پتانسیل افزایش تولید نفت ایران چقدر است؟

به گزارش ایسنا، بر اساس گزارش سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) تولید نفت خام در ماه ژوئیه (تیرماه - مردادماه) با افزایش 234 هزار بشکه‌ای از 28 میلیون بشکه گذشت. عربستان با تولید روزانه 10 میلیون و 585 هزار بشکه، عراق با تولید روزانه 4 میلیون و 434 هزار بشکه و امارات با تولید روزانه 3 میلیون و 83 هزار بشکه، تولیدکنندگان بزرگ اوپک هستند. در این بین ایران در ماه ژوئن 2 میلیون و 575 هزار بشکه نفت خام تولید کرده که 31 هزار بشکه بیشتر از ماه مه (خردادماه - تیرماه) بوده است.

آنطور که محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران اعلام کرده چشم‌انداز ظرفیت تولید نفت خام کشور به 5 میلیون و 700 هزار بشکه در روز تا هشت سال آینده وجود دارد. هرمز قلاوند، مدیر نظارت بر تولید نفت و گاز شرکت ملی نفت ایران نیز به تازگی اعلام کرد که هم‌اکنون شرکت ملی نفت ایران آماده بازگردانی تولید نفت خام به حداکثر مقدار ممکن بوده و در صورت نیاز کشور به افزایش صادرات نفت خام یا افزایش مصارف پالایشگاه‌های داخلی، به‌سرعت قابل انجام خواهد بود.

به گفته وی همسو با افزایش ظرفیت تولید نفت خام شرکت ملی نفت ایران به حداکثر مقدار ممکن (معادل تولید نفت خام قبل از اعمال تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران به میزان 3 میلیون و 838 هزار بشکه نفت در روز)، مدیریت نظارت بر تولید شرکت ملی نفت ایران با همکاری شرکت‌های تابع از ابتدای هفته اقدام به انجام رزمایشی بزرگ در همه مناطق خشکی و دریا در پهنه گسترده کشور کرده است. این مانور به‌منظور شناسایی و برطرف کردن گلوگاه‌ها و تنگناهای عملیاتی با سنجش سطح آمادگی تجهیزات، تأسیسات نفتی، چاه‌ها و نیروی انسانی، نیم میلیون بشکه در روز بوده و ضمن انجام موفقیت‌آمیز آن، دستاوردهای بسیار خوبی نیز به همراه داشته است.

برنامه ریزی برای افزایش تولید میادین نفتی

طبق اعلام وزارت نفت، برنامه ریزی جهت افزایش تولید میادین نفتی از طریق انجام عملیات احیای حدود 750 حلقه چاه کم بازده توسط شرکت های دانش بنیان و فناور داخلی به میزان تولید تجمعی اضافی حدود 83 میلیون بشکه نفت خام از دیگر برنامه‌های این بخش بوده است. علاوه بر این آغاز اجرای فعالیت‌های توسعه‌ای میادین نفتی و گازی که قرارداد آنها پیش از این منعقد شده شامل پایدار غرب و آبان با کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های خارجی و داخلی، سپهر و جفیر با شرکت ایرانی، چشمه خوش، پایدار شرق و دالپری با کنسرسیوم خارجی و داخلی، توسعه تکمیلی میدان آزادگان جنوبی (فاز 1) با شرکت پتروپارس، توسعه میدان مشترک فرزاد با شرکت پتروپارس و توسعه میدان گازی بلال با شرکت پتروپارس در دستور کار قرار گرفته است.

پیگیری جهت نهایی‌سازی قراردادهای توسعه‌ای شامل توسعه و بهره برداری میدان سهراب (امضای قرارداد با شرکت انرژی دانا در بهمن ماه 1400)، امضای قرارداد توسعه فاز دوم لایه نفتی میدان مشترک پارس جنوبی در اسفند ماه 1400 با مشارکت شرکت تاسیسات دریایی و یک شرکت خارجی، امضای تفاهم نامه مرحله دوم توسعه میدان نفتی مسجد سلیمان با شرکت ایرانی گستر سینا در اسفند 1400، توسعه و بهره برداری میدان مشترک یاران (شامل یاران شمالی و جنوبی) با شرکت داخلی (انعقاد قرارداد و تایید در شورای اقتصاد) در دستور کار قرار دارد.

علاوه‌بر این طرح بهبود بازیافت، افزایش تولید و بهره‌برداری ازمیدان کوپال در لایه آسماری با مشارکت شرکت خارجی و شرکت داخلی (در انتظار دریافت مصوبه شورای اقتصاد) توسعه و بهره برداری میادین پارسی و پرنج با شرکت مپنا، انعقاد تفاهم نامه توسعه میادین نفتی دهلران و دانان با شرکت خارجی و انعقاد تفاهم نامه توسعه میادین گازی ارم و پازن با شرکت خارجی در دستور کار است.

بی شک برای افزایش صادرات، کشور نیازمند، افزایش ظرفیت تولید نفت خام بوده است. این مهم در دولت سیزدهم با وجود ادامه تحریم‌ها اتفاق افتاد و شرکت ملی نفت ایران با انجام اقداماتی از ابتدای مهر ماه سال 1400 توانست، ظرفیت تولید نفت خام کشور را به میزان قبل از شروع تحریم‌ها و معادل 3 میلیون و 838 هزار بشکه در روز برساند.

اقدامات چاه‌محور از جمله عملیات ترمیمی و تعمیری روی چاه‌های تولیدی نفت با انجام حدود 1800 عملیات درون‌چاهی، عملیات حفاری و به مدار تولید آوردن 13 حلقه چاه در میدان آزادگان جنوبی و رساندن تولید این میدان از 80 به 103 هزار بشکه در روز، تعمیرات اساسی تاسیسات سطح‌الارضی تولید نفت و گاز و آمادگی کامل جهت بازگشت به تولید حداکثری با انجام حدود 250 مورد تعمیرات اساسی، تعمیرات اساسی خطوط انتقال نفت خام مربوط به 2300 کیلو متر خط لوله، نصب پمپ‌های درون چاهی در میادین آبان، پایدار غرب، سروش و نوروز، بهینه‌سازی سیستم فرازآوری با گاز برای 80 حلقه چاه در غرب کارون و بازسازی و تعمیر خطوط لوله جریانی انتقال نفت از چاه‌ها به مبادی مصرفی پالایشگاه‌های داخلی و ترمینال‌های صادراتی از جمله اقداماتی است که از مهر سال گذشته تا کنون در دولت سیزدهم انجام شده و افزایش ظرفیت تولید نفت را به دنبال داشته است.

افزایش دوبرابری تولید نفت شدنی است

مهدی حسینی، کارشناس ارشد حوزه انرژی با اشاره به پتانسیل های ایران در حوزه تولید نفت، به ایسنا گفت: از نظر میزان ذخایر و مسائل فنی هیچ دلیلی وجود ندارد که ما نتوانیم ظرفیت تولید را از آنچه که هست تا بیش از دو برابر افزایش دهیم، به‌عبارتی اگر امروز می‌گوییم که ظرفیت تولید حدود 3.5 میلیون بشکه است تا حدود 6 تا 7 میلیون بشکه می‌توانیم افزایش ظرفیت داشته باشیم.

وی با بیان اینکه میزان نیاز صنعت نفت به سرمایه گذاری بستگی به این دارد که اولویت‌های توسعه روی چه پارامترهایی استوار باشد، اظهار کرد: مهم برنامه‌ای است که در این راستا تدوین می‌شود، سرمایه‌گذاری که در صنعت نفت صورت می‌گیرد می‌بایست بر اساس ضرورت‌هایی که بازار تعیین می‌کند باشد.

رئیس سابق کمیته بازنگری قراردادهای نفتی ایران با تاکید بر اینکه نگاه به نیازهای بازار نفت باید در چشم اندازهای کوتاه‌مدت، میان‌مدت، درازمدت و تهدیدها و فرصت هایی که بازار ممکن است وجود داشته باشد تبیین شود، تصریح کرد: علاوه‌بر این موارد باید سیاست‌ها و برنامه‌های کشورهای همسایه را زیر ذره‌بین قرار داد و باتوجه به مجموعه این موارد برنامه‌ای تدوین شود.

حسینی افزود: صنعت نفت به چند بخش بالادستی، پایین دستی که خود شامل پالایش و پخش و پتروشیمی می شود تقسیم شده که هرکدام از بخش‌ها برنامه‌ها و سیاستگذاری خاص خود را می‌طلبد که از ضرورت‌های توسعه اقتصادی کشور بوده، این موارد چارچوب‌ها و المان‌های اصلی است که باید تمام این شرایط را در نظر بگیریم و به جلو پیش برویم.

امکان افزایش ذخایر قابل استحصال تا 200 میلیارد بشکه

وی با اشاره به لزوم توسعه در صنایع بالادستی صنعت نفت، گفت: در شرایط کنونی متوسط ضریب بازیافت ذخایر نفت در کشور ما حدود 23 تا 24 درصد و ذخایر قابل استحصال بالای 150 میلیارد بشکه نفت است. در همین حال دیگر کشورها مثل عربستان دارای ضریب بازیافت 50 درصد و به بالا هستند، عمان 40 درصد و نروژ 60 درصد را هدف گرفته است. قطعا ما هم می توانیم با استفاده از فناوری های نوین راه آن ها را رفته و حتی اگر محافظه کارانه بگویند نیز بازهم دلیلی ندارد و می توانیم به 35 درصد ضریب بازیافت برسیم که در این صورت ذخایر قابل استحصال ما به بیش از 200 میلیارد بشکه می رسد.

به گفته این کارشناس ارشد این در حالی است که روسیه که تنها حدود 100 میلیارد بشکه ذخیره دارد به تولید 11 میلیون بشکه هم دست یافته است بنابر این برای ما که هم اکنون 50 درصد بیشتر از آن ها ذخیره قابل استحصال داریم که می تواند به دو برابر هم برسد دلیلی ندارد که به ظرفیت تولید 6 یا 7 میلیون بشکه نرسیم.

حسینی با بیان اینکه با توجه به پتانسیل‌های موجود دلیلی ندارد که از نظر فنی نتوانیم به افزایش تولید دست‌یابیم، گفت: گروهی در کشور وجود دارند که به دلایلی مخالف توسعه صنعت نفت هستند و زمانی که باین بحث‌ها مطرح شود اعلام می‌کنند که معنای این مساله جلوگیری از صیانت از مخزن است، اما باید توجه داشت که صیانت از مخزن به هیچ‌عنوان به معنای کاهش تولید نیست.

می توان به اعداد بالاتری در تولید رسید

جواد یارجانی، مدیرپیشین امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت نیز در این رابطه به ایسنا گفت: یکی از عوامل مهم برای افزایش تولید یک کشور در حوزه نفت طبیعتا ذخایر آن کشور است، اما این مساله به تنهایی کافی نیست، ونزوئلا بالاترین ذخایر دنیا را دارد اما میزان تولید آن کمتر از یک میلیون بوده درحالی که سابقه تولید بالایی نیز داشته است.

وی با تاکید بر اینکه تنها ذخایر در این بخش تعیین کننده نیست هرچند که عامل مهمی نیز به حساب می آید، تصریح کرد: کشورهایی هستند که ذخایر آن ها چندان بالا نیست اما تولید بالایی دارند این نشان می دهد که کشورها با استفاده و به کارگیری از تکنولوژی روز توانسته اند شرایط افزایش تولید را فراهم کنند و به اعداد بالایی در این بخش برسند.

این کارشناس ارشد حوزه انرژی ادامه داد: از نظر توان، پتانسیل و ظرفیت این امکان در کشور وجود دارد که ظرفیت تولید افزایش یابد و به اعداد حتی هفت میلیون در این بخش نیز برسیم اما لازم است شرایط و زیرساخت های این مهم فراهم شود، صنعت نفت ایران چون قدیمی ترین صنعت نفت آسیای غربی به حساب می آید توانایی های زیادی دارد که باید با سرمایه هایی که می تواند بخش عمده آن داخلی باشد ترکیب شود.

یارجانی با اشاره به اهمیت جذب تکنولوژی جدید در حوزه صنعت نفت، گفت: اگر فقط برداشت را بهینه کنیم قطعا عمر چاه ها و توان تولید افزایش پیدا می کند، صنعت نفت یک صنعت پویا است لذا در برخی زمینه ها نیازمند تکنولوژی روز دنیا هستیم، در برخی زمینه ها نیز توانمند شده ایم که ترکیب این دو می تواند موجب موفقیت ما شود.

مدیرپیشین امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت با بیان اینکه از قسمتهای مشترک با کشورهای دیگر نباید غفلت کنیم و باید حتما با استفاده از تکنولوژی جدید از تمام پتانسیل ها استفاده کنیم، گفت: با توجه به ذخایر موجود در ایران اکنون توانسته ایم به اعدادی که در گذشته مطرح بود دست یابیم و رسیدن به اعداد بالاتر نیز چندان دور از دسترس نیست، اما باید توجه داشت که ذخایر تنها کافی نیست و باید به دنبال توسعه تکنولوژی نیز باشیم.