پژوهشگران در کشور، گمنام و در دنیا شهره هستند / عدم توجه مسئولین به پژوهش؛ هدر رفت بودجه

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ فردین احمدی پژوهشگر برتر سال 96 کشور و نویسنده بیش از 60 عنوان کتاب به مناسبت روز پژوهش در گفتگو با "تیتریک" گفت: نبود حمایت مالی، تجهیزات و امکانات، بها ندادن به پژوهشگران، کمبود سرانه پژوهشی، ضعف مدیریت صحیح و همه‌جانبه و خوشفکر، سردرگمی مراکز پژوهشی، مشتری محور نبودن پژوهش‌ها، بها ندادن به پژوهش در بخش صنعت، سهم اندک پژوهش از تولید ناخالص ملی و عجین نبودن روند توسعه با پژوهش ازجمله مهم‌ترین مشکلاتی که بخش پژوهش در ایران با آن دست به گریبان است.

وی ادامه داد: در بحث پژوهش بسیاری از نهادهای دولتی عملا شعاری یا به تعطیلی کشانده شده است مثلا در وزارت آموزش و پرورش در سطح ادارات منطقه معاونت پژوهش حذف و یک واحد کوچک به عنوان پژوهش زیر نظر معاونت پشتیبانی فعالیت می‌کند که در بسیاری موارد فردی که تصدی این پست را دارد، حتی یک کتاب یا مقاله علمی هم در کارنامه خود ندارد و عملا از دنیای پژوهش دور می باشد، بنابراین طبیعی است خروجی عملکردها روز به روز تیشه به ریشه حوزه پژوهش می زند. احمدی افزود: ما به لحاظ نیروی انسانی در هر حوزه پژوهشی در جایگاه مناسبی قرار داریم اما مسئله مهم این است که باید به نیروی انسانی محقق و پژوهشگر ارزش و بها داده شود تا زمینه مساعد برای کار وی فراهم شود؛ به این ترتیب نه تنها از فرار مغز‌ها جلوگیری به‌عمل می‌آید بلکه به پیشرفت علمی و فناوری در کشور نیز کمک می‌شود. این پژوهشگر تصریح کرد: در دنیا همیشه در عرصه اجرا بخش آر‌اند دی (تحقیق و توسعه) یا پژوهش توسعه‌ای دارند که سفارش‌دهنده حلقه‌های قبلی خود یعنی پژوهش‌های کاربردی و بنیادی است، بنابراین پژوهش‌ها خیلی آبجکتیو و هدف‌گرا شکل می‌گیرد در حالی که در کشور ما بخش‌های اجرا که عموما در یک اقتصاد دولتی یا وابسته به دولت هستند، پژوهش‌های توسعه‌ای کنار بخش‌های اجرایی یا اصلا وجود ندارد یا در صورت وجود، فقط اسم آن را یدک می‌کشد و رسما نیست، بنابراین سلسله جنبان پژوهش که قسمت سفارش بخش اجراست وجود ندارد و این مشکل بزرگی است. وی گفت: طبق برنامه 5 ساله می‌بایستی سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی را به 3 درصد می‌رساندیم در حالی که نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه شاهد این بودیم که گاهی از سال پیش از آن نیز کمتر شد. در تمام دولت‌ها این مسئله بوده و هنوز هم به‌درستی حل نشده است. احمدی ادامه داد: اگر بودجه مناسبی در اختیار محقق گذاشته شود وی بهتر می‌تواند ایده‌های خلاقانه خود را به‌منصه‌ظهور برساند و نتیجه بهتری نیز عاید کشور می‌شود. این پژوهشگر افزود: کاهش بودجه پژوهش یک زنگ خطر برای کشور محسوب می‌شود. البته باید در نظر داشت که آمار و ارقام مستندی باید وجود داشته باشد تا قضاوت صحیح صورت گیرد. وی بیان کرد: عدم‌تعریف یک هدف صریح و دقیق برای زنجیره پژوهش و فناوری در کشور مانع بزرگی بر سر به‌ثمر نشستن نتایج پژوهش و کارهای تحقیقاتی است، ما دقیقا نمی‌دانیم که در چه زمینه‌ای می‌خواهیم پژوهش کنیم، اهداف خرد مشخص شده‌اند اما این مسئله نیازمند یک هدف کلان است. احمدی با بیان اینکه نبود اهداف بزرگ باعث سردرگمی مراکز پژوهشی شده است، گفت: باید معنای اهداف تفهیم و راه صحیح رسیدن به آن به استاد، دانشجو و پژوهشگر تفهیم شود. نبود نگاه کلان در امر پژوهش باعث ضربه زدن به این مسئله می‌شود. ما باید در بخش‌هایی که نبض اقتصاد کشور را به دست می‌گیرد، سرمایه‌گذاری کنیم، تحقیق و پژوهش انجام دهیم و هدف اصلی مان هم رسیدن به این هدف باشد. این پژوهشکر با تاکید بر اینکه اصولا اعتقادی به پژوهش در کشور در بین کسانی که بهره‌بردار هستند و باید از نتایج تحقیقات استفاده کنند دیده نمی‌شود، ادامه داد: اگر به سهم و نقش پژوهش در شناخت و حل مسائل کشور و تاثیر آن در توسعه و پیشرفت اقتصاد و کشور توجه شود، طبیعتا بسیاری از موانع پژوهش در کشور برداشته می‌شود. وی با اشاره به اینکه پژوهش باید مشتری محور و تقاضا محور باشد تا مشکلات کشور را رفع کند، افزود: پژوهش‌های آکادمیک و دانشگاهی مهم است اما زمانی می‌تواند تاثیر داشته باشد که کاربردی شود. احمدی گفت: تمامی دستگاه‌های اجرایی نیاز به پژوهش دارند اما باید انگیزه لازم در مدیران وجود داشته باشد که متأسفانه هنوز مدیران ارشد و دستگاه‌های اجرایی اعتقاد لازم را ندارند. این مدرس دانشگاه با بیان اینکه دانش باید اصل اساسی تمامی تصمیمات کلان کشور باشد، بیان کرد: می‌دانیم که دانش بدون پژوهش ایجاد نمی‌شود. این در حالی است که در بخش صنعت و سایر حوزه ها بهایی به این مسئله داده نمی‌شود، چون اعتقادی به پژوهش نیست به همین دلیل تولیدات کشور بی‌کیفیت و پر هزینه است و قابل رقابت با تولیدات خارجی نیست. وی ادامه داد: حمایت از تحقیق و توسعه، حمایت از تولید و اشتغال است. باید یک نظام فکری همه‌جانبه و حمایت از سوی دولت باشد تا زنجیره تحقیق، تولید و بازار و نهایتا رفاه اجتماعی و توسعه پا بگیرد. احمدی فقدان مدیریت اصولی در پژوهش را مانع اصلی تحقیق در کشور بیان کرد و گفت: حتی زمانی که بودجه‌های پژوهشی اندکی افزایش یافت، تغییری در این زمینه مشاهده نشد چون تفکر مدیریتی برای هزینه بودجه و چگونگی توزیع و رساندن آن به دست پژوهش وجود ندارد. این پژوهشگر ادامه داد: ما هنوز نتوانسته‌ایم نهاد‌های لازم را برای مدیریت این مسئله ایجاد کنیم. البته در سطح خرد کارهایی انجام شده اما هنوز در سطح کلان حرکتی صورت نگرفته است. وی بیان کرد: با وجود این مشکل، ما حتی اگر بتوانیم سهم پژوهش از تولید ناخالص ملی را به بالای یک‌درصد برسانیم که البته بسیار لازم است، طبیعتا وقتی مدیریتی توانا و قوی این بودجه را هدایت نکند، تاثیری بر پژوهش و در نتیجه بر توسعه کشور نخواهد گذاشت و این بودجه هرز خواهد رفت. احمدی افزود: در بسیاری از موارد پژوهش‌ها توسط نخبگان و صاحب‌نظران انجام نمی‌شود. به‌عنوان نمونه وقتی قرار بوده در حوزه مسئله اجتماعی مانند اعتیاد تحقیق شود، طبیعتاً بهترین کار سپردن پژوهش به کارشناسان برجسته این حوزه است؛ اما معمولاً پژوهش توسط افراد کم‌تجربه‌تر انجام می‌شود. این پژوهشگر بیان کرد: نگاه کمی‌گرایانه پوزیتویستی صرف به علم، سبب شده علوم انسانی که خروجی ملموس و قابل‌مشاهده در کوتاه‌مدت ندارد، بسیار مهجور بماند. هر جامعه‌ای به فراخور نیازهایش به علوم مختلف مراجعه می‌کند. جامعه در حال گذار اولویت اصلی علوم مهندسی و پایه بوده تا فرایند گذار را به کمک آن علوم تسهیل کند، غافل از آنکه تصمیم سازی درباره این انتخاب وابسته به علوم انسانی است. وی گفت: یکی از مشکلات اصلی علوم انسانی در ایران این بوده که جامعه به ارزش واقعی این علوم واقف نیست، درواقع اصولاً در جامعه ایرانی این نگاه که علوم انسانی مانند علوم طبیعی و پزشکی می‌تواند مسائل و مشکلات کشور را در حوزه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی شناسایی و حل کند، کمتر دیده می‌شود. احمدی ادامه داد: مثلا من تقریبا یک نویسنده و پژوهشگر فعال در عرصه علوم انسانی هستم متأسفانه به جای استفاده از ظرفیت های بنده به عنوان یک جوان دغدغه مند انقلابی بارها دچار بای کد و نادیده گرفتن مسئولین خرد و کلان شده ام حتی در جدیدترین تجربه ام از دوستانم شنیدم که فلان مسئول می گوید اصلا بنده را نمی‌شناسد. این پژوهشگر در خاتمه خاطرنشان کرد: یعنی یک مسئول هنوز نمی داند که وظیفه ایشان است که به سمت پژوهشگران و شناسایی و استفاده از ظرفیت آنها برود و فکر می‌کند که یک نخبه هر روز باید در دفترش گردن کج کند تا شاید دیده شود، باید برای این تفکر خون گریه کرد. الهه ملاحسینی انتهای پیام /