوایز ادبی برگزار می‌شود، بستگی دارد. برندگان جایزه جلال از ابتدا تا انتها مشخص است و این آثار نشان می دهد که جایزه جلال از روند رو به رشد در معرفی آثار ادبیات داستانی داشته اند. ناشرانی که در دوره های اول از حضور در جایزه جلال ابا داشتند همان ناشران امروز از آثار برگزیده و حتی نامزد خودشان ویترینی تشکیل دادند. بنابراین جایزه جلال به اندازه عده و عده‌اش تاثیرگذاری خود را داشته است.

دبیر اجرایی جایزه جلال در پاسخ به این سوال که جوایز ادبی از سکه افتاده اند، گفت: زمانی که برای جایزه جلال 110سکه در نظر گرفته شد رقم سکه در آن زمان با رقم فعلی کمتر بود. ما مجری جایزه هستیم و تصمیم گیری درباره جایزه برعهده شورای عالی انقلاب فرهنگی است بنابراین شیوه و میزان پرداخت جوایز برعهده ما نیست با این وجود ما پیشنهاد تجمیع و ساماندهی اساسنامه های جوایز ادبی را به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه خواهیم داد. در همین زمینه در حال تجمیع آراء و نظرات اساتید، برگزیدگان جایزه ادبی جلال و برگزیدگان جایزه شعر فجر هستیم و اگر تصمیمی در شورای عالی انقلاب فرهنگی گرفته شود ما به عنوان مجری آن را اجرا خواهیم کرد.

جلالی با اشاره به زمان برگزاری سیزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد گفت: بر اساس اساسنامه، هر سال در زمان تولد جلال آل احمد، اختتامیه جایزه برگزار می شود اما با توجه به شرایط حاکم بر جامعه نمی توان زمان دقیق برگزاری مراسم را پیش بینی کرد اما تلاش خواهیم کرد در دهه اول آذر ماه برگزار کنیم. تاخیر در برگزاری اختتامیه در صورتی مجاز خواهد بود که ما امیدوار باشیم بتوانیم این مراسم را به صورت حضوری برگزار کنیم در غیر این صورت به صورت مجازی برگزار می شود. نباید حمایت از جایزه جلال را به خرید کتاب محدود کنیم؛ گاهی ایجاد فضایی برای معرفی کتاب در مجامع بین المللی را باید در نظر بگیریم. پیشنهاد می کنیم امسال بسته های حمایتی برگزیدگان جایزه جلال را پربار تر کنیم.

در داوری به ادبیات بها می‌دهیم

در ادامه این نشست، حسن بیگی در پاسخ به این سؤال که آیا جایزه جلال قصد دارد به روند راضی نگه داشتن طیف‌های مختلف ادبی ادامه دهد و به کسانی جایزه دهد که ادای اپوزیسیون نظام جمهوری اسلامی ایران را درمی‌آورند گفت: به این نکته به عنوان یک نویسنده و دبیر علمی سیزدهمین دوره جایزه جلال اعتقاد ندارم که خیریتی پشت انتخاب‌های این گونه وجود دارد که به عده‌ای اپوزوسیون و مخالف جایزه بدهیم. در عرصه داوری آثار در جایزه جلال آل احمد به شخصه معتقدم در انتخاب آثار این نگاه وجود ندارد و اگر داشت داورانی از خارج کشور برای داوری انتخاب می کردیم. نگاه سیاسی از این جنس در داوری جایزه جلال وجود ندارد بلکه در داوری به ادبیت و ادبیات بها می دهیم بنابراین آثار منتقدان اگر جزو آثار خوب باشد دیده می شود مگر نویسنده ای که خط قرمزهای نظام را رعایت نکند.

برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران در آذرماه

در ادامه این نشست خبری، دهقانکار با اشاره به نمایشگاه مجازی کتاب تهران گفت: برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، شور و نشاطی بین اهالی رسانه و نشر ایجاد می کرد اما متأسفانه امسال متأثر از شیوع ویروس کرونا نتوانستیم به صورت فیزیکی این نمایشگاه را برگزار کنیم. اگر تاکنون اخبار این نمایشگاه رسانه ای نشده دال بر بی‌عملی مؤسسه و معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در قبال این رویداد بزرگ نیست بلکه به دلیل اینکه این رویداد نه تنها برای ما بلکه برای جهان اولین تجربه است نمی خواستیم در اولین تجربه خود، دقت را فدای سرعت اطلاع‌رسانی کنیم بلکه قصد ما این است که دقت و همه جانب جامع‌نگری در اطلاعات منتشر شده رعایت شود.

وی افزود: دیروز در اطلاعیه‌ای از ناشران برای شرکت در نمایشگاه مجازی کتاب تهران دعوت شد و این‌ها نشان می‌دهد اقدامات پیشینی صورت گرفته است؛ ضمن اینکه جلسات گسترده و فشرده‌ای با جامعه نشر، صنوف نشر و اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران برگزار کردیم و بررسی‌های لازم را انجام دادیم و تلاش کردیم در تمامی نمایشگاه‌های مجازی کشورها طی این مدت شرکت کنیم. حضور ما در این نمایشگاه‌ها منفعلانه نیست و با توجه به اینکه مجری نمایشگاه کتاب مجازی هستیم، سعی کردیم در نمایشگاه‌های خارجی شرکت کننده فعال باشیم و نگاه عمیق‌تری فراتر از شرکت کننده صرف داشته باشیم.

مدیرعامل موسسه خانه کتاب ادامه داد: هر چند برخی کشورها رسما در برگزاری نمایشگاه مجازی اعلام شکست کردند؛ چرا که به اهداف مدنظر خود نرسیدند یا برخی نمایشگاه‌ها هم در شیوه اجرا تشویش و عدم قطعیت داشتند. ما حواس‌مان را جمع کردیم تا نمایشگاهی برگزار کنیم تا به اهداف مد نظر خودمان برسیم. اما نکته مهم این است تفاوت اساسی ما با سایر کشورها این است که علاوه بر نمایشگاه باید «پیوست فروشگاهی» داشته باشیم. طبق ابلاغیه معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران باید به گونه‌ای باشد که بخشی از ضرر و زیان ناشران را که به موجب کرونا حادث شده جبران کند. این پیوست فروشگاهی کار را برای ما خطیرتر کرده است.

دهقانکار افزود: اگر بنا بود صرفا نمایشگاه مجازی داشته باشیم، کار ما ساده‌تر بود و با توجه به روزآمدی دیتای موجود می‌توانستیم آن را برپا کنیم، اما با توجه به اینکه باید بخش فروشگاهی هم مدنظرمان‌باشد بررسی‌ها دقیق‌تر انجام شد. در نتیجه جلسات فشرده برگزار و 14 مدل اجرایی را بررسی کردیم و در نهایت به یک مدل اجرایی غیر متمرکز رسیدیم که جزئیات آن در نشست خبری اطلاع‌رسانی خواهد شد.

وی در پایان گفت: چیزی که ذهن ما را در نمایشگاه کتاب مجازی معطوف به خود کرده بخش غیرمجازی نمایشگاه مجازی است. تحویل کالا، ارسال به مشتری و لجستیک کار مدنظر ماست، ولی در پلتفرم، مشکل چندانی نخواهیم داشت اواخر آذر این نمایشگاه را برگزار می‌کنیم. همچنین، همزمان با هفته کتاب، طرح پاییزه را خواهیم داشت و پس از طرح پاییزه نمایشگاه مجازی کتاب را خواهیم داشت. این نمایشگاه قبل از زمستان برگزار می‌شود.